Πέμπτη 20 Αυγούστου 2015

Συνέντευξη του Tώνη Λυκουρέση στην Κατερίνα Δεμέτη



Τρεις δεκαετίες σχεδόν γνωριμίας και πολυεπίπεδης συνεργασίας, καταργούν τον πληθυντικό αυτόματα: Ζάκυνθος, Μουσείο, Πλατύφορος, Εβραίοι, Σολωμός, Σκλάβοι στα δεσμά τους….Μια συνέντευξη με τον Τώνη Λυκουρέση, μόνο σουρεαλιστική θα μπορούσε να βγει, με αυτά ως δεδομένα στην προσωπική μας επαφή, αν η περιέργεια δεν λειτουργούσε ως καταλύτης: Άραγε τι να ετοιμάζει τώρα ο σκηνοθέτης της καρδιάς μου; Έτσι η συνέντευξη παίρνει το δρόμο της.  


Ερωτήσεις
1.                Ξεκινώ με μια ερώτηση που λόγω ειδικότητας με γαργαλάει πολύ. Στη μεγάλου μήκους ταινία σου «Το Αίμα των Αγαλμάτων», Κρατικό Βραβείο 1982, επεξεργάζεσαι το θέμα της κατάληψης τριών τροφίμων αναμορφωτηρίου του αρχαιολογικού μουσείου μιας επαρχιακής πόλης, λίγο πριν τα επίσημα εγκαίνιά του. Σε αυτήν, οι δραπέτες απειλούν να καταστρέψουν τα αγάλματα, αν δεν γίνουν αποδεκτά τα αιτήματά τους. Μόνο η αρχαιολόγος του μουσείου συμμερίζεται την αγωνία τους και ενδιαφέρεται για τα πολιορκημένα αγάλματα που κινδυνεύουν. Οι υπόλοιποι στην πόλη αδιαφορούν παντελώς για τα τεκταινόμενα.
Πόσο προφητική θα χαρακτήριζες την ταινία σου σε σχέση με την κατάσταση που επικρατεί στα τοπικά μουσεία και σου θυμίζω: Μουσείο Ρώμα και Μουσείο Ζακύνθου, κλειστά. Μουσείο Χέλμη και Μουσείο Σολωμού με μεγάλα οικονομικά προβλήματα.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Τα Μουσεία, κοιτίδες του εθνικού και τοπικού Πολιτισμού, οφείλουν να  προβάλλονται και να λειτουργούν απρόσκοπτα, καθώς είναι απτά δείγματα κατάθεσης ιστορικών, πολιτιστικών και κοινωνικών τεκμηρίων.  Το να παραμένουν υποβαθμισμένα, άρα ελλιπή στον ρόλο τους, είναι ένα ακόμα τραύμα της Ελληνικής κοινωνίας. Θα πρέπει να υποστηρίζονται, σαν η πρώτη και σημαντική βιτρίνα της χώρας. Ιδιαίτερα στο νησί μας, μετά την ολοκληρωτική καταστροφή των σεισμών του 53, ο επισκέπτης των ζακυνθινών Μουσείων εισπράττει τη μοναδική αύρα ενός πολιτιστικού παρελθόντος και αυτό είναι ανάγκη να το συντηρήσουμε πάση θυσία. Τόσο για τις παρούσες, όσο και για τις επερχόμενες γενεές, ο χώρος ενός Μουσείου λειτουργεί ταυτόχρονα ως πηγή γνώσεων, αλλά και ως τροφοδότης έντονων συναισθημάτων. Η όποια αδιαφορία των αρμοδίων για την απρόσκοπτη λειτουργία ενός πολιτιστικού χώρου πρέπει να βρίσκει απέναντί της τη δυναμική αντίσταση της τοπικής κοινωνίας. Αλλοίμονο, εάν θεωρούμε αλλότριες ευθύνες τις οποιεσδήποτε εκκρεμότητες του χώρου που κατοικούμε και συνδιαχειριζόμαστε. Τα αρνητικά παραδείγματα της Πλατείας Σολωμού, του Δημοτικού Θεάτρου ή του διεκδικούμενου πεζόδρομου της Αλεξάνδρου Ρώμα, υπογραμμίζουν την ανεξέλεγκτη καθυστέρηση όταν εμείς, οι κάτοικοι μιας πόλης, αδιαφορούμε και σιωπούμε περί άλλα τυρβάζοντες. Αυτό ακριβώς σχολίαζε η αφηγηματική εξέλιξη της ταινίας μου «Αίμα των Αγαλμάτων», ήδη προφητικά από το 1982.

2.                Σπούδασες οικονομικά στην ΑΣΣΟΕ (νυν Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών), σκηνοθεσία Κινηματογράφου στη σχολή του Λυκούργου Σταυράκου και ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Πώς συνδύασες τις σπουδές στο χώρο των Θετικών Επιστημών με την καλλιτεχνική σου δραστηριότητα, την οποία τελικά ακολούθησες και επαγγελματικά;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι οικονομικές σπουδές μου, γρήγορα παραμερίστηκαν από τα καλλιτεχνικά ερεθίσματα τόσο της Ζωγραφικής, όσο και της Τέχνης του Κινηματογράφου που με κατέκτησε ολοκληρωτικά. Εξάλλου, στην κυρίαρχη μνήμη μου παρέμεναν πάντα ισχυρές οι παιδικές αναφορές μου στα εικονογραφημένα αναγνώσματα και στις «ζωντανές» εικόνες της οθόνης. Όμως, η εμπειρία της διαχείρισης των πανεπιστημιακών σπουδών και η πολύχρονη συνεργασία με τους τότε συμφοιτητές μου, συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση της επαγγελματικής μου ταυτότητας και παράλληλα στην αντίληψη ενός διαρκούς διαλόγου με τους καλλιτεχνικούς και τεχνικούς συνεργάτες μου.   

3.                Η Τέχνη αποκρυσταλλώνει τη ζωή. Και η ζωή που βιώνουμε σήμερα είναι ασφυχτική. Η εκπαιδευτική σου ιδιότητα ως Καθηγητής στη Σχολή Σταυράκου στα μαθήματα: «Αισθητικής του Κινηματογράφου» και «Τεχνική Σκηνοθεσίας», επίσης στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου στο μάθημα «Κινηματογράφος – Πράξη», καθώς επίσης και ως επιμορφωτής στο Τμήμα Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, και σε διάφορα σεμινάρια ιδιωτικών και κρατικών φορέων, τι σε έχουν διδάξει για τη νέα γενιά; Είναι αρκετά ώριμη να αναζητήσει μέσα από την Τέχνη την οδό που θα βελτιώσει τις συνθήκες ζωής ολόκληρης της κοινωνίας; Έχει πρόταση; Και πόσο μπορεί να εισακουστεί από τους ιθύνοντες;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η νέα γενιά με τα ερωτήματα, τις ανησυχίες της, την ταχύρρυθμη εμπλοκή της στον απέραντο κόσμο της επιστημονικής και μη πληροφόρησης λόγω Ιντερνέτ, αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς τροφοδότες της σκέψης και της ενέργειάς μου, όλο αυτό το μεγάλο διάστημα της διδακτικής μου σταδιοδρομίας, για δεκαπέντε περίπου συνεχή χρόνια. Οι νέοι άνθρωποι αν και φορτισμένοι από τις αγωνίες, τα πάθη και τις ποικίλες συγκρούσεις της γενιάς που διαδέχονται, έχουν την ικανότητα να αποστασιοποιούνται ταχύτατα και να ωριμάζουν σε δικούς τους ρυθμούς. Ψάχνουν, προτείνουν, ανανεώνουν τον κόσμο γύρω μας. Είναι ευθύνη, υποχρέωση θα ’λεγα, των ιθυνόντων και όλων μας να διατηρούμε συνεχή επικοινωνία μαζί τους και να προβάλλουμε τις έστω και ανατρεπτικές προτάσεις τους. Είναι ό,τι καλύτερο διαθέτει η χώρα. Η νέα γενιά των παιδιών μας έχει την ώριμη παρουσία που ο καθένας μας ονειρεύτηκε στη νιότη του.   

4.                Από την πολυετή εμπειρία σου, στη θέση του μέλους στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου και αργότερα στη θέση του πρόεδρου αυτού, καθώς επίσης και από τη συμμετοχή σου ως μέλος στο Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, τι θα έλεγες για την χάραξη της πολιτικής της Πολιτείας για τον Κινηματογράφο; Είσαι αισιόδοξος για την πορεία του;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Πολιτεία χάραξε κατά καιρούς δρόμους και οικονομικές διεξόδους για τον Ελληνικό Κινηματογράφο. Νομοθέτησε με προτάσεις που προήλθαν από την εμπειρία των Ελλήνων κινηματογραφιστών, καθώς και από τις αντίστοιχες ξένες νομοθεσίες. Και εδώ όμως, όπως και σε αρκετούς άλλους παραγωγικούς τομείς, οι Νόμοι δεν τηρούνται. Ατονούν, παραβλέπονται, συχνά διαστρεβλώνονται και σαν αποτέλεσμα έχουμε το τραύμα μιας πλημμελούς ενίσχυσης του Κινηματογράφου μας. Οι σκηνοθέτες, όλοι αγωνιζόμαστε με ελάχιστα μέσα και παρόλα αυτά παράγουμε σημαντικά κινηματογραφικά έργα, σε ανταγωνισμό με τις υψηλού κόστους ξένες παραγωγές. Αποτέλεσμα οι συχνότατες παρουσίες και επιβραβεύσεις των ταινιών μας σε ξένες αγορές και Φεστιβάλ. Πόσο όμως μπορεί να αντέξει ο δημιουργός σε μια ελλιπή και αποσπασματική οικονομική αρωγή; Η Τέχνη ψυχαγωγεί και θεραπεύει, «ξεπλένει τη σκόνη της καθημερινότητας από τις ζωές μας», γι’ αυτό χρειάζεται τη χορηγική στήριξη της συνεχούς παρουσίας της.

5.                Οι μεγάλες διακρίσεις της χώρας μας σε διεθνές επίπεδο στο χώρο του Κινηματογράφου, με πιο πρόσφατη την περίπτωση του «Αστακού» του Γιώργου Λάνθιμου, μαθητή και αυτού στη Σχολή Σταυράκου, τι ερμηνεία έχουν και πόσο ενθαρρυντικές είναι αυτές στην Ελλάδα της κρίσης;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ήδη αναφέρθηκα στην καλλιτεχνική παρουσία του Eλληνικού Κινηματογράφου, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό στην ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο που διατρέχουμε. Οι διακρίσεις κάποιων σκηνοθετών, όπως του Γιώργου Λάνθιμου, επιβεβαιώνουν τον δυναμικό ρόλο των Ελλήνων κινηματογραφιστών. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα, οι οικονομικές και κοινωνικές συγκρούσεις, γίνονται πηγή έμπνευσης και ταυτόχρονα κριτικό σχόλιο στις παθογένειες και τα αποτελέσματα της κρίσης. Η δραματουργία των περισσοτέρων σύγχρονων ελληνικών σεναρίων αναπτύσσει χαρακτήρες που επιβιώνουν ή συγκρούονται στις συνθήκες που όλοι μας βιώνουμε. Η Κινηματογραφική Τέχνη δεν μπορεί να είναι απούσα από την κοινωνική πραγματικότητα. Εμπνέεται, καταθέτει και προβληματίζει. Πέρα από τα όσα περιγράφει, μια ταινία ενεργοποιεί τις αισθήσεις και το μυαλό του θεατή σε ύστερους προβληματισμούς.

6.                Πολλές ταινίες και ντοκιμαντέρ σου, αντλούν τη θεματολογία τους από την Ιστορία της Επτανήσου. Σε ελκύει ο τόπος μόνο εικαστικά ή πιστεύεις ότι οι ιστορικές περιπέτειες αυτής της περιοχής μπορούν να λειτουργήσουν και ως παράδειγμα για την εποχή μας, που η παγκοσμιοποίηση τείνει να ισοπεδώσει κουλτούρες, αντιλήψεις, ήθη, έθιμα και παραδόσεις;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η περιοχή μας, η Επτάνησος, καλύπτει ένα τεράστιο φάσμα θεματολογίας. Ιστορία, Κοινωνία, Πολιτισμός, Ήθη και Έθιμα. Τόσο τα ήδη καταγεγραμμένα από την Επτανησιακή λογοτεχνία γεγονότα (πραγματικά ή φανταστικά), όσο και οι ποικίλες αναφορές στους πρόσφατους αιώνες ζωής των νησιών μας, είναι μοναδικά ερεθίσματα για σεναριακές αφηγήσεις όπως και για ντοκιμαντερίστικες καταγραφές. Σαν Ζακυνθινός σκηνοθέτης και εγώ ανταποδίδω, στο ελάχιστο με το κινηματογραφικό μου έργο τον Πολιτισμό που, απλόχερα, μου μεταλαμπάδευσε το νησί μου.

7.                Σε θυμάμαι να κινηματογραφείς με πάθος την επιχείρηση μεταφοράς του αγάλματος του Σολωμού, το 1991, στην Αθήνα και κατόπιν τις εργασίες συντήρησης και αποκατάστασής του στο εργαστήρι του Στέλιου Τριάντη και την επαναφορά του στη Ζάκυνθο και στο μουσείο. Πόσο σημαντικό ρόλο στη ζωή σου έχει παίξει ο Σολωμός και τι θα έλεγες στους νέους που διαβάζουν τη συνέντευξή σου σε σχέση με τη διαπίστωση του Ελύτη στο «Άξιον Εστί»: «Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί όπου και να θολώνει ο νους σας μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη»;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σε ποικίλα ντοκιμαντέρ μου, σε σενάρια μυθοπλασίας, αλλά και σε θεατρικές παραστάσεις μου, ο Διονύσιος Σολωμός προβάλλει σαν έμπνευση απροσμέτρητη. Φωτεινός και σκοτεινός μαζί, απόλυτα Ρομαντικός της γλώσσας και της σκέψης, είναι ο ιδανικός ήρωας για κάθε κινηματογραφικό σχεδίασμα. Πέρα από τον Ελύτη που προτείνει την σταθερή μνημόνευσή του, δηλώνω και εγώ ταπεινά την απωθημένη μου εκκρεμότητα μιας πυκνής κινηματογραφικής βιογραφίας για τον Εθνικό Ποιητή μας. Το Σολωμικό έργο, ποιητικό και πεζό, είναι πηγή δημιουργικής αγωνίας γι’ αυτό ο κάθε δημιουργός οφείλει να επιστρέφει διαρκώς στη δύναμη της σύνθεσης και της γραφής του.

8.                Tώνη, τι  ετοιμάζεις τώρα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Μια σύγχρονη ταινία, ένα ανθρωποκεντρικό θρίλερ πάνω και πέρα από την τρέχουσα κρίση. Μια έκτακτη συνεύρεση καθημερινών ανθρώπων που σταδιακά και ανεξέλεγκτα οδηγούνται σε ακραίες συμπεριφορές. Η ταινία θα αναδείξει τους εσωτερικούς φόβους και τα καταπιεσμένα συναισθήματα όλων μας, που κάποια στιγμή αναδύονται βίαια στην επιφάνεια.
Και όταν όλα με το καλό τελειώσουν με την ολοκλήρωση της συγκεκριμένης παραγωγής, θέλω να κλείσω τον κύκλο που άνοιξα, πριν χρόνια, με την «Χρυσομαλλούσα». Να επιστρέψω με τον κινηματογραφικό μου φακό στην γενέθλια γη της Ζακύνθου, σε ένα ταξίδι νοσταλγίας και  αυτογνωσίας των ηρώων μου. Μακάρι όλα να πάνε καλά έως τότε!

Σε ευχαριστώ!!!!


To παρόν δημοσιεύτηκε και στο πολιτιστικό ένθετο "Τέχνης Λόγια", τεύχος 3 , που κυκλοφόρησε 
με την ημερήσια εφημερίδα "ΗΜΕΡΑ ΖΑΚΥΝΘΟΥ" (αρ. φύλλου 5031).







«Mare, Terra, Homo sapiens» : H έκθεση του Χρήστου Μπάρλου στο Collegio L.Valla στην Παβία, από 25 -9 έως 11-10-2015.


Η αναμέτρηση του Χρήστου Μπάρλου με τα στοιχεία της Φύσης είναι γνωστή από τις προηγούμενες εκθέσεις του.
Η αγαπημένη «Terra», η ζακυνθινή γη, το χιλιοτραγουδισμένο Fiore di Levante, που γέννησε ποιητές, όπως ο Εθνικός Ποιητής της Ελλάδας, Διονύσιος Σολωμός και ο Μεγάλος Ποιητής της Ιταλίας, Νικόλαος Ούγος Φώσκολος, του έδωσε την έμπνευση για να ξεκινήσει την περιπέτεια της ενασχόλησης με την Τέχνη. Με αρχαιολογικό ενδιαφέρον ανέσυρε μέσα από αυτήν, πρωτογενή υλικά, που απολίθωναν την ουσία της ζακυνθινής φύσης και ψυχής και με τη φαντασία του, τους προσέθετε εξώγλυφα εγχάρακτα στοιχεία χρησιμοποιώντας συνθετικά υλικά.

Η «Mare» , από την άλλη πλευρά , ήταν η μεγάλη του αγαπημένη. Στη διαδρομή της ζωής του (Ρόδος, Πάτρα, Θεσσαλονίκη, Ζάκυνθος), επέλεγε πάντα θαλασσινούς τόπους για να αναζητά τον εσωτερικό ρυθμό φυσικών υλικών, που εντόπιζε σε αυτήν (πέτρας, ξύλου κ.λπ.) και απελευθέρωνε από μέσα τους τη δύναμη ζωής και ελευθερίας που εγκλώβιζαν. Επεμβαίνοντας σε αυτά, προσπαθούσε να ανακαλύψει  ποια είναι η ουσία τους. Αν από μέσα τους έβγαινε κάτι που θύμιζε ζώο, αντικείμενο ή ανθρώπινη μορφή, του έφτανε και για να το «δέσει», προσέθετε στοιχεία από σίδερο, μπρούτζο και χαλκό. Έτσι τα έργα του γίνονταν η «παγίδα», με το πιασμένο κιόλας θήραμα - το θήραμα είναι η εικόνα, που αποτελούσε συνάμα και την αναπαράσταση και τα πράγματα που αναπαριστάνονταν.

Στην νέα του έκθεση  στο Collegio L.Valla στην Παβία, από 25 -9 έως 11-10-2015, ο Χρήστος Μπάρλος, προχωρά ακόμα πάρα πέρα: Με απόλυτη κυριαρχία στα «σκληρά» υλικά που δουλεύει, σίγουρος πια για την έκβαση της αναμέτρησης με τις αρχετυπικές μορφές που βλέπει να εμπεριέχονται στο ξύλο, την πέτρα και το σίδερο, φτάνει πλέον στην γνώση ότι η ευφυΐα του «Homo sapiens», είναι εκείνη που δίνει σχήμα στα ακατέργαστα υλικά.

Έτσι με τα καινούργια του έργα, ο ενσυνείδητος δημιουργός, καταφέρνει να ανασύρει από το βυθό της θάλασσας κοιμισμένες γοργόνες, να ελευθερώσει νεράιδες του δάσους από κουφάλες δέντρων και τελικά να υψώσει τη «Νίκη» του ως θριαμβικό σύμβολο στη μάχη ανάμεσα στον άνθρωπο και τα στοιχεία της Φύσης.
Αν στεκόμασταν ωστόσο μόνο στο αποτέλεσμα αυτής της σύγκρουσης, το συμπέρασμα που θα διατυπώναμε θα ήταν απόλυτα εγωιστικό, καθώς η νίκη από μόνη της,  σε συνδυασμό με τη διαχείρισή της από το σύγχρονο άνθρωπο, μόνο σε καταστροφές, αδικίες και εκμετάλλευση θα διαπιστώναμε ότι οδηγεί.
Η δική μας ανάγνωση στη νέα δουλειά του Χρήστου Μπάρλου έγκειται στην σπουδαιότητα που δίνει ο καλλιτέχνης στα πνευματικά στοιχεία που μπορούν να ανασυρθούν μέσα από την σύγκρουση του ανθρώπου με τα στοιχεία της Φύσης.
Η αμφίρροπη αιώνια μάχη ανάμεσα στο Καλό και στο Κακό μόνο με ένα στοιχείο μπορεί να δώσει τη νίκη στο πρώτο. Ένα στοιχείο που ο Χρήστος Μπάρλος, στην έκθεσή του  στο Collegio L.Valla στην Παβία, γνωρίζει καλά: στη Δημιουργία μέσω της Τέχνης.
Εάν συμφωνούμε, δεν έχουμε παρά να τον ακολουθήσουμε…


To παρόν δημοσιεύτηκε και στο πολιτιστικό ένθετο "Τέχνης Λόγια", τεύχος 3 , που κυκλοφόρησε 
με την ημερήσια εφημερίδα "ΗΜΕΡΑ ΖΑΚΥΝΘΟΥ" (αρ. φύλλου 5031).


Τετάρτη 5 Αυγούστου 2015

Συνέντευξη του Νίκου Μεγαδούκα στην Κατερίνα Δεμέτη



Το να κάνεις συνέντευξη στον Νίκο Μεγαδούκα μοιάζει λίγο πολύ με το να ανοίγεις το «Κουτί της Πανδώρας», αφού ξέρεις ότι μιλάς με έναν άνθρωπο, που στην καριέρα του ως πολιτικός συντάκτης από το 1982, «καλύπτοντας» δημοσιογραφικά Προέδρους Δημοκρατίας, πρωθυπουργούς, υπουργούς των Εξωτερικών και αρχηγούς κομμάτων, είδε, άκουσε και γνώρισε από κοντά, όλα τα πρόσωπα που έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική σκηνή του τόπου μας, τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες.
Από την άλλη, έχεις απέναντί σου και τον καλό φίλο, που το εύρος της κοινωνικής του εμπειρίας, σε έβγαζε συχνά από διλήμματα προσωπικά και σε προσάρμοζε ενίοτε «ανώμαλα» στα όσα επρόκειτο να γευτείς στην εκάστοτε επιλογή σου.
Ο ενικός επιβαλλόμενος και όχι επιφανειακός…

Ερωτήσεις: 

1. ΕΡΩΤΗΣΗ: Νίκο, επέλεξες τη «δημοσιογραφία της πένας», κυρίως ως πολιτικός συντάκτης στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων και για πολλά χρόνια στην εφημερίδα «Θεσσαλονίκη» του πάλαι ποτέ συγκροτήματος Γιάννη Βελλίδη, αλλά και ως αρθρογράφος στην εφημερίδα «Ελευθερία» της Λάρισας και ως ανταποκριτής της κυπριακής εφημερίδας «Ο Πολίτης». 
Παρ’ ότι εργάστηκες και στο ραδιόφωνο, στην Αθήνα, την Κύπρο και την Αυστραλία, γιατί αποφάσισες να κρατηθείς μακριά από τη δημοσιογραφία της τηλεόρασης των ιδιωτικών καναλιών, εμμένοντας στην έντυπη δημοσιογραφία;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όταν ξεκίνησα τη δημοσιογραφία στην αρχή της δεκαετίας του ’80 υπήρχαν μόνο οι εφημερίδες και μάλιστα με πολύ μεγάλες κυκλοφορίες, κάποια σοβαρά πολιτικά περιοδικά (και φυσικά μόνον η ΕΡΤ) κι ήταν για μένα ξεχωριστό προνόμιο να έχω ως συναδέλφους, καταξιωμένους πολιτικούς συντάκτες, όπως ο Καμβύσης, ο Παπαγεωργίου, ο Φάτσης, ο Χρυσοστομίδης, ο Μαυροϊδής, αλλά και ο Α. Ζούλας, ο Βασίλης Τζανετάκος, ο Βότσης, ο Μανωλάκος, για να αναφέρω κάποιους ενδεικτικά, από τους οποίους έμαθα πολλά, πάνω δε απ’ όλα έμαθα να σέβομαι την είδηση και να μην προδίδω ποτέ την πηγή της είδησης ή της πληροφορίας. Όταν μετά το 1989 είχαμε την «έκρηξη» των ιδιωτικών τηλεοράσεων (η λειτουργία τους συνεχίζεται μέχρι σήμερα δίχως κανόνες και πλαίσιο) και των ραδιοφώνων και στη συνέχεια του διαδικτύου, το πράγμα (μετά τον αρχικό ενθουσιασμό) άρχισε να ξεφεύγει. Να χάνονται οι όποιοι οι κανόνες και φυσικά η δεοντολογία.
Δεν ισχυρίζομαι πως παλιότερα οι εφημερίδες κινούνταν πάντα εντός κάποιου κοινά παραδεκτού πλαισίου, ούτε ότι δεν εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα των ιδιοκτητών τους. Αλλά όσο περνάει ο καιρός εδραιώνεται η πεποίθηση πως τα ΜΜΕ δεν λειτουργούν τόσο για την ενημέρωση της κοινωνίας, όσο κυρίως για την εξυπηρέτηση των πάσης φύσεως (εκτός αυτών στα ΜΜΕ) επιχειρηματικών συμφερόντων των ιδιοκτητών τους.
Ήταν, συνεπώς, για μένα πολύ δύσκολο να μπορέσω να «παίξω» (παρά τις κατά καιρούς προτάσεις που μου έγιναν) σε ένα τέτοιο «σύστημα» εξουσίας και διαπλοκής, που ερχόταν σε σύγκρουση με τους προσωπικούς ηθικούς και αξιακούς κώδικες. Άσε δε που δεν ανήκω στη χορεία εκείνη των ανθρώπων που ενδιαφέρονται είτε να αποκτήσουν 5 λεπτά δημοσιότητας ή να παίξουν ρόλο στο διαμορφωμένο πια star system.

2. ΕΡΩΤΗΣΗ: Διάβασα σε ένα κείμενό σου για τον Ανδρέα Χριστοδουλίδη, για χρόνια διευθυντή σου στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, με αφορμή τα τρία χρόνια από το θάνατό του, μια φράση του: «Σ’ έναν κόσμο που αλλάζει, όπως είναι ο σημερινός, με τόσο δραματικές ταχύτητες, η ακινησία δεν ταιριάζει. Είσαι ετοιμόρροπος όταν όλα αλλάζουν και κινούνται γύρω σου και εσύ προσπαθείς να μείνεις ακίνητος». Και θα ήθελα να σε ρωτήσω, με ποιον τρόπο μπορούν τα ΜΜΕ να αντισταθούν στη «δημοσιογραφία της αγοράς»;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Όσο κι αν ο μακαρίτης ο Χριστοδουλίδης έχει δίκιο ως θέση αρχής, το θέμα είναι αν μπορείς και αν έχεις την προσαρμοστική ικανότητα να ακολουθήσεις όλα αυτά που κινούνται γύρω σου, δίχως συγκεκριμένη κατεύθυνση, δίχως κανόνες, που κινούνται σε έναν περίεργο στροβιλισμό, ο οποίος – φοβούμαι – δεν εμπεριέχει ούτε όραμα, ούτε προοπτική. Κινούνται για να κινούνται και αναπαράγουν μιαν υπαρκτή παρακμή, όπως, άλλωστε, τη βιώνουμε να εδραιώνεται σε όλες τις εκφάνσεις του πολιτικού, οικονομικού, κοινωνικού και πολιτιστικού μας βίου. Και σε έναν τέτοιο «τζόγο», όπου ο καθείς λέει ό,τι του καπνίσει, όπου η κάθε κουβέντα του καφενείου σαν αρχίσει να μεταδίδεται  δια του διαδικτύου αποκτά μια δυναμική αλήθειας, έστω και αν αργότερα αποδειχθεί ότι είναι ψεύδος, λυπάμαι, αλλά δεν μπορώ να παίξω.  

3. ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι θα συμβούλευες έναν δεκαοκτάχρονο που θα τέλειωνε τώρα το σχολείο και θα ήθελε να ακολουθήσει τη δημοσιογραφία;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: «Ο κόσμος είναι ζόρικος /κι εμείς ασθενικοί/ και ό,τι πούμε /το παίρνει η βουή», έλεγε ο Σαββόπουλος. Επειδή, λοιπόν, ο κόσμος είναι ζόρικος και κυρίως επειδή δεν μ’ αρέσει να μιλάω ως σοφός γέρων από καθέδρας, ο οποίος δίνει συμβουλές, ισχυρίζομαι πως, αν κάποιος θέλει κάτι, μπορεί να πετύχει. Αλλά, επειδή είμαστε κι ασθενικοί, ισχυρίζομαι πως αυτός που θα θελήσει να ακολουθήσει τη δημοσιογραφία – ειδικά στις μέρες μας - δεν θα πρέπει να παρασυρθεί από το φαίνεσθαι και από «τα 5 λεπτά δημοσιότητας», πρωτίστως δε οφείλει να αποκτήσει Παιδεία, Αισθητική και πάνω απ’ όλα γερό στομάχι…

4. ΕΡΩΤΗΣΗ: Πιστεύεις ότι ο φιλελληνισμός παρελθόντων εποχών, θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα για τους σύγχρονους δανειστές, μνημονιακούς και «εταίρους» μας;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Φοβούμαι πως ο φιλελληνισμός παρελθόντων ετών είναι παράδειγμα προς αποφυγήν για τους σύγχρονους δανειστές της χώρας. Και αυτό το βλέπουμε… Υποστηρίζω δε πως τα προβλήματα των κρατών σήμερα δεν λύνονται (όπως άλλωστε και στο παρελθόν) με τέτοιους όρους. Οι φιλέλληνες κατά το 1821 εκδήλωσαν την δική τους προσωπική και ατομική στάση απέναντι στην  Επανάσταση, οι περισσότεροι δε εξ αυτών ήταν ενταγμένοι ή φίλα προσκείμενοι σε ιδεολογικά και επαναστατικά ρεύματα της εποχής τους. Ωστόσο, αυτή η ατομική στάση των φιλελλήνων δεν απέτρεψε ούτε συμμαχίες κατά των εξεγερμένων Ελλήνων, αλλά ούτε και ετεροβαρή εις βάρος της Ελλάδας δάνεια. Και σε τελική ανάλυση είναι δεδομένο πως φιλίες μεταξύ των κρατών δεν υπάρχουν, αλλά μόνο συμφέροντα κυρίαρχων (κατά καιρούς) ελίτ και τάξεων…

5. ΕΡΩΤΗΣΗ: Η μνήμη διέπεται από το συναίσθημα. Θυμόμαστε περισσότερο και καλύτερα τα γεγονότα που μας συγκινούν. Με αυτό το πρίσμα, ποια είναι για σένα η ονειρεμένη πατρίδα σου; Τη συναντάς στη σημερινή Ζάκυνθο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το ερώτημά σου, Κατερίνα μου, εμπεριέχει παγίδα και δεν θα ήθελα να πέσω μέσα. Άλλο η μνήμη και το συναίσθημα που ενίοτε την υποκινεί και άλλο το όνειρο. Εξ άλλου «κάθε πρωί καταργούμε τα όνειρα» που λέει κι ο Αναγνωστάκης ο Μέγας. Δεν ξέρω αν υπάρχει πια ονειρεμένη πατρίδα, όχι φυσικά δια της μνήμης, αλλά δια της πραγματικότητας και της αισθητικής. Το τοπίο και οι μνήμες από τη Ζάκυνθο παραμένουν ζωντανές, όσο παραμένουν ζωντανοί κι οι λιγοστοί παιδικοί μου φίλοι στο νησί, που (μου) τη θυμίζουν, όταν (περισσότερο εκείνοι) αναδιφούν σε παλιές παιδικές ιστορίες… Κι όλ’ αυτά κάποια στιγμή θα καταλήξουν «σαν όλους τους νεκρούς που λησμονιούνται», όπως λέει και ο Λόρκα, στο «Θρήνο για τον Ιγνάτιο Σάντσεθ Μεχίας».

6. ΕΡΩΤΗΣΗ: Πού ζουν σήμερα ο Άγγελος Αξιώτης που προσπαθούσε να ερμηνεύσει κρυμμένους κώδικες, η ερωμένη του η Χριστίνα με τα αγορίστικα μαλλιά και οι υπόλοιποι ήρωες του πολιτικού μυθιστορήματός σου «Ο τάφος του Κικέρωνα» (Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, 2000 και Β΄ έκδοση: Περίπλους 2011); Και κάτι ακόμη… Θεωρείς την πλοκή του βιβλίου σου προφητική για την ιστορική πραγματικότητα των Βαλκανίων, δεκαπέντε χρόνια μετά;

 
To εξώφυλλο της α΄και β΄έκδοσης του βιβλίου του Νίκου Μεγαδούκα.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο Άγγελος Αξιώτης, έτσι εμμονικός που ήταν με το αξιακό του σύστημα, είναι βέβαιο πως αν δεν ψάχνει κάπου «κρυμμένα μυστικά και ντοκουμέντα» ίσως να βρίσκεται ο ίδιος κρυμμένος ή να προσποιείται τον παραμένοντα εν συγχύσει αθώο! Οι άλλοι ήρωες του βιβλίου έχουν ξεφύγει πια από το δημιουργό τους, όσοι δε εξ αυτών, που αποτέλεσαν τη βάση για τη δημιουργία τους, δεν έχουν πεθάνει, είναι βέβαιο ότι έχουν  ακολουθήσει το δικό τους δρόμο, ερήμην  του συγγραφέα ή και ενάντια σ’ αυτά που ο συγγραφέας ήθελε να νομίζει γι’ αυτούς…
Όσον αφορά τα Βαλκάνια, το σενάριο του βιβλίου μπορεί να μην υλοποιήθηκε (αν και τότε υπήρχε ως σχεδιασμός σε κάποια κέντρα αποφάσεων), αλλά δεν νομίζω πως η προσπάθεια ενσωμάτωσης των χωρών της περιοχής στην Ευρώπη έλυσε τα οικονομικά και τα κοινωνικά προβλήματα των λαών τους. Ας μην λησμονούμε το λεχθέν από τον πολύ Πόουλ Τόμσεν του ΔΝΤ ότι η Ελλάδα ανήκει στα Βαλκάνια και όχι στην Ευρώπη και συνεπώς «καλά είναι» ένας μισθός 300 ευρώ…Τα δε πρόσφατα γεγονότα στην ΠΓΔΜ (Κουμάνοβο) δείχνουν ότι η βαλκανική ισορροπία παραμένει ακόμη εύθραυστη…

7. ΕΡΩΤΗΣΗ: Πόσο σημαντικό είναι το χιούμορ στη ζωή σου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ισχυρίζομαι πως είναι σημαντικό και προσπαθώ να το διατηρώ σε πείσμα των θλιμμένων καιρών μας, όπως προσπαθώ να διατηρώ τον αυτοσαρκασμό και ενίοτε μια αριστοφανική προσέγγιση των πραγμάτων. Το θέμα είναι πως δεν ξέρω αν φτάνει το χιούμορ και αν γίνεται αντιληπτό ή ακόμη κι αν δεν παρερμηνεύεται.

8. ΕΡΩΤΗΣΗ: Από ποιο πρόσωπο θα ήθελες να πάρεις συνέντευξη και δεν το έχεις κάνει ακόμα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αν περίμενες -  ίσως από δική μου επαγγελματική διαστροφή - να σου πω για κάποιο πολιτικό πρόσωπο, θα σε απογοητεύσω! Δυστυχώς, αυτήν τη συνέντευξη που θα ήθελα δεν θα μπορέσω να την πάρω. Γιατί ο Ισπανός συγγραφέας  Χόρχε Σεμπρούν, που είναι κι αγαπημένος μου, δεν ζει πια (1923 – 2011). 

9. ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιο βιβλίο θα μου πρότεινες να διαβάσω;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας» του Λουί Φερντινάν Σελίν. Ένα βιβλίο που οι κριτικοί, ήδη από το 1932, το χαρακτήρισαν άλλοι ως αριστούργημα, άλλοι ως ανοσιούργημα, άλλοι ως μνημειώδες και απάνθρωπο κι άλλοι πάλι ως υψηλό και τραγικό.

10. ΕΡΩΤΗΣΗ: Υπάρχει ελπίς;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ακόμη κι αν υποθέσουμε πως δεν υπάρχει, θα πρέπει να την ανακαλύψουμε ώστε να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε την προϊούσα παρακμή και τον εδραιωμένο στις συνειδήσεις «ωχαδερφισμό» μας…

Σε ευχαριστώ!

Το παρόν δημοσιεύτηκε και στο πολιτιστικό ένθετο "Τέχνης Λόγια" , τεύχος Νο 2, της εφημερίδας ΗΜΕΡΑ ΖΑΚΥΝΘΟΥ, Τετάρτη 5.8.2015, αρ. φύλλου 5030.





H Έκθεση ζωγραφικής του Μπάμπη Πυλαρινού στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα στο Αργάσι


10 χρόνια μπορεί να είναι λίγα.
10 χρόνια μπορεί να είναι και πάρα πολλά.
Ωστόσο, 10 χρόνια μπορεί να είναι όσα ακριβώς χρειάζεται κανείς για να οργανώσει μια έκθεση ζωγραφικής, η οποία συμπυκνώνει το έργο μιας δεκαετίας, αποτυπώνει την εξέλιξη της τεχνικής, επαναπροσδιορίζει τους στόχους, ενδυναμώνει από τις απαρχές, ξεδιπλώνει τις αξίες, κοινωνεί στο Σήμερα και συγκρίνει το Χθες με το Αύριο για να συνεχίσει να ρίχνει λάδι στο φάρο της τέχνης[1]

       


Αναφέρομαι στην μεγάλη έκθεση ζωγραφικής (42 περίπου έργα), με τη μικρή χρονική διάρκεια, που πρόκειται να πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 5 Αυγούστου, από τις 8 το βράδυ μέχρι τις 3 το πρωί, μόνο για ένα βράδυ, στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα στο Αργάσι, του Μπάμπη Πυλαρινού.
Η έκθεση περιλαμβάνει επιλεγμένα έργα από τις επτά τελευταίες ατομικές εκθέσεις, που πραγματοποίησε ο καλλιτέχνης στην Αθήνα και στο εξωτερικό την τελευταία δεκαετία.



Με κατασταλαγμένο πλέον εικαστικό ιδίωμα, με την ίδια ευαισθησία, χωρίς καταπίεση από προοπτική, σκιά και αναλογίες, αποτυπώνει μια ήρεμη ζωή, στην οποία κυριαρχούν χρώματα γεμάτα ευαισθησία και ποιότητα. Κοντά στη φύση, ακόμα και τα καμπαναριά του αποκτούν καμπύλες και μοιάζουν με δέντρα που σείονται από τη μουσικότητα των καμπάνων τους.

Ο κόσμος του είναι ευδαιμονικός, ήσυχος, μ’ ένα δικό του εσωτερικό ρυθμό. Ένας κόσμος μακριά από την τουριστική βαβούρα και το άγχος της σύγχρονης καθημερινότητας. Ένας κόσμος που δείχνει τα ουσιαστικά της ζωής μας, τα οποία οι περισσότεροι τα έχουμε ξεχάσει.

Σε αυτό βοηθάει και η νέα τεχνική με την οποία ζωγραφίζει. Πρόκειται για έργα ζωγραφισμένα με εγκαυστική, η οποία ονομάζεται και «ζωγραφική με ζεστό κερί», καθώς το medium, το μέσο δηλαδή, στο οποίο διαλύεται η χρωστική ουσία, είναι το θερμασμένο κερί. Αυτή η τεχνική έχει την ιδιότητα να καταλύει τα περιγράμματα. Έτσι τα έργα πλάθονται με εμπρεσσιονιστικό τρόπο, απαλλαγμένα από αυστηρά περιγράμματα, κερδίζοντας έτσι σε ατμοσφαιρικότητα.


  

Καθοριστικό στοιχείο της έκθεσης είναι και ο χώρος που επιλέγει ο καλλιτέχνης να εκθέσει.
Η συνέργεια του μνημείου με τα έργα, είναι  εκπληκτική.





Από τη μια αναδεικνύεται στοχευμένα, η ιστορία και η αρχιτεκτονική ενός πανέμορφου μνημείου και από την άλλη τα έργα συνομιλούν με την τέχνη του ναού.
Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η επιλογή του συγκεκριμένου χώρου λειτουργεί καθαρτήρια για έργα που δούλεψε έξω από το νησί του, τα οδηγεί όμως πίσω σε αυτό, για να τα μπολιάσει με την ατμόσφαιρα του τόπου, αναζητώντας την αποδοχή του εναγκαλισμού τους από αυτόν. Έτσι δεν μπορούμε παρά να σκεφτούμε ότι ο νόστος αποτελεί το εφαλτήριο για την Έκθεση, 10 χρόνια μετά τη πρώτη του, με θέμα τα  «Προσεισμικά τοπία», η οποία του έδωσε το έναυσμα να ξεκινήσει την περιπλάνησή του στον κόσμο της Τέχνης.
Ευχή μας, η επόμενη έκθεση του Μπάμπη στο νησί μας να μην γίνει την επόμενη δεκαετία.

                                      

Το παρόν δημοσιεύτηκε και στο πολιτιστικό ένθετο "Τέχνης Λόγια" , τεύχος Νο 2, της εφημερίδας ΗΜΕΡΑ ΖΑΚΥΝΘΟΥ, Τετάρτη 5.8.2015, αρ. φύλλου 5030.
      


[1] «Μια σταγόνα λάδι στο φάρο της Τέχνης… ή Η Έκθεση Ζωγραφικής του Μπάμπη Πυλαρινού στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ζακυνθίων, χειμώνας 2005», Κατερίνα Δεμέτη, Από το Inlook στο Outlook, Τρίμορφο 2012, σελ. 89.