Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2016

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα “Το ριπίδιον της κοντέσας Μιχαλίτση”


κ. Πρόεδρε της αποψινής συνεδρίας, 
Κυρίες & Κύριοι,

Στις μέρες μας το Σχολείο δεν μπορεί πλέον να νοηθεί ως ένας χώρος κλειστός, όπου καταβάλλεται προσπάθεια μόνο για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διοχέτευση γνώσεων από το δάσκαλο στον μαθητή, ούτε είναι μια σύνθεση παιδαγωγικών τεχνικών που στοχεύει απλώς και μόνο στο να γίνουν τα παιδιά περισσότερο παραγωγικά.
Σήμερα όλοι μιλούν για ένα «δημιουργικό» σχολείο, όπου μέσα από τη διδασκαλία θα αναπτύσσονται οι ανθρώπινες σχέσεις και η κοινωνικότητα του ατόμου, όπου ο μαθητής θα ενθαρρύνεται να δημιουργεί, καλλιεργώντας τη συνθετική σκέψη, την παρατηρητικότητα και το ταλέντο του, εμπιστευόμενος τη διαίσθηση και τα συναισθήματά του.
Αλλά και το Μουσείο, δε νοείται πλέον ως ένας κλειστός οργανισμός, όπου εκτίθενται έργα τέχνης, αλλά ως ένας χώρος «ανοικτός στο κοινό, στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξής της». Οι λειτουργίες ενός σύγχρονου Μουσείου για παράδειγμα (συλλογή, συντήρηση, έρευνα, τεκμηρίωση, έκθεση) έχουν πλέον σαφείς στόχους: τη μελέτη, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία.
Το βιωματικό εργαστήριο δραματικής τέχνης «Το ριπίδιον της κοντέσας Μιχαλίτση», που σχεδιάστηκε από την κ. Πηνελόπη Αβούρη, Υπεύθυνη του ΚΠΕ Λιθακιάς, στοχεύει στη σύνθεση εκπαίδευσης και πολιτισμού.
Αυτή η σύνθεση ενισχύθηκε από την σταθερή πολιτική του Μουσείου για πολλαπλές αναγνώσεις της συλλογής του, που επιτρέπουν την εις βάθος προσέγγιση του υλικού του και εξασφαλίζουν την προσαρμοστικότητα στις προκλήσεις της εποχής, μετατρέποντάς το σε ζωντανό κύτταρο της τοπικής κοινωνίας.
Όταν ένα Μουσείο αποδεχτεί ότι, ο ρόλος του δεν έγκειται μόνο στην προσέλκυση του τουρίστα, που θέλοντας να γνωρίσει καλύτερα τον τόπο που επισκέπτεται, περνάει τη θύρα του, αλλά ότι στοχεύει στην ανάδειξη του πολύπλευρου χαρακτήρα των συλλογών του, αναζητά νέους τρόπους ανάγνωσής τους, πιο κοντά στην κοινωνία που ζει και αναπνέει, πιο κοντά στο φυσικό περιβάλλον που αναπτύσσεται και γερνάει, πιο κοντά στην εκπαιδευτική κοινότητα που υποδέχεται και εμπνέει.
Και όταν μάλιστα πρόκειται για το Μουσείο που φέρει την επωνυμία του Εθνικού μας Ποιητή & των λοιπών Επιφανών Ζακυνθινών, στατικό -με απροσμέτρητο βάθος ως προς τον πρώτο όρο του ονόματός του, δυναμικό - με διαχρονικές επεκτάσεις ως προς τον δεύτερο, γίνεται σαφές ότι, η προβολή των συλλογών του και ιδιαίτερα η ερμηνεία τους, υπό το πρίσμα του τίτλου της σημερινής Ημερίδας, συμβάλει καθοριστικά στην ανάδειξη του τοπικού στοιχείου.
Με αυτή την φιλοσοφία αναπτύσσονται τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων, από το έτος 2000, το οποίο προσπαθεί να δίνει το παρόν σε κάθε πρόκληση-πρόταση που τίθεται από την επίσημη Πολιτεία, το Διεθνές Συμβούλιο των Μουσείων (ICOM) και από το χειμώνα του 2015 από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Λιθακιάς.
     Πριν όμως αναφερθώ στο περιεχόμενο του συγκεκριμένου προγράμματος, όπως το παρακολούθησα στο σχεδιασμό και την εφαρμογή του, την άνοιξη της εφετινής χρονιάς, θεωρώ απαραίτητο να διασαφηνίσω ότι όλα τα προγράμματα που τα τελευταία 16 χρόνια το Μουσείο υλοποιεί, σχεδιάζονται απευθυνόμενα στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ηλικιακής ομάδας των ατόμων που το επισκέπτεται.
Αυτό τον διαχωρισμό, με χαρά διαπιστώσαμε, ότι ακολούθησε και η κ. Αβούρη στην εκπόνηση του ανωτέρω προγράμματος.
Έτσι με βάση τα ιδιαίτερα αυτά χαρακτηριστικά θα μπορούσαν οι επισκέπτες ενός μουσείου να χωριστούν στις πιο κάτω κατηγορίες:
1.Στα άτομα από 4-6 χρόνων, τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας. Η σκέψη τους είναι ακόμα εγωκεντρική και αντιλαμβάνονται τον κόσμο κυρίως από τη δική τους σκοπιά. Η προσοχή τους μπορεί να εστιασθεί σε ένα μόνο χαρακτηριστικό του προβλήματος κάθε φορά.
2.Στα άτομα από 7-11 χρόνων. Έχουν τη δυνατότητα να αντιληφθούν ότι υπάρχουν και άλλες απόψεις πέρα από τις δικές τους. Μπορούν να εξετάσουν ταυτόχρονα περισσότερα του ενός χαρακτηριστικά του προβλήματος. Διαθέτουν λογική σκέψη, αλλά μόνο για συγκεκριμένα πράγματα και παραστάσεις. Τα παιδιά του Δημοτικού, που κυρίως ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία, έχουν έντονη διάθεση να μάθουν.
3.Στα άτομα από 12-15 χρόνων. Τα χαρακτηρίζει έντονη συναισθηματικότητα. Η αλήθεια γι’ αυτά δεν κρίνεται με βάση πια το συγκεκριμένο και το πραγματικό, αλλά το λογικό. Συλλογίζονται με υποθέσεις και χειρίζονται τις σχέσεις μεταξύ των πραγμάτων, κρίνουν και αιτιολογούν.
4.Στα άτομα από 15-17 χρόνων. Άρνηση στο περιβάλλον, την οικογένεια, ανασφάλεια, έντονες συναισθηματικές μεταπτώσεις και συχνά επιθετικότητα ή αδιαφορία. Γι’ αυτά δεν είναι μόνο ό,τι υπάρχει τώρα ή ό,τι υπήρξε, αλλά ό,τι θα μπορούσε να υπάρξει. Ιδεαλιστές, μπορούν να κατασκευάζουν νέες θεωρίες και συστήματα για το άτομο και την κοινωνία και έτσι να ζουν όχι μόνο στο παρόν, αλλά και στο μέλλον.
5. Στα άτομα από 18 χρόνων και πάνω, δηλαδή τους ενηλίκους.
Οι κατηγορίες αυτές είναι βέβαια πολύ σχετικές. Σε όλους είναι σαφές ότι κάθε άτομο κινείται στο δικό του χώρο και χρόνο και δεν υπάρχει απόλυτη ομοιότητα ακόμα και σε άτομα της ίδιας ηλικίας, του ίδιου φύλου ή και της ίδιας οικογένειας.
Το βιωματικό εργαστήριο δραματικής τέχνης «Το ριπίδιον της κοντέσας Μιχαλίτση», σχεδιάστηκε με βάση την τοπική ιστορία της Ζακύνθου τον 19ου αιώνα και τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων.
Οι βασικοί άξονες του μουσειοπαιδαγωγικού προγράμματος αφορούν τα πρόσωπα, τη ζωή στο σπίτι και την Ζάκυνθο του 19ου αιώνα. Η ατμόσφαιρα της εποχής αναζητείται στις αίθουσες του Μουσείου Σολωμού, σε λογοτεχνικά κείμενα, σε μαρτυρίες και στις εφημερίδες της εποχής.
Με σκηνικό τη Ζάκυνθο του 19ου αιώνα, οι συμμετέχοντες μαθητές περιηγούνται στη μόνιμη έκθεση του Μουσείου Σολωμού ενσαρκώνοντας Επιφανείς Ζακυνθίους του 19ου αιώνα, αναζητούν κρυμμένα μυστικά σε αντικείμενα και αίθουσες της μόνιμης έκθεσης του Μουσείου, λύνουν γρίφους και εκμαιεύουν πληροφορίες από χαρακτήρες της εποχής, προκειμένου να εξιχνιάσουν το μυστήριο “της εξαφάνισης του «ριπιδίου» της κοντέσας Μιχαλίτση”!
Οι μαθητές πρέπει να ανακαλύψουν: Τι σχέση έχει η ομάδα των ανύποπτων επισκεπτών του ντομινικάλε Μαρτινέγκου με την εξαφάνιση της πολύτιμης βεντάλιας; Ποια είναι η αιτία της κλοπής του «ριπιδίου»; Ποια είναι η σχέση του μυστηριώδη Αντώνιου Μαρτινέγκου με την κοντέσσα Έλενα Μιχαλίτση και την βεντάλια της;
Στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα "Το ριπίδιον της κοντέσας Μιχαλίτση" , η διδακτική πράξη οριοθετείται ως κορυφαίο πολιτισμικό γεγονός της ζωής κάθε ανθρώπου, ιδιαίτερα του μικρού παιδιού. Αποτελεί σημείο αναφοράς, καλωσόρισμα ενός «εν δυνάμει ενήλικα», στον κόσμο των ταξιδευτών του χρόνου, του χώρου και της σκέψης, στον κόσμο της γνώσης και της αναζήτησης, στο χώρο της έκφρασης  και της επικοινωνίας.
            Καλώντας τις Τέχνες: το Θέατρο, τη Μουσική, το Χορό και την Κίνηση, την Εικαστική και Οπτικοακουστική Έκφραση, να συμβάλλουν σε μια αρκετά πρωτότυπη σύνθεση, το πρόγραμμα  "Το ριπίδιον της κοντέσας Μιχαλίτση" , επιχειρεί ακριβώς να αναδείξει την πολιτισμική διάσταση της εκπαίδευσης, αποκαθιστώντας στις συνειδήσεις δασκάλων και μαθητών μια ακόμα παραμελημένη «τέχνη», την τέχνη να διδάσκεις, να μπορείς να γοητεύεις, να επιτρέπεις στον άλλο να απολαμβάνει τη διαδικασία της μάθησης. Κι αυτό, πέρα από τη διδακτική μέθοδο, πέρα από την επιστημονική –παιδαγωγική αναζήτηση, αποτελεί τη διαχρονική αξία της παιδαγωγικής πράξης.
           Για τους εκπαιδευτικούς και για μένα ως αρχαιολόγος που ασχολούμαστε με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα  "Το ριπίδιον της κοντέσας Μιχαλίτση" , οι έννοιες Εκπαίδευση και Πολιτισμός, Πολιτισμός και Εκπαίδευση, είναι έννοιες άρρηκτα δεμένες. Δύο έννοιες σε συνεχή διάλογο.
           Επειδή όμως η αποψινή βραδιά είναι βραδιά εκπαιδευτικού λόγου, αξίζει να γίνει μια σύντομη περιγραφή του σεναρίου πάνω στο οποίο χτίζεται το εκπαιδευτικό πρόγραμμα:
          Είναι 24 Απριλίου του 1830. Η Ζάκυνθος βρίσκεται τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια υπό την «προστασία» της Μεγάλης Βρετανίας. Το Ηνωμένον Κράτος των Ιονίων Νήσων αναδιοργανώθηκε σύμφωνα με τ' αγγλικά συμφέροντα και κυβερνάται με ένα απολυταρχικό σύνταγμα που ουσιαστικά παραχωρεί όλες τις εξουσίες στον Άγγλο στρατηγό και αρμοστή Sir Thomas Maitland.
Η νιόπαντρη Ελισάβετ Μουτσά - Μαρτινέγκου έχει την ονομαστική της εορτή. Ο σύζυγος της, Νικόλαος Μαρτινέγκος, αποφασίζει με την ευκαιρία να διοργανώσει στο σπίτι του στην Πλατεία Ρούγα μια χοροεσπερίδα για να παρουσιάσει την νεαρή σύζυγο του στην οικογένεια και τους φίλους του.
Στην χοροεσπερίδα, θα συμμετάσχουν ζακυνθινοί και ζακυνθινές που έζησαν τον 19ου αιώνα, και όχι μόνο την συγκεκριμένη χρονική περίοδο που σύμφωνα με το εκπαιδευτικό σενάριο εκτυλίσσονται τα γεγονότα, και είχαν ενεργό σχέση με την κοινωνική, πολιτική και καλλιτεχνική ζωή του νησιού.
Τα αντικείμενα της συλλογής του Μουσείου που ζωντανεύουν μέσα από το πρόγραμμα είναι:
• Η συλλογή ριπιδίων της δωρεάς Χαριάτη.
• Η συλλογή οικοσήμων Ζακυνθινών οικογενειών.
• Το πιάνο του Παύλου Καρρέρ.
• Οι παρτιτούρες έργων του Παύλου Καρρέρ.
• Το πιάνο του Ιωάννη Τσακασιάνου.
• Οι ακουαρέλες του Χρήστου Ρουσέα με θέμα τις ζακυνθινές ενδυμασίες (αντίγραφα των έργων του Διονυσίου Καλυβωκά).
• Οι μακέτες κοστουμιών του Κλεόβουλου Κλώνη για την παράσταση των «Τριών Κόσμων» του Διονυσίου Ρώμα που ανέβηκε στο Εθνικό θέατρο τη χειμερινή περίοδο του 1951.
• Η μινιατούρα λεντίκα, άγνωστου κατασκευαστή και η ακουαρέλα λεντίκα του Ρουσέα.
• Τα πορτραίτα: Ελισάβετ Μουτσά – Μαρτινέγκου, Δημητρίου Σολωμού, Αντωνίου Μάτεση, Ιωάννη Τσακασιάνου, Αντωνίου Γαήτα, Κωνσταντίνου Λομβάρδου, Διονυσίου Ταβουλάρη, Νικολάου Λούντζη, Παύλου Καρρέρ, Διονυσίου Ρώμα και Ερμάννου Λούντζη.
• Οι προτομές των Αντωνίου Κομμούτου και Ερμάννου Λούντζη και
·  Τα ζακυνθινά έπιπλα του 19ου αιώνα.
          Με οδηγούς δύο κούκλες – μαρότες, οι οποίες σε ρόλο ιστορικής προσωπικότητας, η μία ενσαρκώνει την «κοντέσα Έλενα Μιχαλίτση» και η άλλη την «κοντέσα Ελισάβετ Μουτσά Μαρτινέγκου», τα παιδιά εξοικειώνονται κατ΄ αρχήν με το χώρο του Μουσείου. Πληροφορούνται από τις ειδικές καρτέλες τα βιογραφικά στοιχεία των ιστορικών προσώπων που έλαβαν πρόσκληση για την χοροεσπερίδα  του ζεύγους Μαρτινέγκου και παίρνουν καρτελάκια με το όνομα της ιστορικής προσωπικότητας που θα ενσαρκώσει το καθένα.

          Το πακέτο εξερεύνησης περιλαμβάνει:
· Το σημείωμα του Αντωνίου Μαρτινέγκου στην Έλενα Μιχαλίτση που συνόδευε το «ριπίδιον».
·     Μια επίσημη αναφορά της Γερουσίας των Ιονίων Νήσων για το γεγονός της ύψωσης της Βρετανικής σημαίας στο κάστρο της Ζακύνθου.
·        Μια σελίδα από το ημερολόγιο της Έλενας Μιχαλίτση.
·   Απόσπασμα από το ποίημα του Διονυσίου Σολωμού «Το όνειρο», το οποίο αναφέρεται στον Αντώνιο Μαρτινέγκο.
·        Ένα αντίτυπο της Gazzetta Jonia (4 Ιανουαρίου 1817).
·        Ένα ζευγάρι δαντελένια γάντια.
·        Ένα αποξηραμένο τριαντάφυλλο.
·        Μια εσάρπα.
·        Ένα κρυστάλλινο μπουκαλάκι αρώματος.
·        Μια πίπα για ταμπάκο.
·        Μια άμαξα μινιατούρα.
·        Μια παρτιτούρα του Παύλου Καρρέρ.
Η μουσική που συνοδεύει την χοροεσπερίδα και φυσικά όλη τη δράση του προγράμματος, είναι μουσική που προέρχεται από παρτιτούρες του Παύλου Καρρέρ, το Αρχείο του οποίου φυλάσσεται στο Μουσείο και έχει μοναδικά ζωντανέψει σε παραγωγές του «Σωματείου των Φίλων» μας και μπορείτε να τις προμηθευτείτε αποκλειστικά στο Πωλητήριο του Μουσείου.
Μέσα από ειδικές καρτέλες και ειδικό εκτυπωμένο φωτογραφικό υλικό, τα παιδιά παίρνουν πληροφορίες για τα αρχοντικά της Ζακύνθου τον 19ο αιώνα: τις καμαριέρες και τους διακοσμητές τους, για τους καστελάνους και τους μάγειρες/μαγείρισσες και για τους μουζικάντες.
Μέσα από ειδικές εκπαιδευτικές τεχνικές: «Ιστοριογραμμή», επιλογή ενός παλιού αντικειμένου και προσδιορισμός των πολιτισμικών συμφραζομένων της κατασκευής και της χρήσης του, ασκήσεις δημιουργικής γραφής, καταιγισμό ιδεών, φύλλα εργασίας, χωρισμό σε ομάδες, παγωμένη εικόνα, παιχνίδια ρόλων και άλλα τα παιδιά καταφέρνουν:
• Να εξοικειωθούν με τον χώρο του μουσείου.
• Να διερευνήσουν τις έννοιες «προσωπική και συλλογική μνήμη», «παράδοση», «μουσείο» και «πολιτιστική κληρονομιά».
• Να καλλιεργήσουν την παρατηρητικότητα, την μνήμη και την φαντασία τους.
• Να αναπτύξουν τις δημιουργικές τους ικανότητες.
• Να αναστοχαστούν πάνω στην εμπειρία τους.
• Να ψυχαγωγηθούν, να βιώσουν τον μουσειακό χώρο ως ένα πεδίο αυτενέργειας και δημιουργικότητας, διαμορφώνοντας έτσι γενικότερα μια θετική στάση απέναντι στο Μουσείο.

          Κυρίες & Κύριοι,

Ο μοναδικός, πρωτότυπος και πολυσήμαντος τρόπος σύνθεσης του εκπαιδευτικού προγράμματος  "Το ριπίδιον της κοντέσας Μιχαλίτση", συνθέτει την ατμόσφαιρα της αλλοτινής Ζακύνθου του 19 ου αι., την πλουτίζει, της δίνει χρώμα, ήχο, κίνηση, εικόνα. Πλαισιώνει αισθητικά το λόγο, ισχυροποιεί το μήνυμα και εμπλουτίζει θαυμάσια τις διδακτικές επιλογές του δασκάλου. Είναι μια ακόμα ματιά στην επιστημονική γνώση, πιο ζεστή και οικεία, αλλά εξίσου διερευνητική. Ματιά προσωπική, αλλά και παγκόσμια.

Το Μουσείο Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων υπηρετώντας πιστά το ρόλο του ως Ανοιχτό Σύγχρονο Μουσείο, θα προσπαθεί να ενισχύει με όλες του τις δυνάμεις αυτές τις καλές δράσεις.


Σας ευχαριστώ.

H ομιλία εκφωνήθηκε στο πλαίσιο του τριήμερου εκπαιδευτικού σεμιναρίου που οργάνωσε το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Λιθακιάς και πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ζακύνθου, την Παρασκευή 2-12-2016. Το Μουσείο Σολωμού συμμετείχε στο σεμινάριο με την ανωτέρω εισήγηση και το Σάββατο 3-12-2016 με ξενάγηση στα πορτραίτα του 19ου αι. που συμμετέχουν στη δράση από την αρχαιολόγο Κατερίνα Δεμέτη και βιωματικό εργαστήριο με θέμα "Αποσπάσματα Ευρωπαϊκής Μουσικής 19ου αι." από το δικηγόρο-ερευνητή κ. Στέλιο Τζερμπίνο.

Δευτέρα 21 Νοεμβρίου 2016

«ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ»: Η έκθεση της Ελένης Γούναρη στο Μουσείο Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων.


Η δυναμική ενός Μουσείου δεν εξαντλείται στα μόνιμα εκθέματα της συλλογής του ούτε στα αντικείμενα που βρίσκονται στις αποθήκες του και αποκτά μέσα από αγορές, δωρεές ή χρησιδάνεια. Έγκειται κυρίως στο διάλογο που αναπτύσσει με τους επισκέπτες του και στη δυνατότητα που έχει κάθε φορά να αναπροσαρμόζεται στις συνθήκες της εποχής του.

Έτσι η έκθεση της Ελένης Γούναρη, με τίτλο «ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ», μιας ζωγράφου, που ανήκει στην πρωτοπορία των εικαστικών της πατρίδας μας, συμβάλλει στην ανάπτυξη αυτού του διαλόγου, καθώς ευαισθητοποιεί πάνω σε θέματα που απασχολούν τον σύγχρονο άνθρωπο και στα προβλήματα που αντιμετωπίζει.
Τα έργα της, που εκτίθενται στο Μουσείο Σολωμού, προέρχονται από όλες τις περιόδους της εικαστικής της διαδρομής και καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα των προβλημάτων, που βασανίζουν τον άνθρωπο της εποχής μας. Συγχρόνως, με αυτοσαρκασμό, δίνει και τη δική της ερμηνεία για τον τρόπο που η ίδια τοποθετείται στα προβλήματα αυτά. («Είναι αυτό Τέχνη;», έργο καταλόγου αρ.1).
Με στέρεες λογοτεχνικές βάσεις, ξεκινά την εικαστική της περιπέτεια αξιοποιώντας την μικτή τεχνική και το κολάζ, την ακουαρέλα, το κάρβουνο, το λάδι και τα ακρυλικά. Εμπνέεται από την πρώτη –και ίσως ωραιότερη- εκτενή ποιητική σύνθεση από τις 17, της «Τέταρτης Διάστασης» του Γιάννη Ρίτσου, Τη Σονάτα του Σεληνόφωτος (1956) για να θέσει το θέμα του Χρόνου («Σονάτα Ι», «Σονάτα ΙΙ», έργα καταλ. αρ.2-3). 
Η ηλικιωμένη Γυναίκα με τα Μαύρα, μπροστά στην επικείμενη δύση της ζωής της, ζητά επιτακτικά από τον ωραίο Νέο, που βρίσκεται στην ακμή της ηλικίας του: «Άφησέ με να ‘ρθω μαζί σου». Η υπόμνηση της ομορφιάς και της νιότης που περνά, καθοδηγεί τον επισκέπτη της έκθεσης να σκεφτεί το πεπερασμένο της ανθρώπινης φύσης (παιδική ηλικία-εφηβεία-ενηλικίωση-ωριμότητα-γηρατειά) και να επανατοποθετηθεί πάνω στο τι ήθελε/θέλει, τι προσδοκά, τι τελικά πραγματοποίησε στην διαδρομή της ζωής του. Έμμεση παρότρυνση της ζωγράφου για τους στόχους και τις επιλογές του καθένα μας…
       Χρησιμοποιώντας θεματικά μοτίβα, που αναδεικνύονται σε σύμβολα στο έργο της, όπως η σκάλα («Το βάθος» έργο καταλ.αρ.4), παρουσιάζει την ανοδική και καθοδική πορεία της ζωής μας και μόνον η μετατροπή του χρώματος από γκρι σε κόκκινο, μπορούν να δώσουν χρώμα στις εμπειρίες μας: άλλες καλές και άλλες κακές,  («Κόκκινη σκάλα», έργο καταλ. αρ. 28). Όλες όμως οι σκάλες είναι κομμένες, υπόμνηση ότι όλα κάποτε τελειώνουν.


Συχνά πάλι βασανιζόμαστε από τον προβληματισμό για το ποιον δρόμο θα ακολουθήσουμε: θ’ ανεβούμε ή θα κατεβούμε το σκαλί; («Δισταγμός»έργο καταλόγου αρ.20). 

Αυτή η δυνατότητα της επιλογής, μάς δίνει και την ελευθερία να ακολουθήσουμε ή να απορρίψουμε μίαν ιδέα, ένα σύντροφο, μία πολιτική τοποθέτηση. Και το αποτέλεσμα αυτής μας της επιλογής μπορεί να είναι η απουσία μας από την ζωή του άλλου («Έφυγε», έργο καταλ.αρ.21) ή η λεπταίσθητη εμπειρία από κάτι που ειπώθηκε κι άφησε το χνάρι του στη ζωή μας («Was it something that you said?», έργο καταλ.αρ.22). 



Αυτές οι επιλογές είναι που μας ομορφαίνουν ή μας ασκημαίνουν Μορφή Ι» και « Μορφή ΙΙ», έργα καταλ. αρ.5-6) κι άλλοτε μας κάνουν να φαινόμαστε σκεφτικοί, καθώς μας κυνηγούν απρόσωπες, λευκές μορφές - οι Ερινύες των πράξεών μας Περισυλλογή», έργο καταλ.αρ.7) κι άλλοτε μας κάνουν να φαινόμαστε σίγουροι γι’ αυτές, έχοντας τοποθετήσει στέρεα σημεία στις αναζητήσεις μας, τόσο στέρεα, όπως οι αρχαιοελληνικές Ερμές, οι λίθινες τετράπλευρες ορθογώνιες στήλες με την προτομή στην κορυφή και τον κορμό άνδρα, που τοποθετούνταν ως οδοδείκτες ή αφιερώματα ή σύμβολα ορίων μιας ακίνητης περιουσίας («Αμφιπρόσωπη Μορφή», έργο καταλ.αρ.8).

 

Ζώντας ωστόσο σε μια εποχή που κυριαρχεί η τεχνολογία, πολλοί από εμάς έχουμε απολέσει την πραγματική ζωή, έχουμε απολέσει την ίδια την ψυχή μας κι έχουμε κλειστεί στην οθόνη ενός κομπιούτερ («Στην οθόνη», έργο καταλ.αρ.9).


 Έξω από αυτή δεν υπάρχει ζωή, δεν υπάρχουν ανθρώπινες σχέσεις, όλα αναβοσβήνουν παγερά στα χρώματα των pixels. Για κάποιους τυχερούς όμως υπάρχει ελπίδα: είναι ο έρωτας, είναι η αγάπη, είναι η αρχή μιας σχέσης, που μας οδηγεί να ανεβούμε την κλίμακα του βίου μας και να θέσουμε στόχους, να κυνηγήσουμε καρέκλες, στο τέλος όμως όλα ξαναγυρίζουν στο χάος, καθώς όλοι είμαστε χαμένοι από τον τρόπο που μας έχουν επιβάλει οι άλλοι να ζούμε και από τις λάθος επιλογές μας Life», έργο καταλ.αρ.10).


Ευγενικές μορφές των γραμμάτων μας, όπως ο Γρηγόριος Ξενόπουλος (1867-1961), έχει μιλήσει μέσα από τα έργα του για την αμφιθυμία της ανθρώπινης φύσης [Μαργαρίτα Στέφα (1906), Ο κόκκινος βράχος (1915), Πλούσιοι και φτωχοί, Τίμιοι και Άτιμοι, Τυχεροί και Άτυχοι: Μια κοινωνική  τριλογία(1926) κ.ά.]. Στα Σκίτσα που φιλοτέχνησε η Γούναρη για το πρόγραμμα του Συνεδρίου, που οργάνωσε η Εταιρεία Μελέτης Έρευνας και Προαγωγής Πολιτισμού «ΠΛΑΤΥΦΟΡΟΣ», με θέμα: «Γρηγόριος Ξενόπουλος, ’50 χρόνια μετά, Ζάκυνθος 16-17-18 Νοέμβρη 2001», τον βλέπουμε να μας παρακολουθεί σκεπτικός, με όλη τη γλυκύτητα και τη σοφία της καλοσυνάτης του μορφής. («Ξενόπουλος», Τρίπτυχο, έργο καταλ.αρ.11).
Ίσως διαισθάνεται κι εκείνος, αυτό που η ζωγράφος μετά από χρόνια θα καταγγείλει, για το βιασμό της φύσης, στα έργα της με περιβαλλοντικό μήνυμα («Σκουριά», έργο καταλ.αρ.12), και σε αυτά που στηλιτεύουν την απάθειά μας απέναντι στα μνημεία, που καθημερινά βρωμίζουν και καταρρέουν από την αδιαφορία μας («Σκιά», έργο καταλ. αρ.13).

 Και δεν είναι ο μόνος: Νικόλαος Κουτούζης (1741-1813), Διονύσιος Σολωμός (1798-1857), Δημήτρης Λάγιος (1952-1991), εμβληματικές μορφές του ζακυνθινού Επτανησιακού Πολιτισμού, σήκωσαν ψηλά, ο καθένας στον τομέα του, την αίγλη του μικρού μας νησιού. Ανέβηκαν τη δική τους κλίμακα στον υπέρτατο αναβαθμό και κατάφεραν να γίνουν σύμβολα, πρωτεργάτες Σχολών και γιατί όχι λατρεμένα είδωλα, που έδωσαν άλλοθι σε πολλές από τις δικές μας παραλείψεις («Σε αυτό το θέατρο έχουμε Θεατές», έργο καταλ.αρ.14).

Και τον λόγο τον δίνει γι’ αυτό η Γούναρη. Γιατί είμαστε όλοι ηττημένοι. («Lost», έργο καταλ.αρ.15). Αδυνατούμε ν’ αντιληφθούμε το μεγαλείο του δικού τους έργου, που προέκυψε από μεγάλο μόχθο πνευματικό, από πάλη με τον εσωτερικό τους κόσμο και από αντιξοότητες εξωτερικές. Γι’ αυτό κατρακυλάμε όλο και πιο βαθιά, στης σπείρας τους ατέρμονους κύκλους, χαμένοι στο δικό μας μικρόκοσμοΕσωτερικό», έργο καταλ.αρ.16).


Ακόμα και παγκόσμια ζητήματα, όπως το προσφυγικό, που έχουν πάρει διαστάσεις ανθρωπιστικής κρίσης, αδυνατούμε να προσεγγίσουμε την επίλυσή του, κλεισμένοι, ο καθένας και όλοι μαζί, στις προσωπικές μας αγκυλώσεις, παρασυρμένοι από άστοχες συλλογικές αποφάσεις κι ενέργειες. Η ζωγράφος όμως, δίνει τη δική της συνεισφορά, με τις αφίσες που επελέγησαν στο διαγωνισμό αφίσας για το Ίδρυμα Κακογιάννη, του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (3-19 Ιουνίου 2016), στην επίλυση του προβλήματος (Μεταναστευτικό Ι και Μεταναστευτικό ΙΙ, έργα καταλ. αρ.5-6). Ξεχωρίζοντας από το καραβάνι των προσφύγων την αιώνια μορφή της πατρικής και της μητρικής φιγούρας, με το βρέφος στην αγκαλιά, στοχεύει κατευθείαν στο θυμικό μας.

 Μας προκαλεί να σκεφτούμε και την δική μας πατρίδα, και γιατί όχι, να σιγοτραγουδήσουμε τον «Φιλόπατρι» του άλλου Μεγάλου μας Ποιητή, Ανδρέα Κάλβου, τον οποίο μνημονεύει στο έργο που φιλοτέχνησε για το Αφιέρωμα για τα 140 χρόνια από τον θάνατό του, για το περιοδικό Επτανησιακά Φύλλα, (Ζάκυνθος, Φθινόπωρο- Χειμώνας 2009, σελ. 635), («Του Κάλβου», έργο καταλ.αρ.19). Σ’ αυτό εμπνέεται από την ε΄ στροφή: «Συ, όταν τα ουράνια ρόδα με αμαυρότατον / πέπλον σκεπάζη η νύκτα / Συ είσαι των ονείρων μου / η χαρά μόνη». Πώς οι πρόσφυγες να νοιώθουν, εγκλωβισμένοι σε αφιλόξενες νέες χώρες, στοιβαγμένοι στα γκέτο της ντροπής, θαλασσοπνιγμένοι από τα νερά φουρτουνιασμένων θαλασσών, χτυπημένοι από την αδιαφορία και την απάθειά μας;

Η ζωγράφος ενεργοποιείται και σε θέματα αλληλεγγύης, όπως η πολύ όμορφη εκστρατεία του «Καφέ σε αναμονή», από την οποία προέκυψε το ομώνυμο έργο («Καφές σε αναμονή», έργο καταλ.αρ.22), που γεννήθηκε για να δώσει μία πρακτική απάντηση σε συνανθρώπους μας, που δεν έχουν τη δυνατότητα να πάρουν ούτε  έναν καφέ, στην Ελλάδα της κρίσης.  Και κάνει την ευχή οι τοίχοι μας, που υψώνουμε γύρω μας να έχουν παράθυρα, μέσα από το ομώνυμο έργο («Να ‘χουν οι τοίχοι παράθυρα», έργο καταλ.αρ.24).

 Γιατί πόσα μπορούμε να κάνουμε από το καναπέ μας; Από ελάχιστα έως τίποτα, καταλήγοντας τελικά να είμαστε ολοκληρωτικά lost-losers-χαμένοι («Από τον Καναπέ», έργο καταλ.αρ.25)Υπάρχει όμως η λύση, το περιβάλλον μπορεί να δεχτεί αλλαγή, φτάνει να μην το βλέπουμε απλά σαν ένα φόντο δράσης των δικών μας εσωτερικών προβλημάτων, αλλά να αποφασίσουμε να σπάσουμε τα όρια του αυτοεγκλωβισμού μας και να δράσουμε («Με φόντο», έργο καταλ.αρ.26).
Αυτό βέβαια το επιτυγχάνουν λίγοι. Στο «Ξέφυγε» (έργο καταλ.αρ.27), Λάδι· Εκτύπωση· Ένδυμα, Ένας από το πλήθος, το καταφέρνει. Μας κοιτάζει κατ’ ενώπιον, ενώ όλοι οι υπόλοιποι, παραδομένοι στον συρμό, αφήνονται να παρασυρθούν από το ρεύμα της εποχής. Η καρδιά όμως του Ενός πάλλεται, και ακόμα και αν μπορεί ως έργο να αναπαραχθεί ως εκτύπωση - μια τέχνη φτηνή και συχνή στις μέρες μας-  λίγο λίγο η αντίδραση του Ενός μπορεί να παρασύρει και τους υπόλοιπους και να αποκτήσει σώμα, υπόσταση, να ξεφύγει και να οδηγήσει σε ανατροπή.


Έτσι τελικά η Ελένη Γούναρη με τις ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ της, μέσα από τη δική της ιδιαίτερη οπτική, επανιδρύει συνειδητά το διάλογο με το παρελθόν, εντοπίζει τα εσωτερικά ζητήματα που ταλανίζουν τον καθένα μας, στηλιτεύει φαινόμενα κοινωνικά και προτείνει τις ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ, που ο καθένας μας θα επιτρέψει στον εαυτό του να αντιληφθεί, μετά την επίσκεψή του στην έκθεσή της, στο Μουσείο.


Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 2016

Ο κόσμος της Άννας….Για την Έκθεση της Άννας Ζαγκότση στο Art Studio ΙΡΙΔΑ (25-9-2016 έως 9-10-2016)





Θα ήταν λειψή μια προσέγγιση των έργων της Άννας Ζαγκότση με κριτήριο αποκλειστικά το καλλιτεχνικό αποτύπωμα.
Εξίσου λειψή θα ήταν μια ανάγνωσή τους μόνον ως αντικείμενα καθημερινής οικιακής χρήσης.

Γιατί η ποιότητα στην καλλιτεχνική διατύπωση των έργων της, που είναι ζωγραφισμένα με χρώματα ακρυλικά και φυσικό βερνίκι (γομαλάκα) σε ξύλο μαδεριού (πάχους 2 εκ.), αγγίζει τόσο το θεατή, που αναζητά αμέσως μια προσωπική σχέση μαζί τους.

Για το λόγο αυτό, το να μιλήσει κάποιος για την ευαισθησία, τον πλαστικό δυναμισμό, την ωραία αίσθηση του χρώματος και την ισορροπημένη σύνθεση, είναι μόνο εξωτερικά χαρακτηριστικά, που απλά απαντούν καταφατικά στο πρωταρχικό ερώτημα: «αν μας αρέσει η δουλειά της».
Το βασικό βρίσκεται στην αμεσότητα και την ειλικρίνεια της θεματολογίας της, που προερχόμενη από τη φύση, συνθέτει έναν ονειρικό χαμένο κόσμο, στον οποίο ο θεατής νοιώθει γαλήνη.
Είναι αυτό που έχουμε όλοι στερηθεί από την βίωση της καθημερινής μας τρέλας, ζώντας σ΄ έναν κόσμο, που το λαϊκό, το αυθόρμητο, το πηγαίο, έχει εξοβελιστεί και καταπατηθεί από τις παγκοσμιοποιημένες επιταγές και νόρμες.
Και τα έργα της Άννας, φέρνοντας μπροστά στα μάτια μας ξεχασμένα τοπία, σπιτάκια με ρολόι, ανεμώνες, βατόμουρα, γεράνια, ιβίσκους, χρυσάνθεμα, πορτοκάλια, στάχυα, τριαντάφυλλα, φοίνικες, κουμαριές, θαλασσινά κρινάκια, λωτούς με καλαμιές, και τόσα άλλα απολεσθέντα στους δαιδάλους της καλωδιωμένης ζωής μας, μάς βοηθάει να ξυπνήσουμε από το λήθαργο.

Μας βοηθάει να θυμηθούμε ότι χωρίς την φύση ή εξ αιτίας της βάναυσης ανθρώπινης παρέμβασής μας σ΄ αυτήν,  έχουμε φτάσει σε ένα σημείο μηδέν.
Με σταθερό χέρι, παρακάμπτοντας σκιές, προοπτική και αναλογίες, μάς φέρνει, μετωπικά σχεδόν, αντιμέτωπους με την ομορφιά της.
Γιατί τα έργα της μοιάζουν με αληθινά  ανθισμένα πορτραίτα δέντρων και ανθέων, στην πιο καλή τους ώρα. Και αυτή η ομορφιά υπογραμμίζει ακόμα περισσότερο την ασκήμια της ζωής μας.

Αυτό το «μυστικό της κήπο», ευτυχώς θέλησε να τον κάνει προσπελάσιμο μέσα από την χρηστική μετατροπή των έργων της. Έτσι μπορούμε καλύπτοντας  πολλαπλές λειτουργικές ανάγκες, με την τοποθέτηση κατάλληλων εξαρτημάτων, να εξοικειωθούμε με το ωραίο και να το φέρουμε  πιο κοντά μας.

Την ευχαριστούμε κι ελπίζουμε να συνεχίζει να ομορφαίνει τον κόσμο μας με τον κόσμο της….



Κατερίνα Δεμέτη

Σεπτέμβρης 2016

Παρασκευή 12 Αυγούστου 2016

Συνέντευξη σε κ. Ναταλία Νικολάου, Διευθύντρια του Ελληνικού Σχολείου της Μόσχας.



Μια συνέντευξη χείμαρρος, μια συνέντευξη ποταμός. Η κ. Ναταλία Νικολάου, Διευθύντρια του Ελληνικού Σχολείου της Μόσχας, πάντα με εκπλήσσει με τα ελληνικά της κατ’ αρχήν, και κατόπιν με την αγάπη της για την Ελλάδα και για τον τόπο που ζει κι εργάζεται, τη μακρινή Μόσχα. Είναι από τις περιπτώσεις που με κάνουν να χαίρομαι τον ερχομό του καλοκαιριού, γιατί απέχει πολύ από την ποιότητα των τουριστών που βλέπω καθημερινά γύρω μου και κυρίως γιατί μέσα από τα δικά της μάτια, βλέπω κι εγώ πιο ρομαντικά, καθαγιασμένα θα έλεγα, τα σημαντικά του τόπου μας. Γι’ αυτό και την ευχαριστώ θερμά για την συνέντευξη που δέχτηκε να μου παραχωρήσει.


Ερώτηση 1: Αγαπητή κ. Νικολάου, κατ΄ αρχήν θα ήθελα να σας ρωτήσω πόσες φορές έχετε έρθει στο νησί μας;
Απάντηση: Στη Ζάκυνθο έρχομαι τα τελευταία πέντε χρόνια ανελλιπώς. Έχουμε οργανώσει και ταξίδι των μαθητών του σχολείου της Ελληνικής Κοινότητας, ειδικά με σκοπό να παρουσιάσουν ένα καλλιτεχνικό πρόγραμμα αφιερωμένο στον Διονύσιο Σολωμό και στους Ρώσους ποιητές, που με τα ποιήματά τους εξέφραζαν την αλληλεγγύη και την συμπαράστασή τους, στο υπόδουλο ελληνικό έθνος, επί Τουρκοκρατίας.

Ερώτηση 2: Κάθε χρόνο, που έρχεστε, την επίσκεψή σας συνοδεύει και μια συγκινητική επιστολή από τα παιδιά του σχολείου προς το Μουσείο. Τι είναι αυτό που πιστεύετε ότι δονεί τις καρδιές τους και τα εμπνέει να εκφράζονται με αυτόν τον τρόπο για τον εθνικό Ποιητή της Ελλάδας;
 
Η φετινή επιστολή των παιδιών του Ελληνικού  Σχολείου της Μόσχας.

Απάντηση: Στο πρόγραμμα της εκμάθησης γλώσσας στο σχολείο μας και σε όλα τα δημόσια σχολεία της Μόσχας, όπου διδάσκεται η ελληνική γλώσσα (σύνολο επτά), απαραιτήτως μπαίνει και η προσέγγιση στην νεοελληνική ποίηση και πρώτα από όλα γνωριμία με τα βασικά έργα του Διονυσίου Σολωμού. Έτσι στο μάθημα διαβάζουμε, μεταφράζουμε και μαθαίνουμε απ’ έξω τα ποιήματα του Σολωμού & του Κάλβου. Γι’ αυτό ήταν μεγάλη συγκίνηση το 2013, για τα παιδιά, όταν μπόρεσαν να προσκυνήσουν τον τάφο τους και να τραγουδήσουν στο Λόφο του Στράνη κομμάτια από τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν».

Ερώτηση 3: Αυτό σας το ταξίδι ωστόσο, συνοδεύεται και από ένα ακόμα σημαντικό έργο που θα παρουσιαστεί σε λίγες μέρες στην Κεφαλονιά και το οποίο αποκτά πανεπτανησιακό χαρακτήρα. Μήπως θα μπορούσατε να μας μιλήσετε γι’ αυτό;
Το εξώφυλλο της ρωσικής έκδοσης.
Απάντηση: Σε μια ιδιωτική βιβλιοθήκη της Ρωσίας ανακαλύψαμε ένα τυπωμένο παλιό βιβλίο με τίτλο: «Σημειώσεις του υποπλοίαρχου Εγκόρ Μεταξά», με περιγραφή της εκστρατείας της ρωσικής μοίρας στα Ιόνια Νησιά το έτος 1798-1799, υπό την καθοδήγηση του Ναυάρχου Ουσακώφ, σε συνεργασία με την Υψηλή Πύλη. Το βιβλίο που είχε τυπωθεί το 1915 στην Πετρούπολη είχε εξαντληθεί. Από τότε δεν είχε ξαναεκδοθεί. Όταν το διαβάσαμε στην Ελληνική Κοινότητα, καταλάβαμε την αξία του κειμένου αυτού. Κατ’ πρώτον, γιατί είναι γραμμένο από έναν αυτόπτη μάρτυρα των γεγονότων. Και κατά δεύτερον, επειδή ως Κεφαλλονίτης στην καταγωγή, ο Εγκόρ Μεταξάς, γράφει με μεγάλη αγάπη και γνώση για τον τόπο. Για παράδειγμα, αναφέρει στοιχεία από την εποχή του Ομήρου, από τα ρωμαϊκά χρόνια και από το Βυζάντιο. Επίσης περιγράφει τα ήθη και τα έθιμα των κατοίκων των νησιών, τις ενδυμασίες τους, τα φαγητά τους, τις εμπορικές και οικονομικές τους δραστηριότητες.

Ερώτηση 4: Συγκεκριμένα για τη Ζάκυνθο, κ. Νικολάου, θα μπορούσατε να μας πείτε τι γράφει;
Σελ. 88-89: Στις σελίδες αυτές ο Μεταξάς περιγράφει το νησί.
Εδώ η παλαιά Πλατεία Αγίου Μάρκου. 
Απάντηση: Κατ’ αρχήν γράφει ότι είχε 40.000 κατοίκους, από τους οποίους οι 15.000, ζούσαν στην πόλη. Του έκανε εντύπωση ότι οι κάτοικοι επιτρεπόταν να οπλοφορούν για να προστατεύουν τον εαυτό τους. Από τους κατοίκους ήταν οπλισμένοι 8-12.000!
Εκπλήσσει επίσης η περιγραφή του φυσικού κάλους του νησιού. Για παράδειγμα περιγράφει το θέαμα που αντίκριζε από την Μπόχαλη. Περιγράφει τους κήπους, τους ελαιώνες, τα ποτάμια που κατέβαιναν από τα βουνά, τα λιβάδια με τα κοπάδια των ζώων και το άρωμα από τα λεμονοδάση. Έτσι δικαιολογημένα αναγνώριζε ότι οι ταξιδιώτες που επισκέπτονταν αυτόν τον τόπο, τον χαρακτήριζαν ως «Via del Paradiso». Περιγράφει ιδιαίτερα την πλατεία Ρούγα, με τα σπίτια των πλουσίων που είχαν ιταλικό στυλ. Επίσης την πλατεία του Αγίου Μάρκου, όπου όταν ο ήλιος έδυε, κατέβαιναν οι κάτοικοι για να περπατήσουν: οι άντρες με κόκκινους επενδύτες και οι γυναίκες με ντόμινο. Σημειώνει ότι μάσκες φορούσαν μόνο οι ευγενείς, οι οποίοι είχαν δικαίωμα να καλύπτουν το πρόσωπό τους. Οι γυναίκες του λαού γράφει, από την μία πλευρά ζήλευαν τις πλούσιες γι’ αυτό τους το προνόμιο και από την άλλη, όσες είχαν προικιστεί με εξαιρετική ομορφιά από τη φύση, χαίρονταν που μπορούσαν να την φανερώσουν δημόσια!

Ερώτηση 5: Μετά την ανακάλυψη της εξαιρετικής αυτής πηγής για την Ιστορία των Ιόνιων Νησιών, πώς προχωρήσατε;
Απάντηση: Ως Έλληνες της Ρωσίας, καταλάβαμε ότι οι πληροφορίες και οι περιγραφές αυτές θα έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον και για τους σύγχρονους κατοίκους των Ιόνιων Νησιών (Κεφαλονιά, Κέρκυρα, Λευκάδα, Κύθηρα, Ζάκυνθο), γιατί επιβεβαιώνουν τις παραδοσιακές φιλικές σχέσεις των δύο ομόθρησκων λαών μας. Γι’ αυτό και αποφασίσαμε να δημιουργηθεί στην Κοινότητα μια ομάδα μεταφραστών και να προχωρήσουμε το ταχύτερο στην μετάφραση του έργου για να κυκλοφορήσει το έτος 2016, που κηρύχθηκε ως Έτος Πολιτιστικής Αδελφοποίησης Ελλάδος – Ρωσίας.
Το εσώφυλλο της ρωσικής έκδοσης
Ερώτηση 6: Διαπιστώνω από τον ενθουσιασμό που μου περιγράφετε το όλο εγχείρημα, ότι είναι πολλά αυτά που θα θέλατε να πείτε για το βιβλίο. Από αυτά, θα ήθελα να μου καταθέσετε δύο.
Απάντηση: Κατ’ αρχήν θα ήθελα να πω ότι τον πρόλογο στην σύγχρονη έκδοση των σημειώσεων του Μεταξά, κάνει ο ελληνικής καταγωγής Αντιναύαρχος του Στόλου της Μαύρης Θαλάσσης, κ. Ευγένιος Χαλάιτσεφ (Χαλαϊτσίδης), ο οποίος συνεχίζει την παράδοση του Μεταξά και των άλλων Ελλήνων, που υπηρετούσαν στον ρωσικό στόλο. Ας σημειώσουμε ότι Κυβερνήτης του Στόλου της Μαύρης Θαλάσσης ήταν μέχρι πρόσφατα ο επίσης ελληνικής καταγωγής Ναύαρχος Χρονόπουλος.
Επίσης στο παράρτημα του βιβλίου, βρίσκονται τέσσερις ευχαριστήριες ομαδικές επιστολές, γραμμένες όλες το 1800, από τους προεστούς της Ζακύνθου προς τον Ναύαρχο Ουσακώφ. Διαβάζουμε τα ονόματα των Ζακυνθινών: Αναστασίου Λογοθέτη, Σπυρίδωνος Γαήτα, Νικολάου Φωσκάρδη, Ανδρέα Κοκκίνη και του Ιωάννη Σιγούρου.
Σελ. 294-295 : διακρίνονται τα ονόματα των Ζακυνθινών  προεστών.Ερώτηση 7: Τι άλλο για τη Ζάκυνθο θα μπορούσατε να μας αναφέρετε από αυτά που σας έκαναν εντύπωση στη διάρκεια της μετάφρασης;
Απάντηση: Ήταν συγκινητική η περιγραφή της αποβίβασης του Ναυάρχου και των στρατιωτών στο νησί, όπου στην προβλήτα τούς περίμεναν ο Κλήρος και ο Λαός και κατευθύνθηκαν στο Ναό του Αγίου Διονυσίου για να προσκυνήσουν το σκήνωμα και να παρακολουθήσουν την ευχαριστήρια δέηση. Επίσης, μας έκανε εντύπωση, η περιγραφή για τον αυθορμητισμό και τη μεγαλοψυχία των Ζακυνθινών, που προσέφεραν κρασί και μεζέδες στον στρατό, ο οποίος λόγω της εντεταλμένης θέσης του δεν επιτρεπόταν να μπει στα ανοιχτά μαγαζιά. Έτσι οι κάτοικοι από μόνοι τους με δίσκους έμπαιναν ανάμεσα στις γραμμές και τους κερνούσαν!

Ερώτηση 8: Πότε κυκλοφόρησε η νέα έκδοση του βιβλίου κ. Νικολάου στα ρώσικα και πότε πρόκειται να κυκλοφορήσει στα ελληνικά;
Απάντηση: Στα ρώσικα βγήκε στις 31 Ιουλίου 2016, ημέρα εορτασμού του ρωσικού Στρατιωτικού Ναυτικού. Στα ελληνικά πρόκειται να βγει το Σεπτέμβριο, από φορείς της Κεφαλονιάς.


Ερώτηση 9: Κυρία Νικολάου, ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Απάντηση: Σχεδιάζουμε, επιστρέφοντας στη Μόσχα, να προετοιμάσουμε μια πολύ καλή εκδήλωση-παρουσίαση του βιβλίου αυτού, σε μια βραδιά αφιερωμένη στα Ιόνια Νησιά. Σε αυτήν, θα καλέσουμε και αντιπροσώπους από την Κυβέρνηση της Μόσχας και αντιπροσώπους άλλων κοινοτήτων, που ζουν στην πολυεθνική πρωτεύουσα της Ρωσίας. Έτσι, μέσα από την περιγραφή των φιλικών σχέσεων Ελλήνων και Ρώσων, θέλουμε και οι άλλοι λαοί να παίρνουν παράδειγμα αγαστής συνεργασίας, ειρηνικής συμβίωσης και προώθησης των δεσμών που μας κρατούν ενωμένους από τα παλιά χρόνια.   

Κυρία Νικολάου, σας ευχαριστώ θερμά για τη συνέντευξη και περιμένω με ανυπομονησία  το βιβλίο στα ελληνικά.

Ζάκυνθος 12-8-2016
*Ευχαριστώ τον Παναγιώτη Χιώνη για τις φωτογραφίες και τον Γιάννη Ζιώγκα για την ψηφιοποίηση των σελίδων του βιβλίου.