Συναντώντας τη Χαρακτική στο Μορφωτικό Κέντρο Λόγου Ενορίας Μπανάτου ΑΛΗΘΩΣ.

Είναι γεγονός ότι η παρουσίαση της Σύγχρονης Eλληνικής Τέχνης στο νησί μας απουσιάζει πανηγυρικά και όσες προσπάθειες τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει, αφορούν σε ιδιωτικές πρωτοβουλίες, στις οποίες οι ρέκτες της παλεύουν να καλύψουν ένα δυσθεώρητο κενό.

Μία τέτοια προσπάθεια, που ξεκίνησε δυναμικά το περσινό καλοκαίρι, στο Μορφωτικό Κέντρο Λόγου Ενορίας Μπανάτου ΑΛΗΘΩΣ, και έχει δώσει ήδη τρεις εκθέσεις και τώρα την τέταρτη,  αποδεικνύει ότι η αποκεντρωμένη αισθητική μύηση είναι όχι μόνο ψυχωφελής, αλλά μπορεί να λειτουργήσει και ως ο αντίποδας για μία σειρά αποπροσανατολιστικές φιέστες, των οποίων η αμφίβολη αισθητική τείνει να γίνει κομμάτι της ζωής μας.

Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο το γεγονός ότι προερχόμενες και οι τέσσερις από διαφορετικούς χώρους, ακολούθησαν πολύ επιτυχημένη πορεία, αποκαλύπτοντας τη δίψα του κοινού για τη γνωριμία του με ποικίλες εκφάνσεις της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Για την ιστορία αξίζει ν' αναφέρουμε την Έκθεση Φωτογραφίας “10+10” των Καλλιόπη Ζιάκα και Λουκίας Καποδίστρια (9 έως 15/8/2019), την Έκθεση Χειροτεχνίας “Εθνικές Φορεσιές σε κούκλες” της Σοφίας Τσιάρα (3 έως 9/9/2019) και την Έκθεση Αγιογραφίας και Ζωγραφικής “Εικονίζοντας το αθέατο” του Νίκου Μπιάζη Σεντή (14 έως 29/12/2019).

    

Τώρα, με αφορμή τα πέντε χρόνια από το θάνατο της χαράκτριας Άριας Κομιανού (1938-2015), από 15/6 έως 15/8/2020, παρουσιάζονται 25 ξυλογραφίες με συνθέσεις, πορτραίτα, εικονογραφήσεις βιβλίων και ex libris, καθώς επίσης και κατάλογοι εκθέσεων, λευκώματα και επιστημονικά συγγράμματα για το έργο της και εκδόσεις στις οποίες συμμετείχε ως εικονογράφος.

Έτσι μας δίνεται η δυνατότητα να δούμε από κοντά αυτήν την μοναδική εικαστική κατηγορία, που μπορεί να τέρπει αισθητικά, αλλά και να γίνεται προσιτή.

Αναφορικά με την τεχνική της αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι με τον όρο Χαρακτική εννοούμε τις διαδικασίες -τεχνικές και μεθόδους-, με τις οποίες ένα έργο μεταφέρεται από τον καλλιτέχνη - χαράκτη πάνω σε μια πλάκα ξύλου, χαλκού, πέτρας ή άλλου υλικού και από εκεί τυπώνεται συνήθως σε χαρτί. Έτσι η Χαρακτική διακρίνεται για τη δυνατότητα αναπαραγωγής ενός έργου σε αντίτυπα, που ο αριθμός τους καθορίζεται από τον ίδιο το χαράκτη, που τον υποσημειώνει στην επιφάνεια του αντιτύπου, μαζί με τον αύξοντα αριθμό του τυπώματος. Οι δύο αριθμοί συνιστούν ένα κλάσμα, κατά το οποίο, αριθμητής του είναι ο αύξων αριθμός του τυπώματος και παρονομαστής ο συνολικός αριθμός των αντιτύπων. Έτσι, 5/20 σημαίνει ότι ο κάτοχος του έργου έχει το πέμπτο αντίτυπο από τα είκοσι που τυπώθηκαν.

Από το 1815 που ιδρύθηκε στην Κέρκυρα η πρώτη σχολή Καλών Τεχνών, το «Κατάστημα Ωραίων Τεχνών», στην οποία  διδάχτηκε η χαρακτική στο χαλκό, μέχρι τον 20^ο αι, που η χαρακτική και οι γραφικές τέχνες διδάσκονται συστηματικά στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, η Χαρακτική έχει διανύσει μεγάλο δρόμο.

Η τεχνική της ξυλογραφίας διδάσκεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα στο Σχολείο των Τεχνών της Αθήνας το 1843 από τον ιεροδιάκονο Αγαθάγγελο Τριανταφύλλου.

Το 1938 οργανώνεται από την «Ομάδα Ελλήνων Ζωγράφων-Χαρακτών», η πρώτη Πανελλήνια Έκθεση Χαρακτικής, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών της Αθήνας.

Πολύ σημαντικός σταθμός της η περίοδος της Κατοχής και της Αντίστασης, όπου η Χαρακτική κλήθηκε να υπηρετήσει τα ιδανικά του χειμαζόμενου ελληνικού λαού. Τότε με πρωτοπόρο στη διδασκαλία το Ζακυνθινό ζωγράφο και χαράκτη Γιάννη Κεφαλληνό (1894-1957), παράνομα συνεργεία νέων καλλιτεχνών έβγαζαν προπαγανδιστικό υλικό σε χαρακτικά –λινόλαια και ξυλογραφίες.

Το 1959 εκλέγεται καθηγητής της Χαρακτικής στην ΑΣΚΤ ο μαθητής του Κεφαλληνού, Κώστας Γραμματόπουλος (1916-2003), ο οποίος συνέβαλε με τη διδασκαλία του στον αναπροσανατολισμό των στόχων της Χαρακτικής σε μοντέρνες τάσεις. Από τότε νέος αέρας έπνευσε στο Εργαστήριο Χαρακτικής.  Ο Γραμματόπουλος επινόησε από το 1960 τη μέθοδο συνδυασμού της ξυλογραφίας με τη χαλκογραφία και τυπώνοντας μια λευκή ζώνη πάνω από τα χρώματα, έφτασε στις ποιητικές εικόνες των ακρογιαλιών του Αιγαίου.

Μαθήτρια του Γραμματόπουλου είναι η Άρια Κομιανού. Μαζί του θα σπουδάσει επίσης τυπογραφία και την τέχνη του βιβλίου (1960-65). Αρχικός προορισμός της χαρακτικής άλλωστε ήταν η εικονογράφηση κειμένων, και τα πρωιμότερα χαρακτικά στην Ευρώπη είναι ξυλογραφίες, που χαράζονταν, όπως και τα ίδια τα γράμματα για να τυπωθούν. Η ίδια δίδαξε χαρακτική και γραφικές τέχνες σε ιδιωτικά και δημόσια σχολεία και σε τεχνικές σχολές. Έχει εικονογραφήσει διάφορα βιβλία.

Τα έργα της Άριας Κομιανού χαρακτηρίζονται από μια ποιητική ατμόσφαιρα, η οποία κινείται σε έναν  ακαθόριστο χώρο με πολλαπλούς συμβολισμούς. Με τη χρήση πολλών υπαινικτικών στοιχείων, καταλήγει σε σύνολα με πλούσιες, εκφραστικές προεκτάσεις. Ειδικά στις προσωπογραφίες της, υπογραμμίζει τον εξπρεσιονισμό των μορφών, ενώ στις συνθέσεις της, πρωταγωνιστικό  ρόλο παίζει το χρώμα. Το κόκκινο χρώμα, το μαύρο και το άσπρο, συνομιλούν μέσα από τις αντιθέσεις τους. Με αφετηρία της την αντικειμενική πραγματικότητα δεν περιορίζεται ποτέ στη ρεαλιστική αναφορά της, αλλά περνάει στο συνδυασμό γραμμών και χρωματικών αξιών.

Στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Μορφωτικού Κέντρου Λόγου Ενορίας Μπανάτου ΑΛΗΘΩΣ, μέσα από μία βιντεοπροβολή, η ίδια μας παρουσιάζει τη δουλειά της.

Η συνάντησή μας με αυτή τη σπουδαία μορφή τέχνης στην έκθεση που επιμελήθηκε άρτια ο Ιωάννης –Πορφύριος Καποδίστριας, με επιστημονική σύμβουλο τη Δέσποινα Καποδίστρια, σε έργα προσφερμένα από το Διονύση Σέρρα και τον π. Παναγιώτη Καποδίστρια,  ψυχή και αυτουργού όλης της πνευματικής προσπάθειας, που συντελείται στο ΑΛΗΘΩΣ, είναι μία μοναδική ευκαιρία να την γνωρίσουμε και να την αγαπήσουμε. Σίγουρα θα ωφεληθούμε.

Βιβλιογραφία

Δημήτρη Παυλόπουλου, Χαρακτική. Γραφικές Τέχνης. Ιστορία-Τεχνικές-Μέθοδοι, Εταιρεία Εικαστικών τεχνών “Α.Τάσσος”, Αθήνα 1995.

Χρύσανθου Χρήστου, Νεοελληνική Χαρακτική, Σειρά Ελληνική Τέχνη, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1994.