ART-ATHINA 2009 και ART-ZAKYNTOS 2009

Φωτογραφία από το:  http://www.naftemporiki.gr/story/1108308/21i-art-athina-upsilou-epipedou για την 21η Art-Athina. 

Σε μια εποχή που η εθνική πολιτιστική πολιτική για τα εικαστικά, φορά το μανδύα της παγκοσμιοποίησης, η 15η Διεθνής Συνάντηση Σύγχρονης Τέχνης ART-ATHINA 2009, που πραγματοποιήθηκε από 21 έως 24 Μαΐου στο Κλειστό Φαλήρου (γήπεδο TaeKwonDo), αποτελεί καλή αφορμή για να σκύψουμε πάνω από το εικαστικό τοπίο της ιδιαίτερης πατρίδας μας και να διαπιστώσουμε εάν πράγματι κάτι κινείται κι εδώ, τι μορφή έχει και πώς μπορούμε να το υποστηρίξουμε περισσότερο, προκειμένου ν’ αποτελέσει εκφραστικό μέσο και άλλων δυνάμεων που ζωοποιούν και δίνουν ελπίδα για κάτι πιο ποιοτικό και ειλικρινές στο μικρό νησί μας.

Για την ιστορία αξίζει ν’ αναφέρουμε ότι η Συνάντηση ART-ATHINA  θεσμοθετήθηκε από τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Αιθουσών Τέχνης το 1993, με σκοπό την παρουσίαση επιλεγμένων χώρων τέχνης, αλλά και  σημαντικών παράλληλων εκδηλώσεων εικαστικού ενδιαφέροντος.

Φέτος η ART-ATHINA, που ένας από τους σημαντικότερους στόχους της είναι η ανάδειξη των νέων καλλιτεχνικών τάσεων και προβληματισμών στη σύγχρονη τέχνη διεθνώς και η ενεργοποίηση διαύλων επικοινωνίας και ζύμωσης με το εικαστικό περιβάλλον,  προσέλκυσε χιλιάδες επισκέπτες, ενώ οι πιστοί οπαδοί της (καλλιτέχνες, τεχνοκριτικοί, συλλέκτες και φιλότεχνοι), κατέφθασαν από παντού, και μεταμόρφωσαν για λίγες μέρες την πρωτεύουσα σε μια παλλόμενη από δυναμισμό καλλιτεχνική σκηνή.

Συμμετείχαν σ’ αυτήν εξήντα γκαλερί από δώδεκα χώρες, και παρουσιάστηκαν περισσότεροι από τριακόσιοι καλλιτέχνες!

Πρόκειται λοιπόν για ένα από τα σημαντικότερα εικαστικά γεγονότα σύγχρονης τέχνης της Ευρώπης και το μεγαλύτερο ετήσιο εικαστικό γεγονός στην Ελλάδα.

Στο πρόγραμμά της, η ΑRΤ-ΑΤΗΙΝΑ, συμπεριέλαβε επίσης, παράλληλες δράσεις - εκθέσεις, ομιλίες, περφόρμανς, εντός και εκτός του εκθεσιακού της χώρου. Η σημαντικότερη: η παράλληλη έκθεση που διοργανώθηκε από το Μουσείο Μπενάκη σε συνεργασία με το Ελληνικό Φεστιβάλ, το Irish Museum of Modern Art και το  Istanbul Modern με θέμα: «Ύμνος στη Σκιά», σε επιμέλεια Paolo Colombo.   

Είναι όμως όλα αυτά τόσο μακριά από εμάς, που πρέπει μόνο ταξιδεύοντας να τα γνωρίζουμε;

Η σύγχρονη εικαστική πραγματικότητα της ιδιαίτερης πατρίδας μας, θέλει να δείξει και συγχρόνως να μας αποδείξει, κάτι άλλο. Δύο εκθέσεις θεματικές, που πραγματοποιήθηκαν το φετινό χειμώνα μας πείθουν για του λόγου το αληθές.

Η πρώτη, διοργανώθηκε το Σάββατο 21 Φεβρουαρίου, στο Αμφιθέατρο του Μουσικού Σχολείου Ζακύνθου, με θέμα την παγκόσμια βία και αφορμή της είχε τις  ταραχές που ξέσπασαν στην Ελλάδα και σε χώρες του εξωτερικού. Οι πέντε εικαστικοί που συμμετείχαν, θέλησαν να μας προβληματίσουν για τη βία, που ασκείται από το κοινωνικό μας περιβάλλον, αλλά και γι’ αυτήν που ασκούμε εμείς στους γύρω μας.

Η Ελένη Γούναρη, ο Διονύσης Ματαράγκας, η Θάλεια Ξενάκη, ο Κώστας Πλέσσας και η  Μίκα Συμβουλίδου, με τα έργα τους υποστήριξαν την άποψη ότι η βία δεν είναι μόνο σωματική. Υπάρχει και όταν καταστρέφουμε το περιβάλλον, και όταν κάνουμε κατάχρηση της ελευθερίας μας και όταν δε σεβόμαστε το διπλανό μας ή ακόμα τον ίδιο μας τον εαυτό. Στην ίδια εκδήλωση η Rudina Gjergjndreaj στο βιολί και ο Διονύσης Σεμιτέκολος στο πιάνο, παρουσίασαν έργα L.V.Beethoven, F. Schubert και C. Debussy.

Η δεύτερη, διοργανώθηκε την Tρίτη 7 Aπριλίου στον Κινηματογράφο «Φώσκολος», με θέμα το  πορτραίτο, από την Κινηματογραφική Λέσχη Ζακύνθου, στα πλαίσια της εκδήλωσης  "κινημα-φωτο-ζωγραφίζω".  Στην εκδήλωση αυτή προβλήθηκαν οι ταινίες της Ομάδας Τσιριτσάντσουλες: "Ηταν να μην πατήσει το
πόδι του στην Αθήνα" και "Η προετοιμασία" του Μαρίνου Μουζάκη και το
ντοκυμαντέρ "Σάτυροι στο δρόμο" των Δημήτρη Μητσόπουλου και Μαρίνου Μουζάκη. Συμμετείχαν συνολικά 24 καλλιτέχνες, που ζουν και δημιουργούν στην Ζάκυνθο. Εκτός από τους προαναφερόμενους στην πρώτη έκθεση εικαστικούς, αξίζει ενδεικτικά ν’ αναφέρουμε επίσης τη Νανά Γκούσκου, την Νατάσα Κεφαλληνού, τη Μάντυ Παπαδάτου, και το Δημήτρη Χαλβατζάρα.

Και από τις δύο εκθέσεις γίνεται φανερό ότι όχι μόνο κάτι κινείται κι εδώ, αλλά υπάρχει ένα καλλιτεχνικό δυναμικό που ζει, δημιουργεί και έχει ανάγκη μέσα από το έργο του, πρώτα να επικοινωνήσει και μετά να βρει νέους τρόπους αυτοέκφρασης.

Αν πάρουμε μάλιστα το θέμα, που διάλεξαν οι καλλιτέχνες της δεύτερης έκθεσης, δηλαδή το «πορτραίτο», βλέπουμε ότι εντάσσεται στη μεγάλη παράδοση της «Επτανησιακής προσωπογραφίας», που ξεκίνησε με τους Δοξαράδες, οι οποίοι είχαν κάθε λόγο να κολακεύουν την αριστοκρατική πελατεία τους, με το να ωραιοποιούν τα χαρακτηριστικά του προσώπου και να επιμένουν στον εξωτερικό διάκοσμο και στη διακοσμητική λεπτομέρεια του πίνακα, συνεχίστηκε με τον Κουτούζη και τέλειωσε με τους μαθητές και συνεχιστές του Καντούνη, οι οποίοι άνοιξαν νέα κεφάλαια, περιορίζοντας τα εξωτερικά στοιχεία και επιδιώκοντας την ψυχολογική διείσδυση, που εξειδικεύεται στα μάτια του εικονιζόμενου προσώπου.

Εξετάζοντας τώρα τι μορφή έχει αυτό που κινείται, θα λέγαμε ότι είναι πολύ δισταχτικό και αθόρυβο. Χωρίς να στερείται παιδείας και τεχνικής, ούτε φυσικά έμπνευσης και εκφραστικών μέσων, καλύπτει μια «ποικιλία» τάσεων της σύγχρονης τέχνης, που συνθέτουν το καλλιτεχνικό δυναμικό της ιδιαίτερης πατρίδας μας και που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από το καλλιτεχνικό δυναμικό κάθε άλλης χώρας. (Άλλωστε αρκετοί από τους εικαστικούς μας εκθέτουν και εκτός συνόρων).

Παρ’ όλα αυτά, είναι αξιοσημείωτο ότι, και οι δύο πολύ σημαντικές αυτές εκθέσεις, κράτησαν μόνο για μια βραδιά, όσο διήρκεσαν οι παράλληλες εκδηλώσεις τους, η μουσική στην πρώτη και η κινηματογραφική στη δεύτερη.

Μήπως ήρθε η ώρα να προβληματιστούμε για το πώς μπορούμε να τις υποστηρίξουμε περισσότερο;

Μ’ άλλα λόγια, μήπως ήρθε η ώρα να σκύψουμε πάνω στο έργο των εν ενεργεία καλλιτεχνών της Ζακύνθου και μέσα απ’ αυτές να σμιλέψουμε, να ζωγραφίσουμε, να πλάσουμε, ν’ αποτυπώσουμε στο φωτογραφικό χαρτί, το νέο της πρόσωπο και τελικά να διατηρήσουμε τη συνέχειά μας στο χώρο και το χρόνο;

ART-ATHINA 2009 για την Ελλάδα και, γιατί όχι, ART-ZAKYNTOS 2009 για εμάς, για τα παιδιά μας, για ν’ αντισταθούμε πριν το άνοιγμα στην παγκοσμιοποιημένη (εικαστική) πραγματικότητα γίνει τελεσίδικα μοιραίο.

Αυτό, που η άναρχη τουριστική ανάπτυξη της Ζακύνθου χρεώνεται καθημερινά.

*** Το παρόν δημοσιεύτηκε στο βιβλίο μου και στην τοπική εφημερίδα ΕΡΜΗΣ, 29-5-2009.

---