Κυριακή 10 Νοεμβρίου 2019

Παρουσίαση ποιητικής συλλογής Θωμάγγελου Πρασσά: « Το δωμάτιο με τις μέλισσες» , Πνευματικό Κέντρο Ζακύνθου, Κυριακή 10-11-2019



Αγαπητοί Φίλοι,
Ένα από τα πιο δημοφιλή έργα του τιμημένου με Νόμπελ Λογοτεχίας το 1934 Σικελού θεατρικού συγγραφέα Λουίτζι Πιραντέλλο (1867-1936) , που θέτει με πολύ έξυπνο τρόπο το ζήτημα της σχετικότητας της "αλήθειας", είναι το «Έτσι είναι (αν έτσι νομίζετε)».
Στο έργο αυτό, που παίχτηκε για πρώτη φορά το 1917, η δράση τοποθετείται σε ένα κλειστοφοβικό περιβάλλον, με τους ήρωες να προσπαθούν να αποδείξουν- ο καθένας για τον εαυτό του - την αλήθεια των αντιφατικών ιστοριών τους, προκειμένου να ικανοποιήσουν τη νοσηρή περιέργεια και την χωρίς όρια αδιακρισία της κοινής γνώμης για οτιδήποτε ξεφεύγει από τα καθιερωμένα. 
Στην δραματουργία του Πιραντέλλο δεν υπάρχει απόλυτη αλήθεια, παρά μόνο ένα παιχνίδι ρόλων και «η ανάγκη να εξαπατούμε αδιάκοπα τον εαυτό μας δημιουργώντας μία πραγματικότητα- μία για τον καθένα και ποτέ την ίδια για όλους-, που αποδεικνύεται κάθε τόσο μάταιη και φανταστική», όπως γράφει ο ίδιος ο συγγραφέας.  
Αυτές οι σκέψεις με κυρίεψαν όταν ήρθε στα χέρια μου το βιβλίο του Θωμάγγελου.
Και εξηγούμαι:
«Το δωμάτιο με τις μέλισσες» είναι μια περίπλοκη, ιδιοφυής, εξομολογητική, ποιητική διατύπωση και συνάμα ένας σκληρός, σαρωτικός, αλλά και γεμάτος οίκτο προβληματισμός, γύρω από τα μεγάλα θέματα που βασανίζουν τον Άνθρωπο.
Ο Θεός, η Ζωή, ο Χρόνος, το Τυχαίο, η Μοίρα, το Μέλλον, η Ψυχή, αλλά και ο Πόλεμος, ο Φόβος, το Χρήμα είναι θέματα που συναντάμε στην ποιητική του εκφορά, η οποία με ώριμο και μεστό λόγο, χτίζει το δικό του ποιητικό σύμπαν.
Με ύφος στοχαστικό, διδακτικό και καταγγελτικό  προβληματίζεται για την Ζωή, κυρίως για το πώς την σκορπάμε και μέσα από οικεία μοτίβα, όπως «η μαύρη πέτρα», μάς τοποθετεί εμπρός των ευθυνών μας.
Με σοφία που ξεφεύγει από αυτά που περιμένουμε να προβληματίζουν ένα δωδεκάχρονο παιδί, μάς θέτει μπροστά στον θάνατο, ο οποίος υπαινικτικά υφέρπει σε κάθε μας επιλογή.
Κάποιος θα διέβλεπε έναν έντονο πεσιμισμό στις ποιητικές συνθέσεις του. Αυτό όμως που τελικά αποκαλύπτεται είναι η ωριμότητα των αποφάσεών μας, που αποτελεί και το αληθινό κίνητρο για ό,τι κάνουμε, ακόμα και των δικών του πράξεων.    
Γιατί όπως και στο έργο του Πιραντέλλο, «αφού δεν υπάρχει Αλήθεια, μήπως αυτή είναι η μόνη Αλήθεια;», έτσι και στο βιβλίο του Θωμάγγελου, η αποδόμηση του κόσμου του γεννά την Ιδέα.
Και σ’ αυτή του την παραδοχή η ενασχόληση με την ποιητική σύνθεση προκύπτει κάπως σαν παιχνίδι.
 Ζούμε άλλωστε σε καιρούς που το παιχνίδι αποτελεί πολυτέλεια για πολλά παιδιά. Είναι τα παιδιά-απειλή για τον ανεπτυγμένο κόσμο μας, που αναγκάζονται να φύγουν από τις πατρίδες τους και συχνά τα σωματάκια τους ξεβράζονται σε αφιλόξενες παραλίες …
Γιατί λοιπόν να μην παραδεχτούμε ότι ο Θωμάγγελος, ευαισθητοποιημένος από αυτές τις εικόνες, κάνει παιχνίδι αυτό που γνωρίζει καλύτερα, δηλαδή τις λέξεις;
Τύχη αγαθή οι πρώτοι του δάσκαλοι που τον μύησαν στους  Ποιητές μας, στο λόγο τους, στο ρυθμό και στο ύφος τους.
Αλλά μεγαλύτερη τύχη οι γονείς-εκπαιδευτικοί, που αφουγκράστηκαν, άκουσαν, κατέγραψαν και προσέφεραν σε όλους εμάς αυτό το βιβλίο.
 Τελειώνοντας θα ήθελα να ευχηθώ όσοι το πάρουν στα χέρια τους να σταθούν στο περιεχόμενό του και όχι στην ηλικία του δημιουργού του.
Άλλωστε όπως είπε ο Πιραντέλλο: «Σου παρουσιάζομαι με μια μορφή που είναι κατάλληλη για τη σχέση που θέλω να έχω μαζί σου», αφού «Έτσι είναι (αν έτσι νομίζετε)».


Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου 2019

«Το ΚΙΤΡΙΝΟ ΥΠΟΒΡΥΧΙΟ της Σεμίνας αναδύεται στη Ζάκυνθο», Κόκκινος Βράχος, 28-9-2019.


Αγαπητοί Φίλοι,

Σαν άνθρωπος που λατρεύω τα βιβλία και που μέσα στη δίνη της μέρας πάντα θα βρω λίγο χρόνο να αποτραβηχτώ, για να βυθιστώ στις σελίδες κάποιας φανταστικής ή πραγματικής ιστορίας, θα σας εκμυστηρευτώ ότι το βιβλίο της Σεμίνας ανήκει στη σφαίρα εκείνων των αναγνωσμάτων, που μόνο αποτραβηγμένος στην ζεστή σου γωνιά δεν σου επιτρέπει να μείνεις.
Αντίθετα σε αναστατώνει και σε λίγο βρίσκεσαι να ψάχνεις αρειμανίως στο κινητό σου τραγούδια και πρόσωπα, να αναπολείς θεατρικές παραστάσεις και τηλεοπτικές εκπομπές, να ξεφυλλίζεις αγαπημένα βιβλία και ξεχασμένα περιοδικά και να δακρύζεις μπροστά από φωτογραφίες φίλων που έχουν χαθεί, παιδιών/μαθητών που δεν σε έχουν πάρει για μέρες/βδομάδες τηλέφωνο και πόλεων που σε σημάδεψαν ανεπανόρθωτα και νομίζεις πως έκλεισες όλους τους λογαριασμούς σου μαζί τους.
Το πιο παράξενο που μου συνέβη: σε μια αναφορά της Σεμίνας για την παιδική φίλη-συμμαθήτρια, ένα «πολύτιμο πλάσμα στον πλανήτη», όπως γράφει, που μαζί της μοιράστηκε τόσες και τόσες αλληλέγγυες στιγμές, έπιασα τον εαυτό μου να κάνει αναζήτηση στο facebook, το όνομα μίας παλιάς, από 40ετίας και βάλε, χαμένης, πλην όμως επιστήθιας, παιδικής φίλης. Το γεγονός ότι ο παγκόσμιος ιστός μου έφερε το ξεχασμένο από δεκαετίες μουτράκι της, μεγαλωμένο πια όσο το δικό μου, το ίδιο ωστόσο γλυκό και αυθάδικο, όπως το θυμόμουν, και να ξαναζήσω στιγμές από τα αθώα παιδικά μας παιχνίδια, το χρεώνω αποκλειστικά στη Σεμίνα.
Γιατί αυτό ακριβώς μου προκάλεσε η ανάγνωση του βιβλίου: μια βουτιά στις αναμνήσεις μου, μία βουτιά ψυχαναλυτική και συγχρόνως καθαρτήρια, μία βουτιά στον εαυτό μου μέσα από το πρίσμα της ένταξής σε ένα πολιτιστικοκοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι, στο οποίο πλήθος πρόσωπα έπαιξαν το ρόλο τους σ’ αυτό που είμαι εγώ σήμερα…
Οι διηγήσεις της Σεμίνας λοιπόν σπάνε τη συνήθη γραμμή του χρόνου: παρελθόν – παρόν – μέλλον, κι ακολουθούν, όχι εδώ το «χαμένο χρόνο» του λατρεμένου Προυστ, αλλά τον «ξανακερδισμένο», μέσα από ερωτικές απορρίψεις, επιτυχημένες  φιλίες , αγάπες, σχέσεις ζωής.
Μη μου ζητήσετε, αγαπητοί Φίλοι, να σας αναφέρω αναλυτικά, ονόματα, γεγονότα και καταστάσεις που περιγράφει.
Αυτό αντιβαίνει τη δική σας έλκυση ανάγνωσης του βιβλίου της.
Ο ρόλος μου την αποψινή βραδιά περιορίζεται στην κατάθεση της δικής μου ανάγνωσης, ανταποκρινόμενη στην πρόσκληση του «Γέρανου» και των «Βιβλιοπωλείων Μυλωνάς».
Και μέσα από αυτή σπεύδω να σας γνωρίσω ότι δύο άξονες επενδύουν τις ιστορίες του βιβλίου της: ο ένας είναι ο άξονας ο αυτοβιογραφικός, της προσωπικής ζωής, μέσα από την κατάθεση ψυχής που κάνει για την στενή της οικογένεια (μητέρα: Μάγδα, πατέρας: Τάσος, παιδιά: Κίρκη, Νικόλας) και ο άλλος, ο άξονας της επαγγελματικής. Ο τελευταίος, παρουσιάζει τα μυθικά πρόσωπα που έντυσαν διαχρονικά τις συνεντεύξεις της, αλλά κι εκείνα τα πρόσωπα με τα οποία συνομιλεί σε όλη τη διάρκεια της ζωής της, μυστικά και αθόρυβα, καταστρατηγώντας χρονικές συνέχειες, ταραγμένους αιώνες και εποχές, πεπερασμένες συμβάσεις και χωρικές απαγορεύσεις.
Και όλα αυτά, μέσα από μια έντονη διάθεση ψυχαναλυτικής  στάσης, που κριτικάρει τις επιλογές της και δεν διστάζει να ξεγυμνωθεί μέσα από τις λέξεις, αποκαλύπτοντας στον αναγνώστη τις πιο κρυφές της σκέψεις, ψέγοντας τον εαυτό της για τα λάθη του, καταθέτοντας έτσι μία εξομολόγηση ζωής και δίνοντας άφεση ακόμα και σε ανθρώπους που την πλήγωσαν ανεπανόρθωτα.
Κι ενώ καταγράφει το σύμπαν μυθικών για εμάς προσώπων, τα οποία  μέσα από την παντοδυναμία του μέσου που υπηρετούσε (ΤV), την έκαναν τμήμα ενός αμφιλεγόμενου σταρ σύστεμ, στο οποίο τελικά στέκεται κριτικά, απομυθοποιώντας το και αναγνωρίζοντας τη μεγάλη του ευθύνη σ΄ αυτό που βιώνουμε εμείς σήμερα, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου της, αποκαλύπτεται το απλό κοριτσάκι, που πάλεψε με πάθος για το όνειρό του, και παραμένει έτσι, ακόμα και σήμερα, με την ίδια απλότητα και άγχος για το κάθε τι που καταπιάνεται.
Θα σταθώ μόνο σε δύο ονόματα που έχουν σχέση με το νησί μας: Χρήστος Νέγκας –Άγγελος Πυριόχος. Τα υπόλοιπα βρείτε τα μόνοι σας.
Επίσης βρείτε μου αυτό το «πήγε κιόλας 04:20», που γυρίζει και ξαναγυρίζει, σε τόσα διαφορετικά κεφάλαια του βιβλίου. Εκτός και αν θέλει η ίδια να μας εξηγήσει.
Πριν σας απελευθερώσω από την εκούσια ή ακούσια ακρόαση των λεγομένων μου, θα ήθελα να σταθώ σε δύο ακόμα στοιχεία του βιβλίου.
Το ένα είναι το εκπληκτικό εξώφυλλο του σκηνογράφου,  σκηνοθέτη, καθηγητή στη σχολή ΑΚΤΟ και πολλά άλλα, Πάρι Μέξη, που μέσα από τις πουαντιγιστικές απαρχές του εμπρεσιονισμού, μάς προτρέπει να διαβάσουμε το 438 σελίδων βιβλίο και στη συνέχεια να απομακρυνθούμε γρήγορα από αυτό για να συλλάβουμε το νόημά του, όπως μόνο έτσι μπορούμε να διακρίνουμε καθαρά το πρόσωπο της Σεμίνας, το οποίο συντίθεται από τα μικρά pixel της τηλεοπτικής οθόνης, που τρυπούν το πρόσωπο και τη ζωή της. Ένα πρόσωπο που για χρόνια ολόκληρα μας συντρόφευε μέσα από τον τηλεοπτικό μας δέκτη και που ακόμα και σήμερα τα γραπτά της την οδηγούν σ΄ αυτόν.
Το άλλο είναι φυσικά ο τίτλος του. Και δεν μπορώ να μην αναφερθώ τελειώνοντας σ΄ αυτόν, αφού με οδηγεί να απαντήσω στο σε ποιο λογοτεχνικό  είδος ανήκει το βιβλίο που  κρατάτε στα χέρια σας. Σπεύδω λοιπόν να σας απαντήσω ότι το «Κίτρινο Υποβρύχιο» φλερτάροντας με το είδος της «επιστημονικής φαντασίας», εισάγει ένα ιδιαίτερο είδος «αναγνωστικής φαντασίας» νέας κοπής.
Ας επιβιβαστούμε λοιπόν σ΄ αυτό και ας αφεθούμε στις περιπλανήσεις του.
Όποια στάση και αν διαλέξουμε θα έχει μουσική, χορό, τραγούδι, ποίηση, έντονη συγκινησιακή φόρτιση και πολλή πολλή αγάπη.


Παρασκευή 9 Αυγούστου 2019

«Η γοητεία της συμπτωματικής εικόνας»: Για την πρώτη έκθεση φωτογραφίας του Μορφωτικού Κέντρου Λόγου «ΑΛΗΘΩΣ». 9-15 Αυγούστου 2019


Στην εποχή που η ευκολία της αποτύπωσης της φωτοστιγμής μάς έχει όλους μετατρέψει σε επίδοξους φωτογράφους, καθώς με περισσή ευκολία δεν αφήνουμε στιγμή να περάσει αφυλάκιστη στα pixel της οθόνης των smart phone μας, η Έκθεση Φωτογραφίας της νεοσύστατης Βιβλιοθήκης της Ενορίας Βανάτου, ως διεύρυνση της δράσης του Μορφωτικού Κέντρου Λόγου «ΑΛΗΘΩΣ» και σε εικαστικό επίπεδο, θα μπορούσε να θεωρηθεί ανώφελη.
Κι όμως.
Αυτή ακριβώς η ευκολία της φωτογραφικής αποτύπωσης είναι που κάνει ξεχωριστή την απόφαση για την παρουσίαση της δουλειάς των Λουκία Καποδίστρια και Καλλιόπη Ζιάκα και νοηματοδοτεί την έναρξη των δράσεων του «ΑΛΗΘΩΣ», ανοίγοντας τις θύρες του στην παραμυθητική σφαίρα της  Τέχνης.
Και ο λόγος δεν έγκειται απλά στην γοητεία της συμπτωματικής εικόνας που αποτυπώνεται με το φακό τους από μια γωνία απροσδόκητη.
Έγκειται κυρίως στην ενεργοποίηση του βλέμματος του θεατή  να αναζητήσει τον κρυμμένο κώδικα μέσα σε κάθε μία,  να προσπαθήσει να τον αποκωδικοποιήσει και να εμβαθύνει μέσα του.
Κοινή συνισταμένη: η επιλογή θεμάτων από τα ταξίδια τους σε διαφορετικές χώρες –πόλεις.
Ωστόσο και οι δύο δεν επιλέγουν την τουριστική προσέγγιση της θέασης του τόπου που επισκέπτονται.
Φωτογραφίζουν την ατμόσφαιρά του, το πνεύμα του και προσπαθούν να μας διηγηθούν ιστορίες, που είτε βρίσκονται μπροστά στα μάτια τους είτε ενεργοποιούν τη φαντασία τους. Επιλέγοντας όμως να αποτυπώσουν τις συγκεκριμένες εικόνες, επιλέγουν παράλληλα να αποτυπώσουν και αυτό που είναι απόν.
Είναι αυτό που «βλέπει» ο κάθε ταξιδιώτης όταν επισκέπτεται την Ανδαλουσία, τη Βιέννη, την Αθήνα ή τη Ζάκυνθο. Δεν κατέχει όμως τα εκφραστικά μέσα να το αποτυπώσει.
Τα έργα των Λουκία Καποδίστρια και Καλλιόπης Ζιάκα το επιτυγχάνουν.
Έτσι η συναισθηματική τοπιογραφία των εικόνων τους μας κάνει να χαιρόμαστε για «το  προχώρεμα του κορμιού επάνω απ’ την ανάγλυφη τούτη ταινία που είναι το έδαφος», όπως λέει ο Δημήτρης Πικιώνης, και «το πνεύμα μας ευφραίνεται από τους άπειρους συνδυασμούς των τριών διαστάσεων του Χώρου, που μας συντυχαίνουν και αλλάζουν στο κάθε βήμα ένα γύρω μας, και που το πέρασμα ακόμα ενός σύννεφου ψηλά εις τον ουρανό είναι ικανό να τους μεταβάλλει».
Και ακολουθώντας τις συμπτωματικές εικόνες της Καλλιόπης και της Λουκίας, «προσπερνούμε δίπλα σε τούτο το βράχο, τον κορμό του δέντρου ή κάτω από τούτο το θύσανο της φυλλωσιάς του. Ανεβαίνουμε, κατεβαίνουμε μαζί με το έδαφος, απάνω εις τα κυρτώματά του, τους γήλοφους, τα όρη ή βαθιά μέσα στις κοιλάδες. Χαιρόμαστε την επίπεδη έκταση της πεδιάδος, μετρούμε τη γη με τον κόπο του κορμιού μας...»[i]

Οι φωτογραφικές ιστορίες της Καλλιόπης και της Λουκίας  κατευθύνουν την όρασή μας έτσι ώστε να δούμε τα καθημερινά πράγματα που μας περιβάλλουν, μέσα από τον δικό τους καλλιτεχνικά δομημένο τρόπο.
Μέσα από την μαθητεία τους στον φωτογραφικό τομέα του Πολιτιστικού Ομίλου Φοιτητών του Πανεπιστημίου Αθηνών (Π.Ο.Φ.Π.Α.), καταθέτουν την αγάπη για τον περιβάλλοντα χώρο τον οποίο ενοικούν ή προσωρινά επισκέπτονται και μας διηγούνται τις ιστορίες τους, που εκτυλίσσονται μέσα σε μνημεία, σε μουσεία, σε λεωφορεία, σε αμμουδιές, σε χωράφια, στην τσιμεντένια πόλη.
Και είναι ιστορίες ανθρώπων, ζώων, αγαλμάτων, σκιών και συμβόλων.
Η συνέκθεσή τους στην νεοσύστατη Βιβλιοθήκη της Ενορίας Βανάτου, εκτός από τη δροσιά της νεανικής ματιάς, που εμβαπτίζει το νέο αυτό χώρο σε κολυμπήθρα καλλιτεχνικής έκφρασης ταλαντούχων νέων παιδιών, μας γεμίζει αισιοδοξία για την πορεία του εγχειρήματος, και ανοίγει το δρόμο και για άλλες πολλά υποσχόμενες συνεκθέσεις τους στον χώρο της Τέχνης της Φωτογραφίας.


[i] Δημήτρη Πικιώνη, Κείμενα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1987, Συναισθηματική Τοπιογραφία, σ.73

Πέμπτη 1 Αυγούστου 2019

«Περί ονοματοθεσίας του νέου Θεάτρου & η “Ερωφίλη” του Κωνσταντή».

Με παρότρυνση φίλων μου ζητήθηκε να τοποθετηθώ δημόσια για το όνομα του πολύπαθου νέου Θεάτρου μας, το οποίο πριν προλάβει να σεσταριστεί όπως πρέπει εσωτερικά φροντίσαμε να το στολίσουμε επαρκώς με σκουπιδοσακούλες, που ταιριάζουν άλλωστε και με το περιβάλλον ντεκόρ του νησιού.
          Προβληματίστηκα λοιπόν αρκετά και συντάσσομαι κατ’ αρχήν με την άποψη της θεατρολόγου κ. Πηνελόπης Αβούρη, ότι το όνομα «Γρηγόριος Ξενόπουλος», και εύκολη και γρήγορη λύση είναι, και στερείται σκέψης και οράματος (ΕΡΜΗΣ,  26-7-2019, αρ. φύλ. 5563).
          Στο ίδιο άρθρο, η αναφορά πλήθους ονομάτων άξιων τέκνων της ζακυνθινής γης, που έγραψαν, διασκεύασαν, μετέφρασαν, δραματοποίησαν και ζωντάνεψαν θέατρο, με έβαλε σε ακόμη περισσότερες σκέψεις ως προς την επιλογή του πιο κατάλληλου ονόματος για το νέο στολίδι της παραλιακής οδού. Ενδεικτικά το άρθρο αναφέρει τους Άγγελο Αντωνέλλο, Δημήτριο Γουζέλη, Φραγκίσκο Δομενεγίνη, Σωκράτη Ζερβό, Παύλο Καρρέρ, Ελισάβετ Μουτσά Μαρτινέγκου, Αντώνιο Μάτεση, Διονύσιο Μονδίνο, Ουρανία Μυράκη, Λεωνίδα Παπαγεωργόπουλο, Γεώργιο Σφήκα, Διονύσιο Ταβουλάρη και Ιωάννη Τσακασιάνο.

          Σ’ αυτούς θα πρόσθετα τον Σαβόγια Ρούσμελη ή Σουρμελή με την «Κωμωδία των Ψευτογιατρών», τον Πίο Μαρτζώκη με το Ζακυνθινό Κωμειδύλλιο «Το τύμπανον και η σάλπιγξ» και φυσικά τον κόντε των ζακυνθινών γραμμάτων Διονύση Ρώμα με τα τέσσερα γνωστότατα έργα του «Ζακυνθινή Σερενάτα» (1938/1957), «Τρεις Κόσμοι» (1951), «Το Ζαμπελάκι» (1958) και «Ο Καζανόβας στην Κέρκυρα» (1978).

Επικεντρώνοντας στη θεατρική προσφορά του τελευταίου θα σημειώναμε πως πέρα από τα έργα που έγραψε και μετέφρασε, στήριξε τη θεατρική παραγωγή και από άλλα πόστα: έγινε γραμματέας στο «Άρμα Θέσπιδος», υπεύθυνος θεατρικών εκπομπών του Κρατικού Ραδιοσταθμού Αθηνών (1938-1940), βοηθός Διευθυντή Διοικητικού του Εθνικού Θεάτρου (1944), Αναπληρωτής Διευθυντής Προσωπικού και Εθιμοτυπίας του Εθνικού Θεάτρου (1946), Διευθυντής του θεατρικού τμήματος του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (1950), Αντιπρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (1950-1957), της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων (1950-1953) και Διευθυντής Εκπομπών και Προγράμματος Ε.Ι.Ρ. (1954-1958), όπου πρέπει να γίνει ιδιαίτερη μνεία στην εκ μέρους του μέριμνα για την ίδρυση του  Τρίτου Προγράμματος το 1954.[1]
Και όμως σήμερα το Αρχοντικό Ρώμα ρημάζει εγκαταλειμμένο από την αδιαφορία της Πολιτείας να ενισχύσει τους ιδιοκτήτες του να διατηρηθεί ανοιχτό για το κοινό…
Από τα παραπάνω ίσως προκύπτει το συμπέρασμα ότι κλείνω υπέρ του  ονόματος του Δ. Ρώμα για προμετωπίδα στο νέο μας Θέατρο.
Η παράσταση όμως «Ερωφίλης απόσταγμα», βασισμένη πάνω στην ομώνυμη τραγωδία του Γεωργίου Χορτάτση, που γράφτηκε περίπου το 1595 και εκδόθηκε για πρώτη φορά στη Βενετία το 1637, την οποία σκηνοθέτησε ο Κωνσταντής Μουζάκης, και είχαμε την τύχη να παρακολουθήσουμε από Δευτέρα έως Τετάρτη, 29-31 Ιουλίου 2019, όσοι ανεβήκαμε στο Ενετικό Φρούριο, που δεσπόζει πάνω από την πόλη μας, άλλαξε τελείως τη σκέψη μου.
Η άψογη διδασκαλία, οι εξαιρετικές ερμηνείες, η πρωτότυπη μουσική, η εμπνευσμένη κινησιολογία, τα ταιριαστά κοστούμια, το επιστημονικό και επιτέλους χωρίς διαφημίσεις πρόγραμμα, και γενικά η άριστη συνεργασία επί σκηνής όλων των συντελεστών της παράστασης, με γέμισε χαρά για το νέο αίμα, κι έδωσε και την ποθητή απάντηση στο ερώτημα που όλες αυτές τις μέρες με προβλημάτιζε.
Γιατί το Θέατρο στη Ζάκυνθο είναι ζωντανό.
Είναι ζωντανό μέσα από παραστάσεις όπως αυτή του Κωνσταντή Μουζάκη, είναι ζωντανό στις «ομιλίες», τις υπαίθριες λαϊκές απαγγελίες των ανθρώπων του λαού, είναι ζωντανό στους ιππικούς αγώνες της Γκιόστρας.
Γι’ αυτό πιστεύω ότι η καταλληλότερη ονομασία για το νέο Θέατρο, που δεν είναι το «Απόλλων», του οποίου  η ανέγερση έγινε το 1836 σε σχέδια Camilieri, ούτε το φημισμένο «Φώσκολος» το 1872 σε σχέδια Ερνέστου Τσίλλερ, είναι «Νέο Θέατρο της Ζακύνθου».
Και σ’ αυτό το «Νέο Θέατρο» πρέπει να βρουν στέγη η Ομάδα Τέχνης ΖύμΩση, το Θέατρο τση Ζάκυνθος, η Θεατρική Σκηνή Ζακύνθου, η Θεατρική Ομάδα Ανέμη, όλοι οι δραστήριοι σύλλογοι του νησιού, που ασχολούνται με το Λαϊκό Θέατρο και όχι μόνο, οι υπέροχες θεατρικές παραστάσεις των σχολείων στα πλαίσια του μαθήματος της θεατρικής αγωγής, η Φιέρα και τόσοι άλλοι που ξεχνάω…
Και μέσα σ’ αυτό να γίνονται τιμητικά αφιερώματα σε όλα τα σπουδαία ονόματα που λάμπρυναν το επτανησιακό θέατρο. Με κατάλληλα εκπαιδευτικά προγράμματα σχεδιασμένα από ανθρώπους που γνωρίζουν  την ιστορία μας και το θεατρικό μας αναλόγιο, με ανοιχτές για το κοινό διαλέξεις, με ανακοινώσεις εργασιών νέων ερευνητών, με βιβλιοπαρουσιάσεις σχετικών πονημάτων.

Το παρελθόν μας είναι πλουσιότατο, το παρόν μας σφύζει από δημιουργικότητα και ταλέντο, ας σταματήσουμε λοιπόν να ερίζουμε για το ένα όνομα.
Άλλωστε όπως είπε και ο Χορός στην Γ΄ Πράξη –Σκηνή Ε΄ στην «Ερωφίλη»:

Του πλούτου αχορταγιά, τση δόξας πείνα,
του χρυσαφιού ακριβιά καταραμένη,
πόσα για σας κορμιά νεκρ’ απομείνα,
πόσοι άδικοι πόλεμοι σηκωμένοι,
πόσες συχνές μαλιές συναφορμά σας
γρικούνται ολημερνίς στην οικουμένη!

Ας αφήσουμε λοιπόν τις «μαλιές» και ας υποδεχτούμε το «Νέο Θέατρο της Ζακύνθου».
Είναι για όλους!





[1] Δ. Ν. Μουσμούτης, Ο Ρώμας και το Θέατρο, «Πλατύφορος»: Εταιρεία μελέτης έρευνας προαγωγής πολιτισμού, Αθήνα, 2002, σελ. 23

Τετάρτη 3 Ιουλίου 2019

Το καλειδοσκόπιο των ματιών της Μαρίας Σμαράγδας Σκούρτα Για την έκθεση «Υποθετικές Ανακατασκευές Ιστορίας και Μνήμης» στο Μουσείο Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων (1 έως 14-7-2019).


«Η σημερινή πραγματικότητα αποτελεί προέκταση, σε διαφορετικό βαθμό, και άλλων εμπειριών πολύ παλαιότερων. Την τρέφουν οι περασμένοι αιώνες, την τρέφει όλη η ιστορική εξέλιξη που έχει ζήσει η ανθρωπότητα μέχρι σήμερα. Το γεγονός ότι το παρελθόν κατέχει τόσο σημαντική θέση μέσα στο παρόν, δεν πρέπει να μας φανεί παράλογο, μολονότι έχουμε όλοι την αυθόρμητη τάση να βλέπουμε τον κόσμο που μας περιβάλλει σα να διαρκούσε όσο η δική μας εξαιρετικά σύντομη ζωή».[1]

Πάμπολλες φορές έχουμε αναρωτηθεί «τι εικόνα αντίκρυζαν οι κάτοικοι της Ζακύνθου», εκείνη την τρομερή μέρα του Αυγούστου του 1953, όταν η γη δονούνταν συθέμελα από τις εσωτερικές της οδύνες και στη συνέχεια, όταν πετούσαν και στριφογύριζαν στον αέρα τ’ αποκαΐδια περίτεχνων υφασμάτων,  ξυλόγλυπτων τέμπλων, ασημένιων επενδύσεων εικόνων και ζωγραφισμένων μορφών Αγίων, πάνω σε μουσαμάδες, τοιχογραφίες και σελίδες χιλιάδων βιβλίων, που στροβιλίζονταν ψηλά και στη συνέχεια έπεφταν απαλά στο έδαφος, μεταμορφωμένα σε άλλη υλική μορφή, χωρίς βάρος και με ακαθόριστο σχήμα, αναγεννημένα μέσα από την ολική καταστροφή σε μια νέα διάσταση και προορισμένα να ζήσουν σε άλλο χωροχρόνο.
Την απάντηση στη βασανιστική ερώτηση την δίνει η θέαση των έργων της κ. Μαρίας Σμαράγδας Σκούρτα, με τίτλο: «Υποθετικές Ανακατασκευές Ιστορίας και Μνήμης», τα οποία εμπνεύστηκε από αγιογραφίες, ξυλόγλυπτα πλαίσια, μικρογραφημένα χειρόγραφα, άμφια και λεπτομέρειές τους, σε έργα της Επτανησιακής Σχολής, την εμπειρία των οποίων είχε μέσα από τις αναστηλωμένες μετασεισμικές εκκλησίες και τα Μουσεία της πόλης: Μουσείο Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων, Εκκλησιαστικό Μουσείο Ιεράς Μονής Αγίου Διονυσίου και Μουσείο Ζακύνθου.
Στα έργα αυτά, η κ. Σκούρτα, συνθέτει μέσα στην περιορισμένη δισδιάστατη φόρμα, ένα σύμπαν πολύχρωμο, πολυδιάστατο, πλούσιο σε προεκτάσεις πνευματικές, που αποζητά όχι μόνο τα μάτια , αλλά και το μυαλό μας, και μας ενισχύει την βεβαιότητα ότι όλος αυτός ο Επτανησιακός Πολιτισμός δεν χάθηκε. Μετασχηματισμένος σε νέα ύλη, αναδιατυπωμένος μέσα από την εικαστική γλώσσα, μεταμορφωμένος μέσα από το καλειδοσκόπιο των ματιών της, είναι εδώ και συνεχίζει να ζει, δίπλα μας και μέσα μας.
Μένει σ’ Εμάς η επιλογή, παίρνοντας ερεθίσματα από τα αριστουργήματα του Παρελθόντος να τον εντοπίσουμε, για να χτίσουμε το νέο Παρόν, με δυναμισμό και γνώση.
Η θέαση των έργων της κ. Σκούρτα στο Μουσείο Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων, κρίνεται απαραίτητη για να γίνει το έναυσμα, αλλά και η έμπνευσή μας.




[1] Fernand Braudel, Η Γραμματική των πολιτισμών, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ. 

Δευτέρα 1 Ιουλίου 2019

O «Tάλως» του Γυρίου. (Για την παράδοση της Κινητής Βιβλιοθήκης στο ορεινό χωριό Γύρι από την Εθελοντική Ομάδα Ζακύνθου Κυριακή 30 Ιουλίου 2019)

Αγαπητοί Φίλοι,

Για την πολυσχιδή δράση της Εθελοντικής Ομάδας Ζακύνθου δεν χρειάζεται να αναφέρω κάτι, καθώς όλοι παρακολουθούμε την άοκνη προσπάθειά της να ευπρεπίσει, να καθαρίσει, να διορθώσει, να περισώσει, να διατηρήσει ένα σωρό στοιχεία που αφορούν την Ζακυνθινή ψυχή, που νοσεί από την  αδιαφορία και την εγκατάλειψη και παραδίδεται χωρίς όρους στην άναρχη τουριστική ανάπτυξη.
Δεν μπορώ όμως να κλείσω τα μάτια και να προσπεράσω την τελευταία της πρωτοβουλία να προσφέρει κινητές βιβλιοθήκες στα χωριά του νησιού, των οποίων οι κάτοικοι έχουν συνηθίσει να παραλαμβάνουν συνήθως χρεωστικά εκκαθαριστικά της Εφορείας, σακούλες σκουπιδιών και εποχούμενους σε δίτροχα και τετράτροχα τουρίστες.
Και ο λόγος είναι απλός: αγαπάω τα βιβλία, ζω μέσα σ΄ αυτά και υποστηρίζω την  φυσική επαφή μαζί τους, την οποία δεν υποκαθιστά το πάτημα των πλήκτρων του υπολογιστή και το άγγιγμα της οθόνης αφής των smart phones μας.
Η παράδοση μάλιστα της πρώτης κινητής βιβλιοθήκης στο εκ μητρός μου συγγενές Γύρι και η παραλαβή από τους φίλους, της οικείας πια διαδικτυακής Ομάδας «Γύρι Προφήτης Ηλίας», τους οποίους και ευχαριστώ για την αποψινή πρόσκληση, σημειολογικά μου φέρνει στο νου μυθολογικές αναφορές, που με γεμίζουν αισιοδοξία για τα απελπιστικά που συμβαίνουν στο νησί μας αυτόν τον καιρό, τις οποίες θα επιχειρήσω να μοιραστώ μαζί σας.
Πριν όμως, ανατρέχοντας σε δύο πηγές της Ζακυνθινής Ιστοριογραφίας, τον λεξικογράφο Λεωνίδα Χαρ. Ζώη (1865-1956) και τον δάσκαλο Αντώνιο Μπισκίνη (1846-1911), αξίζει να ενσκήψουμε στις πληροφορίες που μας παραδίδουν για το χωριό, που μας φιλοξενεί απόψε, και να εντοπίσουμε τη συμβολική αξία της κίνησης της Εθελοντικής Ομάδας να ξεκινήσει τη διανομή των Βιβλιοθηκών από εδώ.
Έτσι λοιπόν βασιζόμενοι στο «Λεξικόν Ιστορικόν και  Λαογραφικόν Ζακύνθου»[1], του πρώτου και στο «Πρώται Γνώσεις Φυσικής και Πολιτικής ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ μετά ΠΑΤΡΙΔΟΓΡΑΦΙΑΣ ΖΑΚΥΝΘΟΥ»[2], του δευτέρου, πληροφορούμαστε ότι η λέξη Γύρι προέρχεται από το ελληνικό ίωρος=γώρος-ορεινό χωρίο, όρος, ενώ στο «Χρονικό» του, ο Διον. Βαρβιάνης, σημειώνει ότι, η ονομασία προήλθε εκ παραφθοράς της λέξης Υρία, αρχαία ονομασία της Ζακύνθου.
Τα όρια του χωριού, κατά το Ζώη είχαν ως εξής: «Α: βουνό  Κέντρος και τα κτήματα Μωραΐτη, Δ: βουνό Λυρογιάννης μέχρι το βουνό  Μπαφάκη, Ν: ανεμόμυλοι του Π. Ξένου, και Β: το δάσος του Βερτζάγια μέχρι τα άγρια κτήματα του Νικολ. Καρρέρ. Στο άνω χωριό σωζόταν το 1544 ναός του Αγ. Ηλία. Απείχε δε από της πόλεως τετράωρον, έχον δημοτικόν σχολείον, τηλεγραφείον και 178 κατοίκους». Σημειωτέον ότι το Λεξικό εκδόθηκε το 1963.
Από τον Μπισκίνη πληροφορούμαστε ότι, το Γύρι ανήκε στο Δήμο Ναφθίων, τον έναν από τους δύο ορεινούς Δήμους, (ο άλλος είναι ο Δήμος Ελατίων) και συγκεκριμένα: «Άνωθεν του Λούχα περί το εν τέταρτον της ώρας ανατολικώς της ακρωρείας Γαητανά κείται το Γύρι εντός κοιλάδος περιεχούσης σταφιδαμπέλους και χωράφια. Η κοιλάδα αυτή κείται σε ύψος 550 μέτρων και είναι δηλ. το υψηλότερον κατοικημένον μέρος της νήσου. Προς το ανατολικό μέρος του χωρίου υπήρχε άλλοτε μικρά συνοικία καλουμένη Καμπιωτέικα. Σε αυτή σώζονται τα ερείπια ναού. Στην περιφέρεια του χωρίου Γύρι δεν υπάρχουν ελαιόδεντρα. … Προς Βορρά της κοιλάδος Γύρι είναι βουνό καλούμενον Κουφάλα, πλησίον τούτου υπήρχε άλλοτε το αρχαίον Γύρι. Η θέσις του καλείται ήδη Επάνω Γύρι. Ανατολικώς δε τούτου είναι οι ακρώρειες του όρους Κακή Ράχη (ύψους 680μ.)».
Συμπερασματικά το Γύρι είναι το ψηλότερο κατοικημένο σημείο του νησιού μας και η ονομασία του σχετίζεται τόσο με τη θέση όσο και με την παραφθορά της αρχαίας ονομασίας «Υρία».
Για να ξαναγυρίσουμε στο σήμερα: η επιλογή της Εθελοντικής Ομάδας του συγκεκριμένου τόπου σημειολογεί την αρχή μίας δράσης που ξεκινά από την κορυφή και εξακτινώνεται σε κάθε γωνιά του νησιού μας, πατώντας μάλιστα στην αρχαία ιστορία και ανατρέποντας την εισβολή κάθε επίδοξου κατακτητή που προσπαθεί να αλώσει το παρόν ξεριζώνοντας το παρελθόν μας και ξεραίνοντας τις ρίζες μας.
Η ενθουσιώδης, ζεστή, φιλόξενη, πολύχρωμη και πολυεπίπεδη γιορτή που έστησε ο Πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού, αποδεικνύει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο ότι η καλή σπορά πέφτει σε γόνιμο έδαφος.
Και αυτό μας γεμίζει αισιοδοξία.
Αναφορικά με τη μυθολογική αναφορά που έχει και ο τίτλος της αποψινής μου ομιλίας θα ήθελα να θυμίσω ότι  ο Τάλως ήταν ο γιγάντιος, ανθρωπόμορφος και με σώμα από χαλκό μυθικός φύλακας της Κρήτης, που τον κατασκεύασε ο θεός Ήφαιστος και τον χάρισε στο βασιλιά Μίνωα. Ο Πλάτωνας τον θεωρεί υπαρκτό πρόσωπο, αδελφό του Ροδάμανθυ, που ήταν φύλακας των νόμων μέσα στην πόλη. Ο Μίνωας ανέθεσε το ίδιο καθήκον στον Τάλω για τις άλλες περιοχές της Κρήτης. Ο Τάλως περνούσε τρεις φορές τον χρόνο από όλα τα χωριά της Κρήτης, επιβλέποντας την εκτέλεση των νόμων και σύμφωνα με τον μύθο είχε προικιστεί με καταπληκτική ευκινησία, πράγμα που του επέτρεπε να φτάνει ταχύτατα σε όλα τα σημεία του νησιού. Λέγανε μάλιστα πως ήταν φτερωτός. Δεν είχε όπλα, ήταν όμως ικανός να τα βάλει μόνος του με οποιονδήποτε στόλο. Έδιωχνε, με κομμάτια βράχων που εκσφενδόνιζε από τη στεριά τους ξένους που επιχειρούσαν να αποβιβαστούν στο νησί.
Αγαπητοί Φίλοι,
Νομίζω ότι οι σημειολογικές συγγένειες είναι προφανείς.
Προσοχή όμως.
Ο Τάλως είχε ένα αδύναμο σημείο στο σώμα του: ένα χάλκινο καρφί στερέωνε τη μοναδική του φλέβα, που ξεκινούσε από τον αυχένα και κατέληγε στον αστράγαλό του. Το μπρούντζινο σώμα του κρατιόταν ζωντανό από το ιχώρ, το ολύμπιο αίμα που έρεε μέσα στην φλέβα αυτή. Η Μήδεια, με ξόρκια και τάζοντάς του αθανασία, ξεγέλασε τον απονήρευτο Τάλω, ο οποίος έβγαλε μόνος του το χάλκινο καρφί από τους αστραγάλους του, με αποτέλεσμα να χυθεί  όλο το «αίμα» του στη γη και ο ίδιος να σωριαστεί κάτω χωρίς ζωή πια.

Ας ευχηθούμε ότι δεν θα ξεγελαστούμε από τη Μήδεια και θα ποτίζουμε το δέντρο με τον καρπό της γνώσης, που η Κινητή Βιβλιοθήκη της Εθελοντικής Ομάδας, φύτεψε απόψε στο Γύρι.
Η γνώση της δικής μας δύναμης, της δύναμης του εθελοντισμού, είναι το δικό μας ιχώρ.
Σας ευχαριστώ!



[1] τόμος Α΄, Ζάκυνθος 1963 α΄ έκδοση & β΄ έκδοση 2013, σελ. 142.
[2] 1897 α΄ έκδοση & 1997 β΄ έκδοση, σελ. 96-97.

Τρίτη 25 Ιουνίου 2019

Προλόγισμα σε εκδήλωση για Καρρέρ - Πνευματικό Κέντρο Ζακύνθου, Σάββατο 22-6-2019


Κυρίες  και Κύριοι,
Σας καλωσορίζω απόψε, στην εκδήλωση που το Μουσείο Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων οργάνωσε, για να εορτάσει την Παγκόσμια Ημέρα Μουσικής, που εορτάζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, από 21-23 Ιουνίου 2019, με την «Ευρωπαϊκή Γιορτή της Μουσικής», θεσμό, ο οποίος κλείνει φέτος τα 20 χρόνια του.
Στο Μουσείο Σολωμού, σώζεται, το μεγαλύτερο μέρος των χειρογράφων του Παύλου Καρρέρ (1829-1896), τα οποία διασώθηκαν από την καταστρεπτική σεισμοπυρκαγιά του 1953, χάρη στις προσπάθειες του ακούραστου Νικολάου Βαρβιάνη, καθώς και τα Απομνημονεύματα του συνθέτη, που σταματούν απότομα τη διήγηση μετά τον Απρίλιο του 1887.
Στις 29 Νοεμβρίου 1978, κατέθεσε στο Αρχείο του Μουσείου τα έργα που είχε συνθέσει εμπνεόμενος από το νησί μας ο Διονύσιος Βισβάρδης (1910-1999). Τον Ιούνιο του 2014, η κόρη του συνθέτη, Ράνια Βισβάρδη, ολοκλήρωσε τη δωρεά, προσφέροντας στο Μουσείο τα υπόλοιπα έργα του συνθέτη.
Ένας άλλος σημαντικός συνθέτης, τα έργα του οποίου βρίσκονται στη Βιβλιοθήκη του Μουσείου, είναι ο Αλέκος Ξένος (1912-1995). Ο Ξένος καταθέτει στο Μουσείο Σολωμού, σε δύο δωρεές, μία το 1971 και μία δεύτερη το 1972, αντίτυπα με παρτιτούρες των έργων του, οι οποίες αξιοποιούνται τόσο από καθηγητές της μουσικής του νησιού μας όσο και από ερευνητές της Μουσικής, που ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την επτανησιακή μουσική.
Τον Αύγουστο του 2014 η Πέγκυ Πεπελάση – Λάγιου δώρισε στο Μουσείο το μαντολίνο του πρόωρα χαμένου Δημήτρη Λάγιου (1952-1991), αλλά και προσωπικά αντικείμενα, εκδόσεις, χειρόγραφα, οπτικούς δίσκους (CDs), προγράμματα συναυλιών και φυλλαδίων. Η ίδια δώρισε φωτοανατυπωμένες παρτιτούρες του Μίκη Θεοδωράκη με συνθέσεις του για το Διονύσιο Σολωμό και τον Ανδρέα Κάλβο.
Ιδιαίτερο ράφι στη Βιβλιοθήκη του Μουσείου αποτελούν οι συνθέσεις που αφορούν μελοποιημένα ποιήματα  του Εθνικού Ποιητή. Ένα από αυτά μάλιστα εκτίθεται στην Αίθουσα Σολωμού στην προθήκη με τα κειμήλια από τα Ψαρά. Πρόκειται για το επίγραμμα «Εις  την Καταστροφήν των Ψαρών», τονισθέν υπό Ιωάννου Τσακασιάνου. Στο Μουσείο σε ξεχωριστή προθήκη εκτίθεται και άλλα έργα του Τσακασιάνου καθώς επίσης και το πιάνο του.
Θα ήταν μεγάλη παράλειψη η μη αναφορά των εξειδικευμένων βιβλίων για την επτανησιακή μουσική: για το τετράφωνο λαϊκό τραγούδι, την «αρέκια», για την εκκλησιαστική μουσική, η οποία διαμορφώνεται τοπικά σ’ ένα καθαρά ζακυνθινό ιδιόμελο σύστημα, για την όπερα, που ανθίζει μέσα στο κλίμα του ρομαντισμού της Ευρώπης του 19ου αιώνα, για τις Φιλαρμονικές μας, μέσα από τα βιβλία των: Λεωνίδα Ζώη, Παναγιώτη Χιώτη, Ντίνου Κονόμου, Νίκια Λούντζη, Στέλιου Τζερμπίνου, Γιάννη Βίτσου, και τόσων άλλων, που σίγουρα θα παραλείψω ακούσια, και τα οποία μπορεί ο μαθητής- σπουδαστής- ερευνητής, να μελετήσει στη Βιβλιοθήκη του Μουσείου.
Και τέλος: η αποκλειστική προσφορά των μουσικών εκδόσεων – παραγωγών του Σωματείου των «Φίλων», μερικών μάλιστα από τις οποίες τις έχουμε και σε ψηφιακή μορφή μετά από τη μετατροπή των εξαντλημένων δίσκων βινυλίου  σε δίσκους ακτίνας (CD) και συγκεκριμένα των:
1.                 Σπύρου Καψάσκη (1909-1967), Τραγουδούσε η Ζάκυνθος, του 1992
2.                 Σπύρου Καψάσκη, Τραγουδούσε η Επτάνησος, του 1993
3.                 Τζώρτζη Κωστή (1870-1959), Οι σερενάτες, του 1992 και
4.                 Έντεχνα Επτανησιακά τραγούδια του ΙΘ΄ αι. που τραγουδά η Κική Μορφωνιού.
Το σημαντικότερο έργο που γίνεται στο Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, τα τελευταία χρόνια είναι η ψηφιοποίηση των Αρχείων του Παύλου Καρρέρ. Εδώ και δύο χρόνια ο πιανίστας Διονύσης Σεμιτέκολος, μελέτησε και εκτέλεσε - ορισμένα κομμάτια για πρώτη φορά - στο κοινό της Ζακύνθου τα έργα του συνθέτη για πιάνο.
Οι μέχρι στιγμής πέντε «μικρές συναυλίες» ξεκίνησαν από τις αρχές του 2018 και συνεχίζουν…
·                    Ιανουάριος ’18: «Έργα για τέσσερα χέρια», Διονύσης Σεμιτέκολος και Βέρα Στραβοπόδη στο πιάνο, και παρουσίαση του έργου της ψηφιοποίησης από την Διευθύντρια του Μ. Σ. & Ε. Ζ. Κατερίνα Δεμέτη (η εκδήλωση παρουσιάστηκε και στη Κεφαλονιά στα πλαίσια του ΙΑ΄ Διεθνούς Πανιονίου Συνεδρίου, τον Μάιο του ίδιου έτους),
·                    Ιούνιος ’18 και Ιανουάριος ’19: «Έργα της Ιταλικής περιόδου, Α′ και Β′ μέρη» με τη συμμετοχή του Συγκροτήματος Υακίνθη σε χορούς εποχής και επεξηγηματική εισήγηση από τον Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος του Μ. Σ. & Ε. Ζ. Ιωάννη Στεφ. Παπαδάτου,
·                    Μάιος του ’19: «Τα χρονολογημένα χειρόγραφα, Α′ μέρος», με επεξηγηματική εισήγηση από τον Α′ Αντιπρόεδρο του Δ. Σ. του Ιδρύματος Διονύση Σέρρα.

Απόψε έχουμε την χαρά να παρακολουθήσουμε το δεύτερο μέρος της παρουσίασης των χρονολογημένων έργων Καρρέρ.
Όλες αυτές οι εκδηλώσεις, εντάσσονται επίσης και στους εορτασμούς για την συμπλήρωση 190 χρόνων από την γέννηση του Παύλου Καρρέρ (12/5/1829). Όπως είναι γνωστό, το ελληνικό κοινό λάτρεψε τον Καρρέρ αφού έργα του ανέβαιναν τόσο στα Επτάνησα, στην Ελλάδα, αλλά και σε όλες τις ελληνικές παροικίες του εξωτερικού. Πολύ καιρό μετά το θάνατό του, ως το 1930 περίπου, οι όπερές του Μάρκος Μπότσαρης και Κυρά Φροσύνη, αλλά και οι Ελληνικές μελωδίες του, με επί κεφαλής τον Γέρο Δήμο, γνώρισαν δημοτικότητα πραγματικά μοναδική στα χρονικά της μουσικής μας ιστορίας.
Για την αποψινή βραδιά ευχαριστούμε τον Δήμο Ζακύνθου για την παραχώρηση της αίθουσας.
Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Ιωάννη-Πορφύριο Καποδίστρια για τον σχεδιασμό της αφίσας και όλων των digital artworks για όλες τις εκδηλώσεις μας, τα οποία μας έφεραν στην πρώτη σελίδα της αναζήτησης στο instagram για τους εορτασμούς της Παγκόσμιας Ημέρας Μουσικής.
Ευχαριστώ τέλος και όλους εσάς που είχατε το σθένος να αψηφήσετε τον καύσωνα και το ενδιαφέρον να είσαστε απόψε εδώ μαζί μας.




Πέμπτη 20 Ιουνίου 2019

«Ο σκηνοθέτης Μαθιός» Studio Art ΙΡΙΔΑ Τετάρτη 19 Ιουνίου 2019

Ανασκαλεύοντας το προσωπικό μου αρχείο διαπίστωσα ότι η γνωριμία με το Μαθιό Γιαμαλάκη – Μαρτζώκη ξεκινάει εδώ και μια δεκαετία κι έχω μιλήσει για το ζωγραφικό του έργο ήδη τρεις φορές: το 2011 στον κινηματογράφο «Φώσκολο», το 2013 στην «Ίριδα» και το 2016 στον «Κόκκινο Βράχο», με αφορμή την έκδοση του αυτοβιογραφικού του βιβλίου, ενώ το Μάιο του ίδιου χρόνου επιμελήθηκα ειδικό αφιέρωμα γι’ αυτόν στο 21ο τεύχος του περιοδικού «Τέχνης Λόγια», που διανεμόταν δωρεάν με την εφημερίδα «ΗΜΕΡΑ ΖΑΚΥΝΘΟΥ».


Θα μπορούσε να πει κανείς ότι είχα εξαντλήσει το κεφάλαιο «Μαθιός».
Έλα όμως που και πάλι ο Μαθιός ενέσκηψε στο νησί μας και με προ-κάλεσε με αντικείμενο τούτη τη φορά τα φιλμ του και την αποψινή προβολή στον νέο χώρο της «Ίριδας»;
Αλλά πώς μπορεί κανείς να αντισταθεί σε έναν άνθρωπο όπως ο Μαθιός;

Επίμονος, διεκδικητικός, ασυμβίβαστος, έτοιμος να εκραγεί ανά πάσα στιγμή για τα κακώς κείμενα που βλέπει γύρω του, για εκείνα που βιώνουμε καθημερινά εμείς εδώ στο νησί των Ποιητών και να κάνει τη γόνιμη κριτική του.
Όπως προχθές τη Δευτέρα, που με τη μηχανή του κατέγραφε το συλλαλητήριο για την κατάντια των θαλασσών μας, μπροστά από το Λιμεναρχείο.

Ας πιάσω λοιπόν το νήμα από αυτή τη σκηνή, όπου ο Μαθιός τρύπωσε ανάμεσά μας για να καταγράψει την αλήθεια και το ψέμα μας, για να μιλήσει με τη δική μας τη φωνή για εκείνα που πρέπει να διορθωθούν και κυρίως για να μας υποδείξει τη μεγάλη μας δύναμη, εάν κατορθώσουμε να αποβάλουμε τα πρέπει και τα μη, και να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας, διεκδικώντας αυτό που μας αξίζει.
Έτσι έκανε πάντα με το φακό του, από το 1968 και μετά, όπου για πρώτη φορά δημιούργησε τη σειρά ντοκιμαντέρ για τη Δικτατορία και την Αντίσταση στην Ελλάδα.


Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του κατέγραφε με ρεαλισμό και εγρήγορση το κοινωνικό γίγνεσθαι μέσα στο οποίο ενοικούσε. «Στις ταινίες του, ο Μαθιός Γιαμαλάκης δανείζεται στοιχεία από το κίνημα του “Cinema Verite” ή «Σινεμά της Αλήθειας», που επικράτησε στα τέλη της δεκαετίας του ’50 και τη δεκαετία του ’60 και συνδύαζε τις νατουραλιστικές τεχνικές με την καταγραφή της πραγματικότητας», γράφει η Μαρία Κουζινοπούλου.
Και το έκανε με τέτοια επιτυχία, που φόρτωσε τις βαλίτσες του με πολλά βραβεία.
Για τα ντοκιμαντέρ που προανέφερα για την Αντίσταση αξίζει να αναφέρουμε τη βραβευμένη  από το Σουηδικό Ινστιτούτο Φιλμ μικρού μήκους ταινία «401» (1970), που είχε ως θέμα της το βασανιστήριο του Περικλή Κοροβέση στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο.
Ακολούθησαν περισσότερα από 70 ντοκιμαντέρ μικρού και μεγάλου μήκους, πολλά από τα οποία με ιστορικά θέματα, όπως η αποτυχημένη απόβαση της CIA  στην Κούβα  το 1961 («Ανάκριση στην Αβάνα», 1971) και το φοιτητικό γερμανικό κίνημα («Το σοσιαλιστικό φοιτητικό γερμανικό κίνημα-SDS στο Δ. Βερολίνο», 1968).
Όπως λέει ο ίδιος: «Όλα τα φιλμ μου έχουν ένα στοιχείο ερευνητικής δημοσιογραφίας. Μ΄ αρέσει να μιλάω με ανθρώπους και να τους κοιτάζω στα μάτια, να γυρίζω μόνος μου τις σκηνές, χωρίς πολλά φώτα. Έτσι πετυχαίνω την αμεσότητα», εξηγεί.
Η Σουηδική Τηλεόραση αποφάσισε να ανεβάσει τις ταινίες του Μαθιού στο Διαδίκτυο, προκειμένου να είναι εύκολα προσβάσιμες από το κοινό. Και γι΄ αυτό ο Μαθιός, λέει:  «Χάρηκα με την πρωτοβουλία αυτή. Δημιουργώ όχι μόνο για μένα, αλλά και για το κοινό. Το πνεύμα μου ανήκει σε όλους, όχι μόνο σε αυτούς που έχουν τα χρήματα να πληρώσουν».
Να μία ωφέλεια λοιπόν της δημοκρατίας του διαδικτύου, την οποία ελπίζουμε να αξιοποιήσει και το ελληνικό Κράτος.
Τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια από το Κανάλι της Βουλής, να προβάλει κάποια φιλμ του μεταγλωττισμένα.
Ελπίζουμε να μπορέσουμε να δούμε το σύνολο του έργου του, το οποίο στις περισσότερες περιπτώσεις αποτελεί ιστορική πηγή για γεγονότα και πρόσωπα, που σημάδεψαν τη νεοελληνική ιστορία.

Και όσο για τα τοπικά μας, ας ευχηθούμε το ντοκιμαντέρ του για τη ρύπανση στα νερά της Ζακύνθου να καταγράψει τελικά τη νίκη της συστράτευσης όλων μας απέναντι στα συμφέροντα των λίγων που κερδοφορούν εις βάρος μας και εις βάρος της ομορφιάς του ευλογημένου τόπου μας.