To εικαστικό έργο του Μαθιού.

Από το Ημερολόγιο των Τσιάπας, Μεξικό 1975, μελάνι σε χαρτί, 40χ30εκ. 

Oμιλία στον 

Κόκκινο Βράχο, Κυριακή 22 Μαΐου 2016, στα πλαίσια της παρουσίασης του αυτοβιογραφικού βιβλίου: "Ο μονόλογος του Καθρέφτη".

Ζούμε σε μια εποχή που οι προσωπικές σχέσεις των ανθρώπων συχνά δοκιμάζονται από τις συνθήκες που όλοι βιώνουμε και λειτουργούν ανασταλτικά στο να βρεθούμε πιο κοντά και να μοιραστούμε συναισθήματα, καλλιτεχνικές δημιουργίες, λογοτεχνικές εκφράσεις. Η καθημερινή τριβή πάλι με τα πρόσωπα, μας απομακρύνει από την αυθόρμητη εξομολόγηση κοινών προβλημάτων και ο φόβος για να μην ξεφύγουμε από την πεπατημένη και χαρακτηριστούμε κάπως περίεργα, μας εμποδίζει να μιλήσουμε για ενδόμυχες αλήθειες.

Όταν όμως ένας άνθρωπος προερχόμενος από ένα διαφορετικό πολιτιστικό περιβάλλον, που ζει και δημιουργεί μακριά από τον μικρό μας τόπο μας, μας δίνει την ευκαιρία να  ακουμπήσουμε τις αλήθειες αυτές, και μάλιστα εκφράζεται χωρίς φόβο, αλλά με μεγάλο πάθος, τότε η συγκίνηση πολλαπλασιάζεται και η βεβαιότητα ότι για άλλη μια φορά η Τέχνη ξεπλένει αμαρτίες, ανακύπτει.

Γι΄ αυτή την Τέχνη λοιπόν του Μαθιού θα σας μιλήσω απόψε με αφορμή την παρουσίαση του πρώτου του αυτοβιογραφικού βιβλίου «Ο Μονόλογος του Καθρέφτη». Και επειδή είναι η τρίτη φορά που το κάνω (!!!) , θα ξεκινήσω από εκείνο ακριβώς το στοιχείο που από την πρώτη φορά με γοήτεψε.

Αυτοπροσωπογραφία, 1997, Στοκχόλμη, 75χ57 εκ. λάδι σε ξύλο

Αναφέρομαι στην απόφαση του Μαθιού σε όλη τη διάρκεια της ζωής του να ζωγραφίζει, χωρίς να σκέφτεται να ωφεληθεί οικονομικά από την τέχνη της Ζωγραφικής, σαν κραυγή αντίδρασης σε μια κοινωνία που προσαρμόζει τις πνευματικές της ανάγκες στο χρηματιστήριο αξιών.

Γιατί άλλο είναι να διαβάζεις στα πάμπολλα άρθρα που έχουν γραφτεί γι’ αυτόν ότι, σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, εκ πεποιθήσεως, επέλεξε να ζωγραφίζει, χωρίς να σκέφτεται να ωφεληθεί οικονομικά από την τέχνη του, και άλλο, όταν βλέπεις τα έργα και θέλεις να γευτείς ένα κομμάτι από την δημιουργική του ανάσα, ν’ ακούς: ΟΧΙ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΕΚΘΕΣΗ. ΔΕΝ ΠΟΥΛΑΩ.

Και αυτό το «δεν πουλάω», αγαπητοί φίλοι, σε μια Ζάκυνθο, που έχει τόσα ξεπουλήσει τα τελευταία χρόνια, και που ακόμα και σήμερα στο όνομα της περιβόητης προσέλκυσης τουριστών δε διστάζει να γίνεται περίγελος σε τηλεοπτικά κανάλια πανελλήνιας εμβέλειας, είναι ένα πολύ διδακτικό μάθημα. Αυτό το μάθημα, κατά τη γνώμη μου, παίρνουμε εμείς, βλέποντας το έργο του.

Ο Μαθιός, «χωρίς ν’ ακολουθεί στυλ ή τεχνοτροπία», καθώς μου γράφει σ’ ένα mail,  τελευταίος γόνος μιας ιστορικής οικογένειας, στην οποία «υπήρξαν ποιητές, επιστήμονες, αρχιτέκτονες, ονειροπόλοι, καλλιτέχνες, άνεργοι, σκηνοθέτες, αριστεροί», ζωγραφίζει για να εκφράσει ό,τι  δεν μπορεί να πει με τα φιλμ  του. Τον εσωτερικό του κόσμο δηλαδή, ενώ με τις ταινίες του αποτυπώνει τον εξωτερικό.

Επιτρέψτε μου ωστόσο εδώ να πω, ότι και στυλ έχει και τεχνοτροπία.

Το Ημερολόγιο μιας μοτοσυκλέτας, Πάτμος 1997, 70χ50 εκ., λάδι σε μουσαμά

Η τεχνική που χρησιμοποιεί μοιάζει αρκετά με εκείνη των φωβιστών ζωγράφων των αρχών του 20^ου, που πήραν τ’ όνομά τους από τη γαλλική λέξη «les fauves», που σημαίνει «άγρια θηρία». Στους ζωγράφους αυτούς θριαμβεύει παντού το χρώμα, το οποίο σπάει τα περιγράμματα και ξεχειλίζει πάνω στον καμβά, με τόσο έντονες αντιθέσεις, που οι παραστάσεις απειλούν να εκραγούν κάτω από την πίεσή τους.

Έτσι και ο Μαθιός τοποθετεί ένα εκθαμβωτικό κόκκινο δίπλα σε ένα φλογερό πράσινο, ένα χυμώδες κίτρινο δίπλα σε ένα βαθύ γαλάζιο, με τέτοιο τρόπο, που οι πίνακές του λες και ακτινοβολούν συσσωρευμένη ενέργεια. Πυρωμένα χρώματα χύνονται το ένα μέσα στο άλλο. Ανθρώπινες μορφές και τοπία, φαίνονται συχνά σαν να χτίζονται από κίτρινο, πράσινο, κόκκινο και βιολέ φλεγόμενο μάγμα.

Η ζωγραφική του γίνεται χειρονομιακή, και στη φωτιά του ενθουσιασμού να εκφράσει τα εσωτερικά του οράματα, λειώνει τις φόρμες, αλλάζει τα αντικείμενα που ζωγραφίζει, καταλύει τα περιγράμματα και απογυμνώνει την ουσία που ενοικεί στα πράγματα.

 Μέσα από τις διακυμάνσεις χειμάρρων παχύρευστου χρώματος, παρουσιάζονται τοπία και άνθρωποι σε ανήσυχη κίνηση.

Με γωνιώδη και καμπύλα σπασίματα -στοιχεία εξπρεσιονιστικά-, προσδίδει στις συνθέσεις του, δραματική ένταση. Τα περιγράμματα, σαν δοκάρια, σχηματίζουν το σκελετό των πινάκων. Και μέσα από αυτή την περιπέτεια, γιατί περιπέτεια θα χαρακτήριζα τη θέαση των έργων του, ο Μαθιός, πολυταξιδεμένος και πολυδιαβασμένος, συναισθηματικός και πνευματικά επαναστατικός, ανήσυχος και ασυγκράτητος με τον δικό του τρόπο, μάς μεταφέρει στον κόσμο του.

          Η γεμάτη αγάπη προσέγγιση των πραγμάτων, η ταύτιση με τη φύση, δίνει στις φόρμες και τα χρώματά του, κινητικότητα και ζωή. Δεν τον ενδιαφέρει η εξωτερική ομοιότητα, αλλά η εσωτερική αλήθεια των πραγμάτων.

Αντισυμβατικός και μονίμως επαναστατημένος, αγέραστος και ασυγκράτητος, παθιασμένος στον υπέρτατο βαθμό, κάνει το είδος της Τέχνης του ανθρώπου που αμφιβάλλει για τη σταθερότητα της υπόστασής του και για την αρμονία του κόσμου του.

Άλλωστε όταν είναι κανείς βέβαιος για κάτι, δε σκοτίζεται ιδιαίτερα. Στον 20^ο και τον 21^ο αιώνα όμως, γεννήθηκε μια καινούργια εικόνα της πραγματικότητας, καθώς η εσωτερική ασφάλεια του ανθρώπου απειλήθηκε. Γι’ αυτό η Ζωγραφική απελευθερώνεται από τους παραδοσιακούς δεσμούς της με τις θρησκευτικές και μυθολογικές παραστάσεις και εικόνες.

Σήμερα οι άνθρωποι στέκονται αντιμέτωποι με την πραγματικότητα του είναι: αυτή έχει γίνει το αντικείμενο της σκέψης και των αισθημάτων τους. Και οι σύγχρονοι καλλιτέχνες, όπως ο Μαθιός, με τα έργα τους αυτό εκφράζουν, εξυψώνοντας την τέχνη τους ως μια πράξη πνευματική, για την οποία ένα μηχάνημα, όπως ένα κομπιούτερ, ποτέ δεν μπορεί να είναι ικανό να κάνει.

Αγαπητοί φίλοι,

Κλείνοντας την μικρή  αυτή αναφορά στο εικαστικό έργο του Μαθιού, θα πω αυτό που έχω ξαναπεί: Η μοντέρνα ζωγραφική, αν και έχει τις ρίζες της στις διάφορες εθνικές παραδόσεις, τείνει να γίνει μια παγκόσμια γλώσσα, ένα μέσο συνεννόησης, που γρήγορα θα υψωθεί πάνω απ’ όλες τις εθνικές διαφορές. Η ζωγραφική του Μαθιού, με καταγωγή από Κρήτη και Ζάκυνθο και μόνιμη κατοικία τις τελευταίες πέντε δεκαετίες τη Στοκχόλμη, μας δείχνει το σωστό πρόσωπο της παγκοσμιοποίησης. Και με αφορμή την παρουσίαση του «Καθρέφτη» του, ευτυχώς έχουμε την χαρά να μπορούμε να προβληματιζόμαστε με την τρέλα του, να εκνευριζόμαστε μαζί του, και επιτέλους να αντιλαμβανόμαστε ότι οι γέφυρες έχουν πέσει…

Σας ευχαριστώ!

   

 Δημοσιεύτηκε Πέμπτη 26-5-2016 (εκτάκτως αντί Τετάρτης), στο περιοδικό «Τέχνης Λόγια», αρ.21 και την εφημερίδα ΗΜΕΡΑ ΖΑΚΥΝΘΟΥ, αρ. φύλλου 5211.