Συνέντευξη σε Πηνελόπη Αβούρη

Με την άλλη της ιδιότητα, όχι εκείνη της Θεατρολόγου, αλλά της Υπεύθυνης Λειτουργίας του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) Λιθακιάς, έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε στο σημερινό τεύχος του «Τ.Λ.» την κ. Πηνελόπη Αβούρη. Οι δράσεις του Κέντρου, που τον τελευταίο χρόνο  έχουν πολλαπλασιαστεί, επιτάσσουν κατά τη γνώμη μας την φιλοξενία της Υπεύθυνης στο τεύχος αυτό. Ελπίζουμε ότι οι απαντήσεις της στις ερωτήσεις μας θα δώσουν μια ερμηνεία για τα παιδιά που μυρμηγκιάζουν μουσεία και  μνημεία, φυσικά και πολιτιστικά τοπία (παραλίες, δασικές περιοχές, πλατείες)  του νησιού μας, μαζί με τους εκπαιδευτικούς τους τις ώρες λειτουργίας του σχολείου. Ας την ακούσουμε.

Ερώτηση 1^η: Αγαπητή Πηνελόπη, θα ήθελα να πεις στους αναγνώστες μας σε ποιον φορέα υπάγεται το ΚΠΕ και τι ειδικότητες καλύπτουν οι εργαζόμενοι σε αυτό;

Τα  ΚΠΕ είναι ένας καινοτόμος σε ευρωπαϊκό επίπεδο θεσμός που προτείνει η χώρα μας και αποτελούν αποκεντρωμένες εκπαιδευτικές δομές του Υπουργείου Παιδείας με πολλαπλούς ρόλους. Οι δράσεις τους απευθύνονται σε μαθητές - Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία - και σε ενήλικες  - Επιμόρφωση εκπαιδευτικών στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, ενημέρωση - ευαισθητοποίηση μελών και φορέων της τοπικής κοινωνίας σε θέματα περιβάλλοντος.

Τα προγράμματα που υλοποιούνται από τις Παιδαγωγικές Ομάδες (Π.Ο.) των ΚΠΕ οφείλουν να είναι διεπιστημονικά και διαθεματικά - κυρίως για τους μαθητές/τριες μικρότερης ηλικίας – με στόχο την αντιμετώπιση κάθε περιβαλλοντικού θέματος από όλες τις οπτικές, ως εκ τούτου τα ΚΠΕ στελεχώνονται με εκπαιδευτικούς και των δύο βαθμίδων της εκπαίδευσης και διαφόρων ειδικοτήτων για να εξασφαλιστεί  η πολυφωνία.

Το ΚΠΕ Λιθακιάς απασχολεί πενταμελές εκπαιδευτικό προσωπικό, τους Τάσο Βισδάρδη, Σοφία Εμμανουηλίδου, Δημήτρη Σεμιτέκο,  Αγγελική Δαλακιάρη και την υποφαινόμενη.

Ερώτηση 2^η: Η τρίτη λέξη στην επωνυμία του αφορά στην εκπαίδευση. Σε ποιους τομείς της εκπαίδευσης λειτουργεί συμπληρωματικά για το νησί μας και για τα σχολεία που το επισκέπτονται;

Κατ’ αρχήν λειτουργεί συμπληρωματικά και υποστηρικτικά στα προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης τα οποία υλοποιούνται στις δύο εκπαιδευτικές βαθμίδες. Όσον αφορά το περιεχόμενο, τα προγράμματα μελετούν το περιβάλλον ως ένα σύστημα περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων. Ζητούμενο είναι να κατανοήσουν οι επισκέπτες μας ότι το παγκόσμιο περιβαλλοντικό ζήτημα, αλλά και τα τοπικά περιβαλλοντικά προβλήματα σχετίζονται με όλες τις πτυχές της ανθρώπινης δραστηριότητας και οι ίδιοι ως μαθητές σήμερα και ενεργοί πολίτες αύριο, θα πρέπει να είναι σε θέση να αναλύσουν, να ερμηνεύσουν τα περιβαλλοντικά ζητήματα και να διεκδικήσουν λύσεις.

Ερώτηση 3^η: Το ΚΠΕ στεγάζεται σε ένα μοναδικό για την αρχιτεκτονική του κτήριο, στο αρχοντικό Μεσσαλά, στη Λιθακιά. Πόσο βοηθάει η αποκέντρωση στην οργάνωση και το σχεδιασμό των εκπαιδευτικών του  δράσεων. Τι προβλήματα αντιμετωπίζετε στη λειτουργία σας, που πηγάζουν τόσο από τη θέση του αρχοντικού, όσο και από την κατάσταση διατήρησής του;

Την εποπτεία των ΚΠΕ έχει το αρμόδιο Τμήμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας, αλλά έχουμε την αυτονομία να σχεδιάζουμε δράσεις οι οποίες ανταποκρίνονται στις ανάγκες της εκπαιδευτικής κοινότητας. Όσον αφορά την στέγαση του ΚΠΕ Ζακύνθου στην Λιθακιά, στόχος της ίδρυσης των ΚΠΕ σε απομακρυσμένες από τα διοικητικά κέντρα κοινότητες, ήταν η στήριξη των τοπικών κοινωνιών, με την αύξηση της επισκεψιμότητας και διαμέσου αυτής την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας. Δεν αντιμετωπίσαμε μέχρι τώρα προβλήματα από την γεωγραφική θέση του αρχοντικού Μεσσαλά, τα προγράμματα του ΚΠΕ είναι βιωματικά και σε μεγάλο βαθμό υλοποιούνται στο πεδίο.

Ωστόσο η κατάσταση του κτιρίου προβληματίζει. Τα τελευταία δυο χρόνια δεν έχουμε θέρμανση και το Μεσσαλά, ένα από τα τελευταία προσεισμικά αρχοντικά της Ζακύνθου, έχει άμεση ανάγκη συντήρησης.

Ερώτηση 4^η: Πρόσφατα υλοποιήθηκε για τρίτη συνεχή χρονιά το Ecofilm Festival για τα σχολεία της Πρωτοβάθμιας Εκπ/σης σε μια προσπάθεια να προσεγγιστούν πολύπλευρα περιβαλλοντικά προβλήματα. Πόσο εξοικειωμένοι είναι οι μικροί μαθητές στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος και πόσο βοηθούν τέτοιες δράσεις στην ευαισθητοποίησή τους;

Τα σχολεία της Ζακύνθου εκπονούν προγράμματα σχολικών δραστηριοτήτων στα οποία δίνεται έμφαση στην περιβαλλοντική διάσταση της εκπαίδευσης των μαθητών. Οι δράσεις του ΚΠΕ συνεπικουρούν στη βιωματική εκπαίδευση, στην ενεργό και συμμετοχική μάθηση γιατί μόνο μέσα από τέτοιους παιδαγωγικούς δρόμους μπορούν οι μαθητές να μετασχηματίσουν την γνώση σε στάση ζωής.

Ερώτηση 5^η: Πόσα σχολεία εκτός Ζακύνθου φιλοξενήσατε την φετινή σχολική χρονιά και πόσα εντός συμμετείχαν στις δράσεις που οργανώσατε;

Στις δράσεις που διοργάνωσε φέτος το ΚΠΕ συμμετείχαν περίπου 130 περιβαλλοντικές ομάδες μαθητών των σχολείων του νησιού μας.

Επίσης, φιλοξενήσαμε 12 σχολεία από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, πολύ λίγα σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια διότι αφενός η οικονομική κρίση έχει περιορίσει τις δυνατότητες παροχής φιλοξενίας και αφετέρου για πρώτη φορά φέτος ο Δήμος Ζακύνθου δεν μας παρείχε την δυνατότητα φιλοξενίας των μαθητών στην Εστία.  Αυτό αποτελεί πρόβλημα, όπως πρόβλημα αποτελεί και η κτιριακή κατάσταση των οκτώ τετράκλινων δωματίων της Εστίας, τα οποία χρειάζονται άμεσα ανακαίνιση (μπάνια, αποχέτευση, κρεβάτια, κλινοσκεπάσματα) για να φιλοξενούνται αξιοπρεπώς οι επισκέπτες.

 Ερώτηση 6^η: Με ποιους φορείς του νησιού έχετε έρθει σε επαφή κατά τη διάρκεια των προγραμμάτων που υλοποιείτε και πόσο ανοιχτοί στη  καινοτόμα παιδαγωγική πράξη διαπιστώσατε ότι είναι;

Οι φορείς του νησιού μας αντιμετωπίζουν το παιδαγωγικό έργο του ΚΠΕ με σοβαρότητα και περιβαλλοντική ευαισθησία.

Οι διευθύνσεις Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης Ζακύνθου και η Περιφερειακή Δ/νση με τις οποίες έχουμε άψογη συνεργασία, στηρίζουν το έργο μας.

Η Περιφερειακή Ενότητα Ζακύνθου και η Λέσχη «ο Ζάκυνθος» μας προσφέρουν κατά περίπτωση αίθουσες για την υλοποίηση του θεωρητικού μέρους των προγραμμάτων που πραγματοποιούμε στην πόλη.

Η συνεργασία χρόνων με το Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, την οποία την τελευταία σχολική χρονιά συστηματοποιήσαμε με την εκπόνηση νέων κοινών προγραμμάτων, όπως το «Φυτά και Ζώα στα ζακυνθινά οικόσημα και τις εικόνες της συλλογής Κολυβά», που υλοποιήθηκε στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Εβδομάδας, είναι για μας πηγή χαράς και έμπνευσης.

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων, παρ΄όλες τις ελλείψεις προσωπικού που αντιμετωπίζει στηρίζει το πρόγραμμα «Περιβαλλοντικό μονοπάτι στο Κάστρο και την Terra» και μας βοήθησε στην εκπόνηση του προγράμματος «Ο Πίνακας του Ιωάννη Κοράη  Η λιτανεία του Αγίου Χαραλάμπη, 1756 , Κοινωνικές Συνιστώσες του Ανθρωπογενούς Περιβάλλοντος στη Ζάκυνθο του 18^ου αιώνα», που θα υλοποιηθεί πιλοτικά την επόμενη σχολική χρονιά.

Σε συνεργασία με τον Σϋνδεσμο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Ζακύνθου πραγματοποιήσαμε πρόσφατα σεμινάριο για τους εκπαιδευτικούς του νομού με θέμα «Καινοτομίες στην Εκπαίδευση: Διαχείριση πόρων, χώρων, ανθρώπων» στο οποίο δόθηκε έμφαση στην διαχείριση και την μείωση των απορριμμάτων.

Τέλος, τα ΚΠΕ ιδρύονται με πρόταση του Δήμου στο Υπουργείο Παιδείας και οι ευθύνες για την λειτουργία τους ανήκουν από κοινού στις εκάστοτε δημοτικές αρχές και στο  Υπουργείο. Βάσει της ιδρυτικής συμφωνίας του ΚΠΕ Λιθακιάς ο Δήμος υποχρεούται να συντηρεί το κτίριο που το στεγάζει , να φροντίζει για την καθαριότητα και να συνεργάζεται με την Π.Ο. για την υλοποίηση των δράσεων.

Ερώτηση 7^η: Έχετε αναλάβει να συντονίσετε ένα δίκτυο στο οποίο θα λάβουν μέρος οι σημαντικότεροι πολιτιστικοί φορείς του νησιού μας. Θα θέλαμε να αναφερθείτε στη σημασία της αντιμετώπισης της τοπικής ιστορίας σαν ένα σύνολο, που έχει αρχή, διαδρομή και συνέχεια, αντιδιαστέλλοντάς την με την σεισμοπυρκαγιά του ’53, που διέρρηξε ανεπανόρθωτα τον πολιτιστικό, τον αρχιτεκτονικό, τον οικονομικό, τον κοινωνικό ιστό της Ζακύνθου.

Το Τοπικό Θεματικό Δίκτυο «Περιβαλλοντικές Διαδρομές στα Μνημεία και τους Ιστορικούς Τόπους της Ζακύνθου» στοχεύει στην ανάδειξη και την προστασία των «πολιτιστικών τοπίων» της Ζακύνθου, φυσικών και ανθρωπογενών, στα πλαίσια της αειφόρου ανάπτυξης. 

Η έννοια του πολιτιστικού τοπίου ορίζεται από την Unesco ως «η σύζευξη φύσης και ανθρώπου», και βασικό χαρακτηριστικό της τοπικής ιστορίας αποτελεί  η ανάδειξη της ιστορικότητας του τοπίου και ο βιωματικός χαρακτήρας της σχέσης του τοπίου με τον άνθρωπο. 

Τον Αύγουστο του 1953 με την ισοπέδωση του νησιού μας και την μαζική εσωτερική μετανάστευση των κατοίκων,  επήλθε ρήξη στην κοινωνική και πολιτιστική συνέχεια της σχέσης των ζακυνθινών με την Ζάκυνθο, μια ρήξη που καθόρισε έκτοτε την ιστορία του τόπου.

Φιλοδοξία μας είναι, για να παραφράσω το Σολωμό, να γεμίσουμε άνθη το ρήγμα π’ άνοιξε ο σεισμός, να βοηθήσουμε στην αποκατάσταση της πολιτιστικής συνέχειας με δράσεις που αναδεικνύουν τα πολιτιστικά τοπία και ευαισθητοποιούν τους μαθητές και την τοπική κοινωνία στο θέμα της προστασίας τους.

Ερώτηση 8^η: Αγαπητή Πηνελόπη, ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια του Κέντρου και πόσο εύκολο πιστεύετε ότι είναι να τα υλοποιήσετε χωρίς την απαραίτητη στήριξη από την Πολιτεία;

Τα μελλοντικά μας σχέδια; Χμ! από πού να αρχίσω … Η συνέχιση των σεμιναριακών τηλεδιασκέψεων στο πλαίσιο της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών που συμμετέχουν στο Εθνικό Θεματικό Δίκτυο «Το σεισμικό τόξο … που μας ενώνει», που συντονίζει το ΚΠΕ, η θεωρητική στήριξη των προγραμμάτων που υλοποιούμε με την συγγραφή e-books από την Π.Ο., η παρουσίαση των προγραμμάτων που εκπονήθηκαν στα πλαίσια του Τοπικού Δικτύου, η διοργάνωση δράσεων για την ημέρα Περιβάλλοντος, και … και …

Η Πολιτεία μας στηρίζει στο μέτρο των δυνατοτήτων της, εξασφαλίζοντας σε συνθήκες κρίσης χρήματα από το ΕΣΠΑ για την υλοποίηση των δράσεων του ΚΠΕ. Από την δική του πλευρά μας στηρίζει και ο Δήμος στην υλοποίηση των δράσεων και έχουμε πολύ καλή συνεργασία με την επιτροπή τουρισμού. Ευγνώμονες είμαστε, τέλος, για την ανταπόκριση του Δήμου στο πολύ ευαίσθητο θέμα της καθαριότητας του ΚΠΕ.

Αλλά οι ανάγκες δεν τελειώνουν … και το αρχοντικό Μεσσαλά πρέπει να συντηρηθεί άμεσα!!!!

   

 Δημοσιεύτηκε Πέμπτη 26-5-2016 (εκτάκτως αντί Τετάρτης), στο περιοδικό «Τέχνης Λόγια», αρ.21 και την εφημερίδα ΗΜΕΡΑ ΖΑΚΥΝΘΟΥ, αρ. φύλλου 5211.