Δευτέρα 29 Σεπτεμβρίου 2014

«ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΤΑΝ ΤΕΛΕΙΟ!»

H έκδοση για τα Διαπολιτισμικά Προγράμματα Σχολείων σε Μουσεία και ο Οδηγός Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων.


Μια ευχάριστη έκπληξη μας περίμενε την προηγούμενη Παρασκευή (26-9-2014), όταν ανοίξαμε τον ενισχυμένο φάκελο με τον Οδηγό Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων- Διαπολιτισμικά Προγράμματα Σχολείων σε Μουσεία, το έντυπο δηλαδή προϊόν, της εκπαιδευτικής δράσης, που το Μουσείο Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων πραγματοποίησε σε συνεργασία με το Μουσικό Σχολείο Ζακύνθου, το Σχολικό Έτος 2012-2013, στο πλαίσιο της Πράξης: «Εκπαίδευση Αλλοδαπών και Παλιννοστούντων Μαθητών», της Υποδράσης 9.5: «Εκπαιδευτικές Επισκέψεις Μαθητών».


      Και η έκπληξη συνοδεύτηκε από χαρά όταν το ξεφυλλίσαμε και ξαναθυμηθήκαμε την επιτυχημένη δράση που εκπονήθηκε στο χώρο του Μουσείου Σολωμού, με τη συνεργασία του Δ/ντη του Μουσικού Σχολείου Ζακύνθου κ. Σπύρου Φιορεντίνου, της Φιλολόγου κ. Φωτεινής Γκέλλη και της Υπεύθυνης του Έργου και  Σχολική Σύμβουλο Φιλολόγων – Μουσειολόγο, κ. Ελισσάβετ Μυρογιάννη.
            Το πρόγραμμα που εκπονήθηκε είχε τίτλο: «Διονύσιος Σολωμός: ένας οικουμενικός εθνικός ποιητής».
           Η πρώτη φάση πραγματοποιήθηκε από 26-28 Φλεβάρη 2013 και ολοκληρώθηκε στις 11 Απριλίου 2013, ενώ συνδέθηκε με το μάθημα των Νεοελληνικών Κειμένων της Γ΄ Γυμνασίου και συγκεκριμένα με τη διδασκαλία του αποσπάσματος των Ελεύθερων Πολιορκημένων του σχολικού εγχειριδίου.
       Μέσα από αυτό, οι μαθητές και οι μαθήτριες, γνώρισαν το Διονύσιο Σολωμό μέσα από την ποίησή του και μέσα από τα σχετικά αντικείμενα του Μουσείου. Επίσης ήρθαν σε επαφή  με  μελοποιημένη ποίηση του Διονυσίου Σολωμού και γνώρισαν σημαντικές μουσικές προσωπικότητες της εποχής μας, που συνδέονται με το σολωμικό έργο, όπως ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Νίκος Ξυλούρης, ο Μάριος Φραγκούλης, ο Δημήτρης Λάγιος, ο Μάνος Χατζιδάκης, ο Δημήτρης Λάγιος κ.ά.
        Οι μαθητές αισθάνθηκαν την οικουμενικότητα του ποιητή και εξέφρασαν τα δικά τους αντίστοιχα συναισθήματα, ενώ αναρωτήθηκαν για την επικαιρότητα του σολωμικού έργου.
        Στο τέλος αναπαρήγαγαν με το δικό τους τρόπο, όψεις του σολωμικού έργου, απαγγέλλοντας ή τραγουδώντας στίχους του ποιητή ή δημιουργώντας κάρτες εμπνευσμένες από το έργο του Σολωμού.


     Μια από τις πιο αξιομνημόνευτες στιγμές της δράσης ήταν όταν η κ. Μυρογιάννη ρώτησε τους μαθητές: «πόσοι από αυτούς έχουν πάει σε κινηματογράφο» (από τους 11 οι 7), σε «θέατρο» (από τους 11 οι 6), σε «γήπεδο» (από τους 11 οι 7), σε «δημόσια βιβλιοθήκη» (από τους 11 οι 5) και σε «μουσείο» (από τους 11 οι 11). Στη συνέχεια ζητήθηκε από τους μαθητές να αναφέρουν ένα τουλάχιστον μουσείο που επισκέφθηκαν. Αναφέρθηκαν μεταξύ άλλων ένα μουσείο και ένας αρχαιολογικός χώρος της Αλβανίας, το αρχαιολογικό μουσείο της Ολυμπίας, ένα «πολύ μεγάλο μουσείο στο Λονδίνο», το μουσείο των Μπητλς στο Λίβερπουλ κ.α. Οι μαθητές δε θυμόντουσαν συγκεκριμένα εκθέματα.
      Μέσα από συζήτηση ορίστηκε το μουσείο ως χώρος που περιέχει αντικείμενα. Χαρακτηριστικά ένας μαθητής ανέφερε ότι το μουσείο είναι ένας χώρος που περιλαμβάνει σημαντικά αρχαιολογικά εκθέματα που μας διδάσκουν την ιστορία μας, άποψη στην οποία ο μαθητής που επισκέφθηκε το μουσείο των Μπητλς αντέτεινε ότι δεν είναι απαραίτητο τα αντικείμενα να είναι αρχαιολογικά.

        Διερευνήθηκε επίσης το πόσο σημαντικά είναι τα αντικείμενα στη ζωή μας και πόσο περιέχουν στοιχεία που επιτρέπουν την επικοινωνία ανάμεσα στους ανθρώπους χωρίς τη μεσολάβηση του λόγου και της εικόνας, που είναι οι δύο μεγάλοι πυλώνες επικοινωνίας.
           Αναφέρθηκαν ακολούθως οι πέντε αισθήσεις (οι περισσότεροι μαθητές είχαν αρχικά δυσκολία με το να τις κατονομάσουν) και συνδέθηκαν με τα αντικείμενα. Κατόπιν έγινε αναφορά στη συναισθηματική αξία των αντικειμένων.
          Οι μαθητές κλήθηκαν να ονομάσουν από ένα έως τρία αντικείμενα που θα έπαιρναν μαζί τους σε μια ξαφνική καταστροφή. Αναφέρθηκαν «μπάλα, αθλητικές φόρμες, μπλου τζην, χρήματα, κουμπαράς, κιθάρα, ακορντεόν, σκυλάκι (ξεκαθαρίστηκε ότι δεν είναι αντικείμενο)» κλπ. Η συγκεκριμένη αναφορά κρίθηκε απαραίτητη καθώς όταν οι μαθητές επισκέφτηκαν το Μουσείο είδαν την προτομή του Νικολάου Βαρβιάνη, ο οποίος έσωσε δύο φορές τα σολωμικά χειρόγραφα, στην Κατοχή και στο μεγάλο σεισμό του 1953.
       Τέλος, έγινε καταιγισμός ιδεών  με τις λέξεις «καλοκαίρι, μαμά, σχολείο και Διονύσιος Σολωμός». Στο όνομα του ποιητή αναφέρθηκαν οι λέξεις στίχοι, ποιήματα, Εθνικός Ύμνος και, όταν ζητήθηκαν στίχοι,  «Σε γνωρίζω από την κόψη». Δεν έγινε αναφορά στους Ελεύθερους Πολιορκημένους μολονότι περιέχεται απόσπασμά τους στο σχολικό εγχειρίδιο Νεοελληνικών Κειμένων της Γ΄ Γυμνασίου και το έχουν διδαχθεί στο σχολείο.
            Τα παιδιά φάνηκε να έμειναν ικανοποιημένα από τη συζήτηση.

Από την πλευρά του Μουσείου πάλι, θεωρήθηκε σημαντικό  ότι την εποχή της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης και της παράλληλης έξαρσης των ζητημάτων ταυτότητας, τα ερωτήματα που τίθενται για τον ρόλο του Σύγχρονου Μουσείου, ως φορέα διαχείρισης της μνήμης και ως ένα άλλου τύπου «Ανοιχτό Σχολείο» ισορροπούν πάνω στον προβληματισμό που είχε καταθέσει ο Στέλιος Ράμφος στο άρθρο του, «Να ξετρυπώσουμε το μέλλον!», στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» (Κυριακή 30 Δεκεμβρίου 2012): «…για να κατορθώσουμε την ευρωπαϊκή ταυτότητα πρέπει να ξεπερασθούν οι πολιτισμικές εντάσεις μεταξύ των κρατών- μελών, εντάσεις των οποίων η διαχείριση επιτάσσει εντελέστερη πνευματική εμβάθυνση και στέρεη πολιτική λύση.…Οι Έλληνες οφείλουμε να σταθούμε αξιόμαχα στο ύψος της υπερηφάνειας μας, δηλαδή με σεβασμό για τον εαυτό μας και γενναιοδωρία για τους άλλους. Η αποδοχή ενός μέλλοντος χρόνου που επελαύνει χωρίς να μας ρωτά, κάνει να αρπαζόμαστε από το παρελθόν εναγώνια και να αργοπεθαίνουμε στην παιδικότητά μας. Όμως το μέλλον δεν έρχεται μόνο και μόνο επειδή αύριο θα ξημερώσει άλλη μέρα. Το μέλλον υπάρχει και σήμερα στην ενεργό προσδοκία μας. Έτσι δεν έχει νόημα να το μαντεύουμε ή να το υφιστάμεθα. Νόημα έχει να το σχεδιάζουμε, οπότε το «προβλέπουμε» στις υπεύθυνες πράξεις και επιλογές μας. Να ξετρυπώνουμε, χρειάζεται, όχι να θάβουμε το μέλλον
         Με αυτές τις σκέψεις και με τη διάθεση να «ξετρυπώσουμε» τρόπους, προκειμένου τα μουσεία, να σκεφτούν νέες στρατηγικές για την παραγωγή νοήματος, και μουσειολογικές λύσεις που αρμόζουν στη διασφάλιση των δημοκρατικών δικαιωμάτων στο πλαίσιο των σύγχρονων πολιτισμικών εντάσεων προσεγγίσαμε το πρόγραμμα: «Σχολικές επισκέψεις σε μουσεία στο πλαίσιο της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης».
        Η έκδοση που παραλάβαμε την Παρασκευή, προϊόν αυτής της προσπάθειας, μας θύμισε τη συγκίνηση από την επαφή με τα παιδιά στη διάρκεια της επιτυχημένης αυτής εκπαιδευτικής δράσης.
          Ελπίζουμε ότι κατά το τρέχον σχολικό έτος θα έχουμε την ευκαιρία να υλοποιήσουμε και άλλες, γιατί πιστεύουμε ακράδαντα ότι η σημασία ενός μουσείου δεν έγκειται μόνο στις συλλογές του, αλλά και στις σκέψεις και τους στοχασμούς που μπορεί να προκαλέσει γύρω από τα αντικείμενα, τη γνώση που προσφέρει και τις πολλαπλές θεάσεις και ερμηνείες που προσφέρει γύρω από την κληρονομιά που φροντίζει.
   

           
Βιβλιογραφικές αναφορές:
1.Στέλιου Ράμφου, «Να ξετρυπώσουμε το μέλλον!», εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ», Κυριακή 30 Δεκεμβρίου 2012:  http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=490829





Τετάρτη 17 Σεπτεμβρίου 2014

Περί του μνημείου για τον Ανδρέα Βεζάλ στην Πλατεία Σολωμού.

Η ταλαιπωρία ενός μνημείου.



Τις τελευταίες μέρες γινόμαστε μάρτυρες όλο και περισσότερο ακραίων συμπεριφορών και αντιδράσεων, αναφορικά με την τοποθέτηση στην Πλατεία Σολωμού, του μνημείου για το Βέλγο ανατόμο Ανδρέα Βεζάλ, έργο των Βέλγων καλλιτεχνών Pascale Pollier και Richard Neave, που τοποθετήθηκε από την Πρεσβεία του Βελγίου, στο πλαίσιο του Διεθνούς Συνεδρίου και των εκδηλώσεων που πραγματοποιήθηκαν στο νησί μας, από 4 έως 9 Σεπτέμβρη, για τα 450 χρόνια από το θάνατο και τα 500 από τη γέννησή του.
Οι αντιδράσεις αυτές εστιάζονται κυρίως στην αισθητική του έργου και στην ακατάλληλη τοποθέτησή του στη συγκεκριμένη θέση απέναντι σχεδόν από τον ανδριάντα του Εθνικού Ποιητή.
Η αλήθεια είναι ότι προσπάθησα πολύ να μη διατυπώσω δημόσια την άποψή μου, όχι γιατί θα ερχόμουν σε διάσταση με στεντόρειες φωνές, που από την πρώτη κιόλας στιγμή το θεώρησαν «ξέρασμα» και βιάστηκαν να το ρίξουν στον πάτο της θάλασσας, αλλά κυρίως γιατί η καθημερινότητα, αυτή που προβάλλει τόσο βασανιστική, τέτοιες τοποθετήσεις, μόνο σε ανθρώπους που έχουν την πολυτέλεια να μπορούν να μεταθέτουν όλα τα καθημερινά προβλήματα και να ξορκίζουν τα δεινά καίγοντας στην πυρά: διεθνή συνέδρια, παγκόσμια προβολή του νησιού μας σε διαδίκτυο, επίσκεψη της Υπουργού Τουρισμού κ.λπ., επιτρέπει.
Επειδή όμως το θέμα άπτεται της αισθητικής και η ερμηνεία της καθημερινής ζωής του τόπου που ζω, μέσα από την εικαστική γλώσσα, αποτελεί το σημαντικότερο σκοπό ύπαρξης του παρόντος blog, τολμώ λοιπόν κι εγώ να κάνω τη δική μου προσέγγιση.
Και για να το ξεκαθαρίσω από την αρχή: είμαι Βεζαλική όσο δεν παίρνει (προσοχή, δεν είπα Βενιζελική) και πιστεύω ότι το μνημείο για το Βεζάλ, και μια χαρά είναι, και πολλά να μας δώσει έχει, και καθόλου δεν ενοχλεί η περίοπτη θέση που βρίσκεται.
Και ο λόγος είναι απλός.
Γιατί είναι ένα μνημείο της εποχής μας.
Η θέση μου τεκμηριώνεται από το θεμελιώδες σύγγραμμα του Heinrich Wölfflin (1864-1945): «Βασικές έννοιες της Ιστορίας της Τέχνης», που δημοσιεύτηκε το 1915.

Σ’ αυτό ο Wölfflin, υποστηρίζει ένα μεθοδολογικό σύστημα, με τη βοήθεια του οποίου είναι σε θέση να κρίνει κανείς όχι την ποιότητα του καλλιτεχνικού έργου, αλλά να αναγνωρίσει τις δυνατότητες του καλλιτέχνη και τα ιστορικά γνωρίσματα της εποχής, μέσα από έναν συνδυασμό όμοιων καλλιτεχνικών στοιχείων, που ενυπάρχουν σ’ ένα «ιδεατό» σύνολο, από έργα ενός καλλιτέχνη ή μιας ομάδας καλλιτεχνών, ενταγμένων στα όρια ενός, τοπικά και χρονικά, πολιτισμού.
Ταυτόχρονα συστηματοποιεί τις διάφορες κατηγορίες του στυλ, που για το συγγραφέα έχει διπλή ρίζα. Διακρίνει δηλ. το «ατομικό στυλ», που πηγάζει από την προσωπικότητα του μεμονωμένου καλλιτέχνη και το «στυλ μιας εποχής, μιας φυλής, μιας χώρας».
Αν δεχτούμε λοιπόν ότι το έργο των Βέλγων καλλιτεχνών, Pascale Pollier και Richard Neave, αφιερωμένο στο νησί που έζησε τις τελευταίες μέρες της ζωής της η σημαντικότερη μορφή στην Ιστορία της Ιατρικής των τελευταίων πέντε αιώνων, ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων γιατί δεν ταιριάζει με το δικό μας παραδοσιακό στυλ, το στυλ της δικής μας φυλής και ιδιοσυστασίας και αποτελεί ύβρη για τον Ποιητή, που στέκεται διαγωνίως απέναντι, τότε πρέπει να θέσουμε στον εαυτό μας μια σειρά από ερωτήματα:
Τι θεωρούμε καθαρό από ξενόφερτες επιρροές στην εποχή μας, τι χαρακτηρίζεται από έλεγχο πιστοποίησης παραδοσιακού χρώματος σε κάθε τι που μας περιβάλλει και συμβιώνει μαζί μας; Και τι αντιστάσεις έχουμε προβάλει απέναντι σε κάθε είδους εισβολή από την τηλεόραση, το διαδίκτυο, την τουριστική ώσμωση που απειλεί τη ζωή μας;
Και για να γίνω πιο συγκεκριμένη:
Είναι λιγότερο ενοχλητικό για παράδειγμα η ύπαρξη στο menu των εστιατορίων του λεγόμενου club σάντουιτς; Είναι λιγότερο επικίνδυνη η ανάγκη πλέον να σπουδάσουν τα παιδιά μας στο εξωτερικό, καθώς εκεί θα βρουν μια καλύτερη μοίρα επιστημονική, επαγγελματική και ίσως ίσως και προσωπική. Και τι επιρροές θα λάβουν; Είναι πιο σύμφωνες με τα παραδοσιακά μας πρότυπα οι «ελληνικές βραδιές» σε όλες τα ταβέρνες του νησιού, με τους χορευτές που φοράνε φουστανέλες, όταν δε φοράνε oriental  για κάποιες άλλες βραδιές, πιο «ανατολίτικες»; Και οι γάμοι; Οι διάφοροι «αγγλικοί γάμοι» που λαμβάνουν χώρα γύρω από τις πισίνες των ξενοδοχείων, είναι περισσότερο σύμφωνοι με τα ελληνοχριστιανικά μας ιδεώδη;

O Βεζάλ μας μάρανε;

Για το Wölfflin, η λέξη στυλ σημαίνει: το σύνολο των δυνατοτήτων μιας εποχής, από το οποίο ο καλλιτέχνης είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποκλίνει. Η τεχνοτροπία είναι για τον καλλιτέχνη, όπως η γλώσσα για τον ποιητή, η οποία αποτελεί τη βάση και το όριο της δημιουργίας του.
Καθώς αντικείμενο της πραγματείας του ήταν δυο βασικές περίοδοι της δυτικοευρωπαϊκής Τέχνης: η Αναγέννηση και το Μπαρόκ, ερευνώντας τις, διαπίστωσε ότι η πορεία της τέχνης από τη μια εποχή στην άλλη καθορίζεται μέσα από πέντε αντιθετικά ζεύγη, και που αν απλοποιήσει κανείς, βλέπει να διαγράφεται μια πορεία από το απλό στο σύνθετο, από το ειδικό στο γενικό και από το αυστηρό στο ελεύθερο, τα οποία είναι τα εξής:
·        Γραμμικό και Ζωγραφικό
·        Επιφάνεια και Βάθος
·        Κλειστή και ανοικτή φόρμα
·        Ενότητα και πολλαπλότητα
·        Απόλυτη και σχετική σαφήνεια
Τα πέντε ζεύγη έχουν λογική πληρότητα και αποτελούν πέντε διαφορετικές όψεις του ίδιου αντικειμένου. Οι κατηγορίες αυτές αναφέρονται στις οπτικές αλλαγές και στις εκφραστικές δυνατότητες του κόσμου μέσα από τις καλλιτεχνικές μορφές.
Το πιο αξιοσημείωτο ίσως τμήμα του θεωρητικού του συστήματος είναι η άποψη ότι, οι παρατηρήσεις που ισχύουν για την Αναγέννηση και το Μπαρόκ, μπορούν να εφαρμοστούν και σε άλλες εποχές, διότι η εξέλιξη των μορφών είναι αποτέλεσμα μιας «εσωτερικής αναγκαιότητας», μιας βιολογικής εξέλιξης των ανθρώπινων αισθήσεων και κάθε αντίθετη εξέλιξη είναι ενάντια στη φύση.
Τα συγκεκριμένα μορφολογικά χαρακτηριστικά επανέρχονται περιοδικά με απόλυτη εσωτερική νομοτέλεια, γιατί στη «φύση της ανθρώπινης ψυχής υπάρχουν δυνάμεις, που παίζουν ρόλο αντίστοιχο με τη βαρύτητα», σημειώνει επιγραμματικά ο Wölfflin.
Γιατί λοιπόν να θέλουμε να κουκουλώσουμε ένα έργο σύγχρονης τέχνης, το οποίο δεν κάνει τίποτ’ άλλο από το να παρουσιάζει με ρεαλισμό την ανθρώπινη φύση σε όλο της το μεγαλείο;
Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι η τέχνη δεν κρίνεται με βάση την πιστότητα στην απόδοση της φύσης, αλλά με βάση τις δυνατότητες που έχει να αφομοιώνει τις αλλαγές, και οι οποίες πυροδοτούνται από τη γενική πολιτιστική κατάσταση μιας εποχής μας.

Και πιστεύω εδώ ότι εδώ θα συμφωνήσετε όλοι: ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΛΕΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΕΣ.



Bβλιογραφική αναφορά:
Heinrich Wölfflin,  «Βασικές έννοιες της Ιστορίας της Τέχνης», Θεσσαλονίκη 1992.

Δευτέρα 15 Σεπτεμβρίου 2014

Για το νέο βιβλίο της Διονυσίας Μούσουρα-Τσουκαλά: Δύο στεφάνια κι ένα δαχτυλίδι, εκδ. Περίπλους, 2014






Ξεσκονίζοντας τη λήθη από τη μικρή ζωή των ανθρώπων που ζουν στην πρώτη και τη δεύτερή της πατρίδα και φέρνοντας στη μνήμη πρόσωπα, γεγονότα, και καταστάσεις, η Διονυσία Μούσουρα-Τσουκαλά, στις ιστορίες που μας αφηγείται στο καινούργιο της βιβλίο, ανακαλύπτει η ίδια για πρώτη φορά την πικρή αλήθεια:  ο δρόμος για την επιστροφή έχει κλείσει.
Έτσι, απαλλαγμένη από τη μυθοποίηση στοιχείων, που μπορούν να δυσκολέψουν σε συναισθηματικό επίπεδο τη γραφή της, αφήνεται στη νοσταλγία της περιγραφής της «ζωής των μεταναστών», που την αφηγείται πάντα χωρίς να την ωραιοποιεί και της «άλλης ζωής», εκείνης των μακρινών συγγενών, πίσω στην πρώτη πατρίδα, και αποδέχεται την πραγματικότητα: η ονειρεμένη πατρίδα μας δεν έχει χωρικά σύνορα, η εστία μας είναι εκεί που καίει η φωτιά της καρδιάς μας.
Οι ιστορίες της, γραμμένες ισόρροπα, με νοσταλγία και ρεαλισμό, μας αγγίζουν, γιατί τελικά ανακαλύπτουμε ότι η Διονυσία δεν έφυγε ποτέ…


Παρασκευή 12 Σεπτεμβρίου 2014

Ο Νικόλαος Βαρβιάνης και ο Ανδρέας Βεζάλ: Η συμβολή του Νικόλαου Βαρβιάνη και ο τρόπος διαχείρισης από τον ίδιο της ιστορικής πληροφορίας για την θανή του Βεζάλ στη Ζάκυνθο.



H ανακοίνωση πραγματοποιήθηκε στην στρογγυλή τράπεζα στην οποία συμμετείχε το Μουσείο Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων με θέμα: «Ταξιδεύοντας με τη μηχανή στο χρόνο: Η Ζάκυνθος, ο Βεζάλ και οι επίγονοι», στο Θέατρο Σαρακινάδου, την Πέμπτη 4 Σεπτέμβρη 2014, στο Διεθνές Συνέδριο για τον Ανδρέα Βεζάλ.



ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 1


Τον Μάιο του 1999 κυκλοφόρησε από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας ένα ανθολόγιο που περιέχει είκοσι ξενόγλωσσα ποιήματα συνθεμένα ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΤΟΥ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ, με εισαγωγή του Δημήτρη Μαρωνίτη και επιμέλεια του Νάσου Βαγενά.[i] Από το ποιητικό αυτό παλίμψηστο, ένα ποίημα από την Ιρλανδία του Ντέσμοντ Ο’ Γκρέηντυ με τίτλο Ο ΤΟΠΟΣ ΜΟΥ, σε μετάφραση Γ.Π.Σαββίδη, μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση.

Αν και μας σύντριψαν τα ιερά αγάλματά μας
και μας βγάλαν με φλόγες από τα άβατά μας,
οι θεοί μας ωστόσο δεν είναι διόλου νεκροί.
Πάντοτε αυτοί μας οδηγούνε.
Πάντα θυμούνται οι ψυχές τους.
Πάντα η δύναμή τους ποτίζει τον αέρα μας.

            Το ποίημα αυτό είχα στη σκέψη μου όταν άνοιξα το Αρχείο για τον Ανδρέα Βεζάλ, που είχε ευλαβικά συγκεντρώσει ο Νικόλαος Βαρβιάνης και φυλάσσεται στο Μουσείο Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων.
ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 2


Ποιος όμως ήταν ο Νικόλαος Βαρβιάνης;

Γιος του Αντωνίου Βαρβιάνη, από παλιά ευγενή οικογένεια της Ζακύνθου[ii], ο Νικόλαος Βαρβιάνης [iii](1898-1980), σπούδασε Βιοχημεία και Φαρμακευτική Χημεία στο Παν/μιο της Αθήνας. Έλαβε μέρος στους δύο μεγάλους παγκοσμίους πολέμους, σαν έφεδρος αξιωματικός του Ναυτικού, και πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση 1941/44, τιμώμενος με τα ανάλογα μετάλλια. Στη διάρκεια της Κατοχής διέσωσε τα σολωμικά χειρόγραφα από τον ιταλό καταχτητή, θάβοντας τα στο κτήμα του στο Καλουπάκι, φυλαγμένα στις μεγάλες γυάλινες νταμιτζάνες, που έβαζε το ιώδιο στο Φαρμακείο του.[iv]
Γι’ αυτές του τις πράξεις η Πολιτεία τον τίμησε με το Χρυσό Φοίνικα (1963) και το Σταυρό των Ταξιαρχών του Β΄ Τάγματος του Γεωργίου του Α’ (1965). Στους σεισμούς του 1953, εγκαταλείπει την οικογένειά του και το φλεγόμενο Φαρμακείο του και επιδίδεται στη διάσωση των ιερών κειμηλίων. Τότε διασώζει για δεύτερη φορά τα χειρόγραφα του εθνικού ποιητή μέσα από τις φλόγες της Αγγλικής Τεκτονικής Στοάς «Αστήρ της Ανατολής».
Γι’ αυτό και η Ακαδημία Αθηνών σε πανηγυρική συνεδρίαση στις 31/12/1953, του απονέμει τιμητική διάκριση.
Έκτοτε ο Βαρβιάνης θα μοχθεί για την ανοικοδόμηση της νέας Ζακύνθου. Πρωτοστατεί στην εκ θεμελίων ανέγερση του Ιστορικού Ναού της Φανερωμένης και στην αναστήλωση του ιστορικού Ναού του Αγίου Γεωργίου των Φιλικών. Ιδρύει με δικά του έξοδα το Μουσείο Κατοχής και Εθνικής Αντιστάσεως και στη συνέχεια το χαρίζει στο νέο Ιστορικό Αρχείο της Πόλης. Μοχθεί για το καμπαναριό της Πικριδιώτισσας και το προσκυνητάρι του Αγίου Φανουρίου.

Συμμετέχει στην ανέγερση, τον εμπλουτισμό και εν συνεχεία στη λειτουργία του Μ.Σ.Ε.Ζ. και μέχρι το θάνατό του το υπηρετεί σαν Α’ Αντιπρόεδρος.
Το Μουσείο τον τιμά το 1981 με προτομή του γλύπτη Νικόλαου Περαντινού.
Τοποθετημένη στον προθάλαμο του άνω ορόφου καλωσορίζει τον επισκέπτη στημένη θα’ λεγε κανείς στο φυσικό της χώρο. Ο Σολωμός, πρώτος οικοδεσπότης στο πλατύσκαλο του ισογείου και ο Βαρβιάνης δεύτερος, εκείνος στον οποίο η Ζάκυνθος και η Ελλάδα ολόκληρη οφείλει τη διατήρηση της μνήμης…
Λάτρης της ομορφιάς και της παράδοσης
Μέσα από τα μπάζα και τα’ αποκαΐδια
Μάζεψε σε πείσμα κάθε διάδοσις
Τα κατοπινά της πόλης μας στολίδια.
γράφει ο Γιάννης Δεμέτης στο Ζακυνθινό Βήμα[v], τεύχος 38, 14/7/81.


Το Αρχείο για το Βεζάλ διασώζεται:
ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 3


1.  σε έναν ξεχωριστό φάκελο δεμένο με σκοινί από το ίδιο το χέρι του Βαρβιάνη και
ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 4


2. Ως ένθετο στις σελίδες 152 - 163Γ, μέσα στο ιδιόχειρο σύγγραμμα: Ν. Α. ΒΑΡΒΙΑΝΗ: «Ο,ΤΙ ΣΩΘΗΚΕ ΜΕΣΑ ΣΕ ΜΙΑ ΚΟΛΑΣΗ ΓΙΑ ΓΕΦΥΡΩΜΑ ΜΕ ΤΑ ΠΕΡΑΣΜΕΝΑ» και άλλα επίσης «ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΕΠΙΣΗΣ ΜΕΤΑΣΕΙΣΜΙΚΑ ΕΠΙΣΗΜΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ, ΟΜΙΛΙΑΙ Κ.Λ.Π.» 1964-1974.
Κάτω αριστερά στην ιδιόχειρη αφιέρωση διαβάζουμε: Προς το Μουσείον Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων δια την Βιβλιοθήκην του. ΔΩΡΕΑ Ν. Α. ΒΑΡΒΙΑΝΗ. «Το παρόν βιβλίον σελιδομετρηθέν έχει σελίδας 233 & φωτογραφίας σπανίας, δυσευρέτους Νο 60 (ιδέ σελίδα με λεπτομερή πίνακα εις σελίδα 232 όπισθεν)»
ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 5


Πηγαίνοντας στην τελευταία σελίδα διαβάζουμε: «Η τοποθέτηση του αγάλματος της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, βγαλμένης από τα κόκκαλα των Ελλήνων, δωρεά προς την Ζάκυνθον της ευγενικιάς Κυρίας Αγνής Αλ. Κύρου, συνέπεσε κατά ευτυχή, εθνική συγκυρίαν & με την κατάρευσιν και απομάκρυνσιν της Στρατιωτικής Δικτατορικής Κυβερνήσεως προς επικράτησιν ομαλού πολιτικού βίου, του Κοινοβουλευτισμού ειδικώτερον.
Έτσι κλείνει η όλη μου αυτή ενδιαφέρουσα ιστορική τοπική συγγραφή, ίνα δια ταύτης ενημερώνονται αι ερχόμεναι γενεαί, των αφαντάστων δεινών & περιπετειών των οποίων υπέστη η ολοσχερώς καταστραφείσα πόλη μας κατά την σεισμικήν περίοδον, των προσπαθειών όπου κατεβλήθησαν μετασεισμικά, προς αναδημιουργίαν και αναζωογόνησίν της. Ζάκυνθος, Ιούλιος 1974 , Ν.Α. ΒΑΡΒΙΑΝΗΣ»
            Από το ιδιόχειρο αυτό λεύκωμα προέκυψε η εξαίρετη έκδοση: «Η Ζάκυνθος, Μουσείον Διον. Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, α΄ έκδοση: Αθήναι 1977, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, β΄ έκδοση: Αθήνα 1999, εκδ. Μουσείον Διον. Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων & εκδ. Περίπλους.
Στην πολυδιαβασμένη, γιατί ακριβώς είναι αγαπημένη, εισαγωγή του Διονύση Ρώμα της έκδοσης αυτής, διαβάζουμε [vi]: «Όπως ο Κοντορεβιθούλης σκορπούσε πίσω του ψίχουλα λευκά που θα του δείχνανε το δρόμο του γυρισμού, έτσι και η φυλετική μνήμη κάθε συγκροτημένης ανθρώπινης ομάδας, διαβαίνοντας το σκοτεινό δάσος του Χρόνου, στήνει φωτεινά σύμβολα που θα επηρεάσουνε σαν μια αλυσίδα από μαγνητικά πεδία τον προσανατολισμό της εκπολιτιστικής εξέλιξής της».

Γιατί όμως ο Βαρβιάνης διάλεξε σαν φωτεινό σύμβολο φυλετικής μνήμης τον Ανδρέα Βεζάλ;

Τι είναι αυτό που τον έκανε να μοχθήσει για να τοποθετήσει την  προτομή του στη νέα πόλη, της οποίας τα σπαράγματα μάζευε μέσα από ερείπια, σεισμούς, πυρκαγιές και  καθολική καταστροφή;

Μια ματιά στο Αρχείο του Μουσείου θα μας διαφωτίσει.

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 6

«΄Ο,τι σχετιζότανε με το νησί μας πριν από τον κατακλυσμό του 1953 από τα κουρέλια της θεατρικής μας αυλαίας ως τα χειρόγραφα του εθνικού ποιητή και από τα κεφαλοκόλονα του φωσκολιανού ναού της Θάλειας ως τα μαδημένα στεφάνια της «πεντηκονταετηρίδος» του Σολωμού -όλα σημαντικά κι ασήμαντα, στραφταλίζανε στα μάτια του σαν τις χρυσές μάσκες που ξέθαψε ο Σλήμαν στις Μυκήνες!», γράφει ο Διον. Ρώμας.

Η μορφή ωστόσο του Βεζάλ, μοιάζει να αποτελεί ξεχωριστή ψηφίδα στο παλίμψηστο που ο Βαρβιάνης και οι σύγχρονοί του μοχθούν να συνθέσουν χτίζοντας την καινούργια Πολιτεία.

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 7


Στη σελίδα 152 -154 του προαναφερόμενου συγγράμματος στο αρχείο του Μουσείου, είναι καταχωρημένη η Μορφωτική Ομιλία: «Ο ΑΝΑΤΟΜΟΣ Α. VESALIUS ΚΑΙ Η ΖΑΚΥΝΘΟΣ». Υπό ΝΙΚΟΛ. ΑΝΤ. ΒΑΡΒΙΑΝΗ γεν. γραμματέως της Κρατικής Επιτροπής Διασώσεως Ιστορικών Χώρων και Μνημείων Ζακύνθου γενομένη εις τους μετασχόντας της εις Ζάκυνθον εκδρομής της Φυσικομαθηματικής Σχολής και του Φαρμακευτικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών υπό την ηγεσίαν του Καθηγητού Παν. Κρητικού, εις θέσιν ΚΑΛΟΓΕΡΑΤΑ του κόλπου του Λαγανά Ζακύνθου την 23η Ιουνίου 1961.
Στην αρχή ο Βαρβιάνης αναφέρεται στο βιογραφικό του Βεζάλ και σημειώνει πώς βρήκε τραγικό θάνατο ναυαγός στην ακτή του Λαγανά. Πιο κάτω γράφει:  «…Έπειτα από χρόνια επί του τάφου του αναφέρεται ότι ετέθη λατινικά η εξής επιγραφή:
Τύμβος Ανδρέου Βεζαλίου του Βρυξελιανού ο οποίος απέθανε
Κατά τας ειδούς του Οκτωβρίου του 1564 κατά το πεντηκοστόν
Έτος της ηλικίας του όταν επέστρεφε από τα Ιεροσόλυμα.
Και κάτω το επιτάφιον επίγραμμα εκ του λατινικού κατά ελευθέραν  μετάφρασιν.
            Του Βεσαλίου την κόνιν και τα σεβαστά δια την ανθρωπότητα
            Οστά, όποιος εις το απόμερο αντικρίζει νησί στην άγρια ακρογιαλιά
            Της δασώδους Ζακύνθου….Περαστικός, ας σταματήσει το κουρασμένο
            Βήμα, και ας πιστέψει πως εδώ ένοιωσε ποίος είναι της Φύσεως
            Ο σκοπός και δια κάθε άλλο πράγμα μάταιος ο κόπος»
Και πιο κάτω ο Βαρβιάνης συνεχίζει: «Η Ζάκυνθος, υπερήφανη ότι φιλόξενα και στοργικά κλείει στους καταπράσινους κόλπους της, τα λείψανα μιας τόσο Μεγάλης Επιστημονικής Προσωπικότητος, είχε ονομάσει μίαν από τις πλατείες της αλησμόνητης χαμένης κατά το 1953 Πολιτείας, μπροστά στο Δημόσιον Νοσοκομείον και Ορφανοτροφείον της πόλεως και της Δυτικής Εκκλησίας της SANTA DELLE GRACIE της Παναγίας των Χαρίτων «Πλατεία Ανδρέα Βεζάλ».
             Εις την ωραίαν πινακοθήκην της ανεκτιμήτου Δημοσίας Βιβλιοθήκης Ζακύνθου, η οποία και αυτή κατά την τραγωδίαν του 1953 αποτεφρώθη, είχε αναρτηθεί χαρακτηριστική προσωπογραφία του Μεγάλου Ανατόμου, ο οποίος ενεκροτομούσε πτώμα νύκτα και κρυφά.
            Η δε Κοινότης Παντοκράτορος εις την οποίαν τώρα ευρισκόμεθα και μάλιστα σ’ αυτό το μαγευτικό τοπίο της ηρεμίας και της γαλήνης, του οποίου η επωνυμία «Καλογεράτα» χαρακτηρίζει την τοπωνυμίαν του χώρου, όπου άλλοτε ήτο μεγάλο Μοναστηριακό συγκρότημα Φραγκισκανών Πατέρων, ονόμασε το δρόμο που συνδέει την Εθνική οδόν Πετρελαιοπηγών Κερίου με τον κόλπον Λαγανά, οδός Ανδρέα Βεζάλ.
            Κατά τον Απρίλιον του 1952 κατόπιν ερευνών μας, εις το Αρχειοφυλακείον Ζακύνθου και εις το Αρχείον της Καθολικής Επισκοπής, τα οποία και αυτά δεν υπάρχουν πλέον, δια του αειμνήστου Ακαδημαϊκού Καθηγητού Σπυρίδωνος Δοντά ανακοινώσαμεν εις την Ακαδημίαν Αθηνών σαφή στοιχεία που καθορίζουν την κάτω εδώ ερημικήν ακτήν, ως το μέρος όπου επέθανε και ετάφη ο Μεγάλος Ανατόμος.
            Και με τη στοργική φροντίδα του τότε Νομάρχου Ζακύνθου κ. Δημητρίου Σαμπατακάκη ετέθη αυτή η στήλη, ως ένα μικρό απέρριτο ευλαβικό μνημείο και ελάχιστος φόρος ευγνωμοσύνης της ανθρωπότητος προς την Μεγάλην αυτήν Επιστημονικήν Μεγαλοφυΐαν, τον θεμελιωτήν της Νεωτέρας Ανατομίας, ο οποίος προσέφερεν τεράστιον έργον στην Επιστήμη και στον Άνθρωπο και ο οποίος έσβησε μαρτυρικά κάτω εδώ στο ερημικό αυτό μέρος.
            Πρωτοβουλία δε της Ιατροχειρουργικής Εταιρείας Αθηνών, της προεδρευομένης υπό του Καθηγητού κ. Σπυρίδωνος Οικονόμου, εν συνεργασία μετά της Βελγικής Πρεσβείας η οποία επέδειξε εξαιρετικόν ενδιαφέρον δια την ανακοίνωσίν μας με επαφή με επαφή με ξένα Πανεπιστήμια ιδιαίτερα της LOUVAIN, ητοιμάζοντο δια τον Μάιον του 1954 μεγάλαι διεθνείς επιστημονικαί εορταί εις μνήμην του μεγάλου Ανατόμου, οπότε θα εστήνετο μεγαλοπρεπές μνημείον με την προτομήν του.
            Δυστυχώς η ασύλληπτη  και στη φαντασία ακόμη τραγωδία της Νήσου κατά τον Αυγούστου του 1953, ήτο αφορμή να ματαιωθεί ο προγραμματισμός του διεθνούς εορτασμού, πλην όμως εις προσεχές μέλλον, με την αποπεράτωσιν της οικοδομήσεως της Νέας Πολιτείας της Ζακύνθου, θέλουσι λάβει χώραν καταλλήλως οργανούμεναι διεθνείς εορταί και θέλει στηθεί στο μαγευτικό αυτό τοπίο ανάλογον Μεγαλοπρεπές Μνημείον όπου εις τον κύκλον των αιώνων κάθε περαστικός επισκέπτης και διαβάτης θα αποκαλύπτεται ευλαβικά».

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 8


Στη συνέχεια και με αρίθμηση 158 ενθέτεται σε 28 σελίδες η έκδοση: «Ο Ανδρέας Βεζάλ ο πατήρ της Ανατομίας και η Ζάκυνθος», Αθήναι 1961. Εμπεριέχει λόγους – ομιλίες για τα εγκαίνια της Πλατείας Ανδρέα Βεζάλ στη Νέα Ζάκυνθο, 11 Δεκεμβρίου 1960. Στην τελετή παρέστη και ο Πρεσβευτής του Βελγίου Conte d; Aspremont Lynden.

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 9


Στην αρχή περιλαμβάνει την προσφώνηση του Δημάρχου Ζακυνθίων Ιωάννη Μάργαρη προς τον Πρεσβευτή του Βελγίου, ο οποίος ανάμεσα στα άλλα λέει: «Σας οφείλομεν χάριτας Εξοχώτατε, διότι ηυδοκήσατε να τιμήσητε δια της παρουσίας Σας την σεμνήν αυτήν τελετήν της αποκαλύψεως της πλακός της Πλατείας Ανδρέα Βεζάλ. Σας ευχόμεθα το καλώς ήλθατε εις την Πόλιν μας. Θεωρούμεν δε όλας αυτάς τας ωραίας εκδηλώσεις, ως μίαν πολύτιμον επί πλέον συμβολήν εις την σύσφιγξην των ανέκαθεν φιλικών δεσμών μεταξύ δύο Λαών συμμάχων και πρωτοπόρων εις αγώνας δια την Ελευθερίαν, την Πρόοδον και τον Πολιτισμόν.
Ζήτω το Βέλγιον». Η προσφώνηση ενθέτεται και σε χωριστό έγγραφο στη σελίδα 159.

 ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 10


Την προσφώνηση του Δημάρχου ακολούθησε αντιφώνηση του Πρέσβη Conte dAspremont στα ελληνικά. Ανάμεσα στα άλλα αναφέρει: «Είμαι βαθύτατα ευγνώμων εις τον Δήμον Ζακύνθου δια την πρωτοβουλίαν του να απονείμει το όνομα του ένδοξου συμπατριώτου μου Ανδρέου Βεζάλ εις μίαν από τας ωραιοτέρας πλατείας της πόλεώς σας, που ανοικοδομήθη με τόσον θάρρος και τόσας θυσίας μετά την καταστροφήν της του 1953…..Ο Βεζάλ ήτο μαθητής του Κολλεγίου των «Τριών Γλωσσών» του Πανεπιστημίου του Λουβαίν, όπου δια πρώτην φοράν εις την Δυτικήν Ευρώπην εδιδάχθησαν η Εβραϊκή και η Ελληνική γλώσσα εκτός της Λατινικής. Τούτο του επέτρεψε να έλθεισε άμεσον επικοινωνίαν με τους μεγάλους δασκάλους της σκέψεως της αρχαίας Ελλάδος, οι οποίοι μόνον δια μέσου ελαττωματικών μεταφράσεων ήσαν έως τότε γνωστοί. Και ανευρίσκω κάποιαν λογικήν συνέπειαν εις το γεγονός ότι ο Ανδρέας Βεζάλ, ο οποίος όφειλε τόσα εις την Ελλάδα, ήλθε να αποθάνει εις Ελληνικήν γην όπου κοιμάται τον αιώνιον ύπνον, φρουρούμενος από την στοργήν σας. Ας; Είναι το αθάνατον όνομά του υπόδειγμα και σύμβολον της συνεργασίας και φιλίας μεταξύ της Ελλάδας και του Βελγίου.
Ζήτω η Ζάκυνθος.
Ζήτω η Ελλάς».
Στη συνέχεια υπό τα χειροκροτήματα του πλήθους αποκάλυψε την εντοιχισμένη πλάκα ενώ η Δημοτική Μουσική ανέκρουε τους Ύμνους Βελγίου και Ελλάδος.
ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 11


Η αντιφώνηση ενθέτεται και χωριστά στις σελίδες 160-161.

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 12


Εν κατακλείδι ο πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Ζακύνθου χειρουργός Γεώργιος Μοθωναίος εχαιρέτισε στη γαλλική γλώσσα την Α.Ε. τον κ. Πρεσβευτή.


ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 13

Αναδιφώντας το αρχείο του Μουσείου διαπιστώνουμε ότι ο Βαρβιάνης τιμήθηκε από τη Βελγική Κυβέρνηση με το παράσημο του Χρυσού Σταυρού του Τάγματος Λεοπόλδου ΙΙ του Βελγίου στις 7-6-1962. Από εκεί η σχετική φωτογραφία στην πίσω όψη της σελίδας 163Α.

Στη συνέχεια από 18 έως 22 Οκτωβρίου 1964 στο Ανάκτορο των Ακαδημιών των Βρυξελλών πραγματοποιήθηκε διεθνές επιστημονικό συνέδριο για τα 400 χρόνια από το θάνατο του Βεζάλ υπό την υψηλή Προστασία της Α.Μ. του Βασιλέως του Βελγίου Μποντουέν. Σε αυτό παρέστη ειδικά προσκεκλημένος ο Νικόλαος Βαρβιάνης ως εκπρόσωπος της Ζακύνθου, αντιπροσωπεύοντας και την Ελληνική Πανεπιστημιακή Επιτροπή των Αθηνών κατά παράκλησή της.

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 14


            Ενώ στη διαφάνεια το ευχαριστήριο του Βασιλιά των Βέλγων της 28ης Οκτωβρίου 1964, δια του Μεγάλου Αυλάρχου Ανδρέα ΣΟΛΛΕΡ,  για την αποστολή των μελετών του:
-«Ο Ανδρέας Βεζάλ και η Πρόοδος της Ανατομίας»,1953
-«Ο Ανδρέας Βεζάλ ο πατήρ της Ανατομίας και η Ζάκυνθος», 1961
-«Το ναυάγιο και ο θάνατος του μεγάλου ανατόμου Ανδρέα Βεζάλ», Πάτραι 1963, από τη σελ. 195 του ιδιόχειρου συγγράμματός του.




            Ο Βαρβιάνης ωστόσο είναι η ψυχή των διακρατικών εκδηλώσεων Βελγίου-Ελλάδας για τα 400 χρόνια από το θάνατο του Βεζάλ (1965). Στη διαφάνεια το Πρόγραμμα των αναμνηστικών εκδηλώσεων  που πραγματοποιήθηκαν στη Ζάκυνθο στις 1 και 2 Μαΐου 1965.
ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 15 και ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 16





Με τη φροντίδα του τοποθετείται σε κεντρική πλατεία του Δήμου Ζακυνθίων προτομή του μεγάλου Βέλγου Ανατόμου.[vii]
Στις διαφάνειες σχετικές αναμνηστικές φωτογραφίες από τις τελετές αυτές που πραγματοποιήθηκαν στις 2 Μαΐου του 1965.

Οι φωτογραφίες αυτές θα μπορούσαμε να πούμε δίνουν την ωραία εικόνα των εκδηλώσεων. Πίσω τους όμως κρύβεται μια απίστευτη δουλειά. Αυτό το συνειδητοποιήσαμε αναδιφώντας το αρχείο του Μουσείου.

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 17


Ένας μεγάλος αριθμός από τηλεγραφήματα (την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν βλέπετε τα e-mail –για πάνω από 20.000 νομίζω έκανε λόγο το πρωί ο Πρόξενος κ. Τεό Ντίριξ, για την οργάνωση του παρόντος Συνεδρίου), επιστολές, το βιβλίο ταμείου, μέσα από τα οποία φαίνεται ο μόχθος, η αγωνία για να οργανωθεί σωστά η κάθε λεπτομέρεια, αλλά πάνω από όλα ο στόχος να ολοκληρωθούν με επιτυχία οι προγραμματιζόμενες γιορτές στη Ζάκυνθο.
Οι παρακάτω διαφάνειες είναι απλά ενδεικτικές της προσπάθειας που έγινε:

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 18

Το Βιβλίο Ταμείου, στο οποίο είναι καταχωρημένη και η παραμικρή δαπάνη, αλλά και τα έσοδα από δωρεές και χορηγίες. Διαβάζουμε για την εισφορά του Ιατρικού Συλλόγου Ζακύνθου από δρχ. 1.000. Του Φαρμακευτικού ομοίως. Του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών 4.000δρχ. Του Ε.Ο.Τ. Α΄ εισφορά για προτομή 14.995 δρχ. και Β΄εισφορά 20.000 δρχ. Στα Έξοδα διαβάζουμε το ποσό των 15.035 δρχ. στο Γλύπτη Θεόδωρο Βασιλείου για τη φιλοτέχνηση προτομής, σε εστιατόριο ΜΙΜΟΖΑ για γεύματα 1 & 2 /5/65, 820 δρχ.

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 19

Το λογότυπο το οποίο είχε τοποθετηθεί στις επιστολές της Επιτροπής Εορτασμού. Όπως βλέπετε όλα είχαν προσεχθεί μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια.

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 20


            Η Ένωση διπλωματούχων Πανεπιστημίων και Ανωτάτων Σχολών του Βελγίου απευθυνόμενη στον Πρόεδρο της Τοπικής Επιτροπής Τουρισμού Χαρ. Ζώη ζητά  20 δωμάτια για να μεταβή στη Ζάκυνθο στις 1 & 2 Μαΐου, προκειμένου να παρευρεθεί στις εκδηλώσεις.

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 21


Είναι εντυπωσιακή η ανταπόκριση όπως φαίνεται στο ιδιόχειρο σημείωμα προς τον Γεννικό Γραμματέα της Ενώσεως Τριαντάφυλλο Δ. Θεοδωρίδη, το οποίο μάλιστα συνυπογράφουν οι: Βαρβιάνης- Ζώης.

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 22


            Κατάσταση συμμετεχόντων στις εορταστικές εκδηλώσεις. Διαβάζουμε το όνομα του Πρέσβη του Βελγίου, του Επισκόπου Καθολικών των Ιονίων Νήσων, του Βουλευτή Ζακύνθου Τάλμποτ Κεφαλληνού, του Πρύτανη της Ανωτάτης Εμπορικής Χ. Σπηλιόπουλου, του Καθηγητή του Παν/μίου Αθηνών Κ. Αλεβιζάτου, του Ακαδημαϊκού Αντωνίου Σώχου, του δημοσιογράφου Μανώλη Γλέζου και πολλών άλλων.


 ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 23


Το τελευταίο ημερολογιακά έγγραφο που εντοπίζουμε στο αρχείο του Μουσείου με ημερομηνία 6 Οκτωβρίου 1967 βρίσκεται στην σελ. 196Α . Σε αυτό διαβάζουμε στη γαλλική γλώσσα το έγγραφο της Βασιλικής Ακαδημίας του Βελγίου με το οποίο ο Βαρβιάνης για τη συμβολή του στην ες αεί μνημόνευση του Βέλγου ανατόμου στη Ζάκυνθο, ανακηρύσσεται μέλος της κλάσεως των Επιστημών της Ακαδημίας του Βελγίου.
 ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 24


«Η ζωή όμως δε σταματά, είναι δυνατότερη από το θάνατο και αδιάφορα τα χρόνια κύλησαν και κυλάνε… Η Ζακυνθινή ψυχή, ολόρθη και «αλώβητη», ακολουθεί πιστά την παλιά παράδοση μέσα σ’ ένα πλήθος αναμνήσεων, μιας ατέλειωτης πομπής γενεών που πέρασαν κι έζησαν για να δημιουργήσουν τη μεγάλη εθνική Ιστορία της, την ατμόσφαιρα της θρυλικής γοητείας της και την ανεκτίμητη πνευματική προσφορά της, που για χρόνια κράτησε τα σκήπτρα μέσα στην ελληνική διανόηση» γράφει στο περίφημο λεύκωμά του «Η ΖΑΚΥΝΘΟΣ» ο Νικόλαος Βαρβιάνης.
Κλείνοντας την παρούσα ανακοίνωση δεν μπορούμε να μην διατυπώσουμε την άποψη ότι απόψε η ψυχή του Βαρβιάνη, από τη σφαίρα  που  βρίσκεται, θα χαίρεται που στη Νέα πόλη δεν θα υπάρχει μόνο μία πλατεία  Βεζάλ, αλλά δύο προτομές αφιερωμένες στη μνήμη του.

Αφού
οι θεοί μας ωστόσο δεν είναι διόλου νεκροί.
Πάντοτε αυτοί μας οδηγούνε.
Πάντα θυμούνται οι ψυχές τους.
Πάντα η δύναμή τους ποτίζει τον αέρα μας.

Σας ευχαριστώ.








[i]-Kέντρο Ελληνικής Γλώσσας, με τον τρόπο του Καβάφη, Είκοσι ξένα ποιήματα, Θεσσαλονίκη Μάιος 1999, σελ.31
[ii] Παναγιώτη Χιώτη, Ιστορικά Απομνημονεύματα Επτανήσου, τόμος 6, Ζάκυνθος 1887, σελ. 324-326.
[iii] Λεωνίδα Χ. Ζώη, Λεξικόν Ιστορικόν και Λαογραφικόν Ζακύνθου, τόμος Α’, Ιστορικόν-Βιογραφικόν, Αθήναι 1963, σελ. 76-78
[iv] Περιοδικό «Φαρμακευτικός Κόσμος», έτος 9ο, Αύγουστος-Σεπτέμβριος 1998, τεύχος 54, στο άρθρο του Τάκη Χονδρογιάννη «Νικόλαος Α. Βαρβιάνης(1898-1980)».
[v] Εφημερίδα «Ζακυνθινό Βήμα», τεύχος 38, 14/7/1981.
[vi]-Νικολάου Βαρβιάνη, Η Ζάκυνθος, Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, α’ έκδοση: Αθήναι 1977, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, σελ.11, β’ έκδοση; Αθήνα 1999, εκδ. Περίπλους (σελ.13).
[vii]Χάρη Πάτση, Μεγάλη Δωδεκάτομη Εγκυκλοπαίδεια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, τ. 1, σελ.133-135.