«Ο σκηνοθέτης Μαθιός» Studio Art ΙΡΙΔΑ Τετάρτη 19 Ιουνίου 2019

Ανασκαλεύοντας το προσωπικό μου αρχείο διαπίστωσα ότι η γνωριμία με το Μαθιό Γιαμαλάκη – Μαρτζώκη ξεκινάει εδώ και μια δεκαετία κι έχω μιλήσει για το ζωγραφικό του έργο ήδη τρεις φορές: το 2011 στον κινηματογράφο «Φώσκολο», το 2013 στην «Ίριδα» και το 2016 στον «Κόκκινο Βράχο», με αφορμή την έκδοση του αυτοβιογραφικού του βιβλίου, ενώ το Μάιο του ίδιου χρόνου επιμελήθηκα ειδικό αφιέρωμα γι’ αυτόν στο 21^ο τεύχος του περιοδικού «Τέχνης Λόγια», που διανεμόταν δωρεάν με την εφημερίδα «ΗΜΕΡΑ ΖΑΚΥΝΘΟΥ».

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι είχα εξαντλήσει το κεφάλαιο «Μαθιός».

Έλα όμως που και πάλι ο Μαθιός ενέσκηψε στο νησί μας και με προ-κάλεσε με αντικείμενο τούτη τη φορά τα φιλμ του και την αποψινή προβολή στον νέο χώρο της «Ίριδας»;

Αλλά πώς μπορεί κανείς να αντισταθεί σε έναν άνθρωπο όπως ο Μαθιός;

Επίμονος, διεκδικητικός, ασυμβίβαστος, έτοιμος να εκραγεί ανά πάσα στιγμή για τα κακώς κείμενα που βλέπει γύρω του, για εκείνα που βιώνουμε καθημερινά εμείς εδώ στο νησί των Ποιητών και να κάνει τη γόνιμη κριτική του.

Όπως προχθές τη Δευτέρα, που με τη μηχανή του κατέγραφε το συλλαλητήριο για την κατάντια των θαλασσών μας, μπροστά από το Λιμεναρχείο.

Ας πιάσω λοιπόν το νήμα από αυτή τη σκηνή, όπου ο Μαθιός τρύπωσε ανάμεσά μας για να καταγράψει την αλήθεια και το ψέμα μας, για να μιλήσει με τη δική μας τη φωνή για εκείνα που πρέπει να διορθωθούν και κυρίως για να μας υποδείξει τη μεγάλη μας δύναμη, εάν κατορθώσουμε να αποβάλουμε τα πρέπει και τα μη, και να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας, διεκδικώντας αυτό που μας αξίζει.

Έτσι έκανε πάντα με το φακό του, από το 1968 και μετά, όπου για πρώτη φορά δημιούργησε τη σειρά ντοκιμαντέρ για τη Δικτατορία και την Αντίσταση στην Ελλάδα.

Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του κατέγραφε με ρεαλισμό και εγρήγορση το κοινωνικό γίγνεσθαι μέσα στο οποίο ενοικούσε. «Στις ταινίες του, ο Μαθιός Γιαμαλάκης δανείζεται στοιχεία από το κίνημα του “Cinema Verite” ή «Σινεμά της Αλήθειας», που επικράτησε στα τέλη της δεκαετίας του ’50 και τη δεκαετία του ’60 και συνδύαζε τις νατουραλιστικές τεχνικές με την καταγραφή της πραγματικότητας», γράφει η Μαρία Κουζινοπούλου.

Και το έκανε με τέτοια επιτυχία, που φόρτωσε τις βαλίτσες του με πολλά βραβεία.

Για τα ντοκιμαντέρ που προανέφερα για την Αντίσταση αξίζει να αναφέρουμε τη βραβευμένη  από το Σουηδικό Ινστιτούτο Φιλμ μικρού μήκους ταινία «401» (1970), που είχε ως θέμα της το βασανιστήριο του Περικλή Κοροβέση στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο.

Ακολούθησαν περισσότερα από 70 ντοκιμαντέρ μικρού και μεγάλου μήκους, πολλά από τα οποία με ιστορικά θέματα, όπως η αποτυχημένη απόβαση της CIA  στην Κούβα  το 1961 («Ανάκριση στην Αβάνα», 1971) και το φοιτητικό γερμανικό κίνημα («Το σοσιαλιστικό φοιτητικό γερμανικό κίνημα-SDS στο Δ. Βερολίνο», 1968).

Όπως λέει ο ίδιος: «Όλα τα φιλμ μου έχουν ένα στοιχείο ερευνητικής δημοσιογραφίας. Μ΄ αρέσει να μιλάω με ανθρώπους και να τους κοιτάζω στα μάτια, να γυρίζω μόνος μου τις σκηνές, χωρίς πολλά φώτα. Έτσι πετυχαίνω την αμεσότητα», εξηγεί.

Η Σουηδική Τηλεόραση αποφάσισε να ανεβάσει τις ταινίες του Μαθιού στο Διαδίκτυο, προκειμένου να είναι εύκολα προσβάσιμες από το κοινό. Και γι΄ αυτό ο Μαθιός, λέει:  «Χάρηκα με την πρωτοβουλία αυτή. Δημιουργώ όχι μόνο για μένα, αλλά και για το κοινό. Το πνεύμα μου ανήκει σε όλους, όχι μόνο σε αυτούς που έχουν τα χρήματα να πληρώσουν».

Να μία ωφέλεια λοιπόν της δημοκρατίας του διαδικτύου, την οποία ελπίζουμε να αξιοποιήσει και το ελληνικό Κράτος.

Τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια από το Κανάλι της Βουλής, να προβάλει κάποια φιλμ του μεταγλωττισμένα.

Ελπίζουμε να μπορέσουμε να δούμε το σύνολο του έργου του, το οποίο στις περισσότερες περιπτώσεις αποτελεί ιστορική πηγή για γεγονότα και πρόσωπα, που σημάδεψαν τη νεοελληνική ιστορία.

Και όσο για τα τοπικά μας, ας ευχηθούμε το ντοκιμαντέρ του για τη ρύπανση στα νερά της Ζακύνθου να καταγράψει τελικά τη νίκη της συστράτευσης όλων μας απέναντι στα συμφέροντα των λίγων που κερδοφορούν εις βάρος μας και εις βάρος της ομορφιάς του ευλογημένου τόπου μας.