Για την παρουσίαση του βιβλίου του Ραϋμόνδου Αλβανού: «Ο ελληνικός εμφύλιος. Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες, εκδόσεις Επίκεντρο». Δημοτικό Θέατρο Ζακύνθου, Σάββατο 21-9-2024

 

Φίλες & Φίλοι,

Για τα Μέλη της Λέσχης μας, η φιλαναγνωσία είναι συνυφασμένη με τις καθημερινές μας συνήθειες, είναι τρόπος ζωής, αδιάκοπη ανακάλυψη νέων συγγραφέων, μυσταγωγικό ξαναδιάβασμα κλασικών και αγαπημένων γραφίδων, περιπέτεια γοητευτική που δεν χάνει την ευκαιρία να μοιραστεί την εμπειρία της με τους άλλους.

Είτε πρόκειται για λογοτεχνία, είτε πρόκειται για ποίηση, για δοκίμιο, για αυτοβιογραφίες, για ημερολόγια, όλες οι προτάσεις που τίθενται στη μηνιαία μας συνάντηση γίνονται δεκτές με ενθουσιασμό, με αποτέλεσμα να έχει χτιστεί ανάμεσά μας μια στενή σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης, που με τα χρόνια έχει εξελιχθεί σε ειλικρινή φιλία.

Ευτυχώς δεν έχουμε ακόμα πέσει στο παράπτωμα της στείρας τοπικιστικής παραγωγής ούτε στην λαγνεία της Κίρκης των λιστών με  τα ευπώλητα βιβλία των Κυριακάτικων εφημερίδων.

Συνήθως κάποιο μέλος προτείνει ένα βιβλίο που διάβασε και το έχει βρει ενδιαφέρον και από εκεί ξεκινάει η συζήτηση και το ταξίδι για την επόμενη βιβλιοαναγνωστική επιλογή.

Το βιβλίο που παρουσιάζεται απόψε με τίτλο: «Ο ελληνικός εμφύλιος. Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες, εκδόσεις Επίκεντρο», ήρθε σαν πρόταση δύο μελών μας, τα οποία «τράκαραν» με το συγγραφέα στο μεταπτυχιακό τμήμα του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου με αντικείμενο  «Δημόσια Ιστορία».

Οι περισσότεροι όμως τον έχετε γνωρίσει σαν τον αυτουργό του θέματος που «έπεσε» στο μάθημα της Γλώσσας στις πανελλαδικές εξετάσεις, τον Ιούνιο του 2022 και μάλιστα μέσα από το παρουσιαζόμενο βιβλίο.

Τι είναι όμως η Δημόσια Ιστορία;

Στις μέρες μας, συχνά, τα όρια ανάμεσα στη δημόσια και την ακαδημαϊκή Ιστορία είναι δυσδιάκριτα, καθώς, τόσο η χρήση της Ιστορίας από πολιτικούς, δημοσιογράφους και ιστορικούς είναι ευρέως διαδεδομένη, όσο και τα νέα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ευνοούν τις πολλαπλές ωσμώσεις ανάμεσα στις δύο.[1]

Ενώ λοιπόν το ακαδημαϊκό κομμάτι της ιστορικής κουλτούρας περιλαμβάνει την έρευνα και τη διδασκαλία μέσα στις ακαδημαϊκές αίθουσες, η δημόσια ιστορία αναφέρεται στη συνδρομή των ιστορικών και της ιστορικής μεθόδου έξω από τα όρια της ακαδημαϊκής κοινότητας[2].

Γι’ αυτό, δημόσια Ιστορία δεν είναι μόνο οι πολλαπλοί τρόποι με τους οποίους το παρελθόν αξιοποιείται ή αποτυπώνεται στον δημόσιο χώρο, αλλά επίσης η συστηματική μελέτη ενός φαινομένου, με δικές του ερευνητικές προτεραιότητες και δικές του εξειδικευμένες μεθοδολογικές πρακτικές[3].

Αυτές τις πρακτικές αναπτύσσει, ξετυλίγει και καταθέτει ο Ραϋμόνδος Αλβανός στο ανά χείρας βιβλίο και μάλιστα με έναν τρόπο απλό, συναρπαστικό που διαβάζεται τόσο από την ακαδημαϊκή κοινότητα όσο και από τη δική μας μικρή Λέσχη, που το αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή.

Ο συγγραφέας του σαν δημόσιος ιστορικός αναγνωρίζει ότι το παρελθόν και η ιστορία δεν είναι συνώνυμα: η  κάθε είδους ιστορία, κατασκευάζεται[4].

Τα γεγονότα όμως δεν κάνουν την ιστορία. Ο ιστορικός κάνει τα γεγονότα. Αυτός, με την επιλογή, παίρνει από το παρελθόν ό,τι φαίνεται ότι τον ενδιαφέρει περισσότερο.

Απόψε θα τον ακούσουμε να μας αναπτύσσει το καυτό θέμα της δικής του αφήγησης για μία από τις πιο τραυματικές στιγμές της νεότερης ιστορίας.

Κυρίως όμως θα του ζητήσουμε να μας ερμηνεύσει με το δικό του τρόπο το οργουελικό «Όποιος ελέγχει το παρελθόν, ελέγχει το μέλλον. Όποιος ελέγχει το παρόν, ελέγχει το παρελθόν».

Σας ευχαριστώ!

 

---

[1]Χάρης Αθανασιάδης, Τα αποσυρθέντα βιβλία. Έθνος και σχολική ιστορία  
στην Ελλάδα, 1858-2008, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2015, σελ. 25

[2] Χάρης Αθανασιάδης, όπ., σελ. 16

[3] Χάρης Αθανασιάδης, όπ., σελ. 32

[4] Hilda Kean, “Introduction” στο H. Kean, P. Martin (επιμ.), The Public  
History Reader, Routledge, Νέα Υόρκη και 'Αμπιγκτον, 2013, σελ.  xiv

Για την παράσταση «Κατσαρίδα» της ΦΙΕΡΑΣ.

 

Μία πρωτοποριακή παράσταση παρακολουθήσαμε χθες στο Θέατρο του Σαρακινάδου από το εφηβικό τμήμα του Θεατρικού Εργαστηρίου-Τεχνοχώρου ΦΙΕΡΑ, το οποίο παρουσίασε το έργο του Βασίλη Μαυρογεωργίου «Κατσαρίδα».

Πρόκειται για ένα έργο που κινείται  μέσα στο χώρο του καλλιτεχνικού κινήματος του Ντανταϊσμού, το οποίο παρουσιάστηκε το 1915, λίγο μετά το ξέσπασμα του Α Παγκοσμίου Πολέμου και είχε βραχύβια διάρκεια, έως το 1924 περίπου. Οι πρωτεργάτες του ήταν ποιητές και ζωγράφοι που είχαν καταφύγει στην ουδέτερη Ελβετία κατά τη διάρκεια του Πολέμου και συγκεντρώνονταν στο Καμπαρέ Βολταίρ του Χούγκο Μπαλ (1886-1927). Κύριος εκπρόσωπός του καθιερώθηκε ο Τριστάν Τζαρά (1896-1963), ο οποίος συνέταξε το Μανιφέστο Νταντά (1918).

Τα έργα των Ντανταϊστών αποτελούσαν μηδενιστικές χειρονομίες και προκλήσεις.

Τα παιδιά της ΦΙΕΡΑΣ ανέλαβαν να παρουσιάσουν μια νέα εκδοχή του έργου, μέσα από τη διασκευή - διδασκαλία της Έφης Λάζου και να αφηγηθούν, την ιστορία της Ιωάννας, μιας μικρής, κόκκινης και εξόριστης κατσαρίδας, η οποία ονειρεύεται να ανέβει στο φεγγάρι.

Το έργο, ελπιδοφόρο και ανατρεπτικό, μας  προκαλεί να κάνουμε μια «βουτιά» μέσα μας και να ανακαλύψουμε το πιο ζωντανό κομμάτι μας, αυτό που ονειρεύεται.

Όλοι μοιάζουμε με τη μικρή, κόκκινη κατσαρίδα. Όλοι νιώθουμε σαν να μην μας καταλαβαίνουν. Όλοι θέλουμε να κάνουμε τα όνειρά μας πραγματικότητα, αλλά διαρκώς τα αναβάλλουμε.

Πόσο ψυχοφελής η επιλογή του συγκεκριμένου έργου για τους εφήβους που συμμετείχαν στην παράσταση, αλλά και για όσους την παρακολουθήσαμε και γίναμε για λίγο τα παιδιά κι εμείς που κάποτε ονειρευτήκαμε να ανεβούμε στο φεγγάρι.

Συγχαρητήρια στην Έφη Λάζου για το μεγάλο βάρος που ανέλαβε, αλλά και σε όλους όσους στήριξαν την παράσταση. Ιδιαίτερη αναφορά στον καταπληκτικό μουσικό αφηγητή Νίκο Ποταμίτη.

Ανυπομονούμε για την επόμενη παράστασή τους…

«Η γοητεία των μικρών πραγμάτων» της Χαράς Θεοδωρίτση.

 

Τρεις μόνο μέρες έμειναν για να ολοκληρωθεί η έκθεση της Χαράς Θεοδωρίτση με τίτλο: “Η γοητεία των μικρών πραγμάτων”,  στη ΛΕΣΧΗ «Ο ΖΑΚΥΝΘΟΣ» και αξίζει να μην την χάσει κανείς, αφού μας προσφέρει, εκτός από πρωτοτυπία, καλαισθησία κι ευαισθησία μία σπουδαία διδακτική εμπειρία.

Η διδακτική εμπειρία ξεκινάει όχι μόνο γιατί η Χαρά αξιοποιεί με ευφάνταστο και ευφυή τρόπο τα μικρά, τα άχρηστα, τα πεταμένα, εκείνα που έχουν κλείσει τον κύκλο της ζωής τους και τα μετατρέπει σε έργα τέχνης, αλλά κυρίως γιατί μας αποδεικνύει ότι ο καθένας από μας μπορεί να τολμήσει να εξωτερικεύσει τις εσώτερες εικόνες του με παρρησία και θάρρος και να τις φέρει στην επιφάνεια, ξορκίζοντας την εικόνα που επιβάλλεται, με ή χωρίς τη θέλησή μας, από το περιρρέον κλίμα της εποχής.

Γιατί στα πετρωτά της η Χαρά, με γενναιοδωρία και «ακομπλεξάριστα», μιλάει για πρόσωπα που πέρασαν ανεπιστρεπτί, για επαγγέλματα που χάθηκαν, για συναισθήματα που προδόθηκαν, για ταξίδια που πραγματοποιήθηκαν, για παραμύθια που αφηγήθηκαν, για μικρές στιγμές της καθημερινής ζωής των ανθρώπων, που βιώθηκαν, χάιδεψαν τις αισθήσεις και χάθηκαν στη συνέχεια μέσα στη ροή του χρόνου.

Και αυτή την αναμέτρηση με το χρόνο η Χαρά δεν τη φοβάται, γιατί γνωρίζει καλά πως το πεταμένο, το άχρηστο, το μικρό, κρύβει μέσα του μια τόσο ζωογόνα δυναμική, που τίποτα δεν μπορεί να την εξαφανίσει.

Είναι η ελπίδα λοιπόν αυτή που αναδύεται μέσα από τα πετρωτά της.

Είναι η ελπίδα πως η δημιουργική διάθεση, η φαντασία, η ελευθερία έκφρασης, η αδιαμεσολάβητη αυτοέκφραση, όταν έχει κάποιος να πει κάτι, υπάρχει και μπορεί να ανασυρθεί μαγεύοντας το θεατή.

Την θαυμάζουμε και την ευχαριστούμε γι’ αυτό και ας σπεύσουμε τις τρεις τελευταίες μέρες που έμειναν να απολαύσουμε τη δουλειά της.

 

Για το Λεύκωμα: «12 χρόνια Ξενοπούλειος Βιβλιοθήκη. Μικρές Στιγμές μιας μεγάλης διαδρομής».

 

       Τι είναι αυτό που ανακαλύπτει κανείς μέσα στα βιβλία μιας Βιβλιοθήκης; Η απάντηση δόθηκε στη λήξη της καλοκαιρινής εκστρατείας της Ξενοπουλείου Παιδικής Βιβλιοθήκης, που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου 2024.

          Και η απάντηση δεν είναι μία, αλλά πολλές: βρίσκει κανείς ταξίδια, πάθος, έμπνευση, αγάπη, επίγνωση, αυτογνωσία, απαντήσεις στα ερωτήματα, κι άλλα ερωτήματα, γνώσεις, γεύσεις, φίλους, την ποίηση, την ιστορία, το παρελθόν, το παρόν, το μέλλον, τον εαυτό του...

          Αυτές τις απαντήσεις, μαζί με πλήθος δραστηριότητες, εκπαιδευτικά παιχνίδια, συνεργασίες, αλλά και τους ανθρώπους που έστησαν όλο αυτό το όνειρο, βρίσκουμε μέσα στο εξαιρετικό Λεύκωμα των 154 σελίδων, «12 χρόνια Ξενοπούλειος Βιβλιοθήκη. Μικρές Στιγμές μιας μεγάλης διαδρομής, Ζάκυνθος 2024», το οποίο εξέδωσε ο Σύλλογος Φίλων Ξενοπουλείου Παιδικής Βιβλιοθήκης.

Πρόκειται για μία έκδοση που μας συστήνει, καλαίσθητα και συμπεριληπτικά, το αθόρυβο έργο που γίνεται στον χώρο που προσεισμικά ήταν το σπίτι του Γρηγορίου Ξενόπουλου και σήμερα, στο ισόγειο, φιλοξενεί την Ξενοπούλειο Παιδική Βιβλιοθήκη και στον πρώτο όροφο το Μουσείο του Γρηγορίου Ξενόπουλου, με το πολύτιμο αρχείο, τα κατάλοιπα του περίφημου περιοδικού «Η Διάπλασις των Παίδων» και προσωπικά αντικείμενα του συγγραφέα.

Αυτό το μικρό Μουσείο, που ανήκει στο Δήμο Ζακύνθου, με την φοινικιά του προσεισμικού σπιτιού του Ξενόπουλου στην αυλή του, απομεινάρι από το περίφημο περιβόλι του, εμπνέει, ενεργοποιεί και απογειώνει τη φαντασία όλων των εθελοντών που ανέλαβαν να μπολιάσουν τα παιδιά της Ζακύνθου με την αγάπη για τη φιλαναγνωσία και κυρίως με τη διαδικασία της μετατροπής τους σε ενεργούς πολίτες.

Το Λεύκωμα, ο αμητός δώδεκα χρόνων εθελοντικής δράσης και προσφοράς, μάς δίνει μία μικρή μόνο γεύση, όσων με κέφι και μεράκι πραγματοποιήθηκαν μέσα από το πορτόνι του μικρού Μουσείου, από τους 254 εθελοντές, οι οποίοι αναφέρονται ονομαστικά στην έκδοση.

Και όπως το τέλος της χρονιάς στο Νηπιαγωγείο και τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, παραλαμβάνουν τα παιδιά τις εργασίες τους για να τις μεταφέρουν με καμάρι σπίτι, έτσι και η εν λόγω έκδοση παραδίδει στο φιλαναγνωστικό κοινό ένα μικρό μέρος από τις εργασίες δώδεκα χρόνων εθελοντικής δράσης: από τα εργαστήρια, τις δημόσιες εκδηλώσεις, τις δημιουργικές στιγμές σε δημόσιους χώρους, όλων όσων συμμετείχαν σε αυτές.

Σ' αυτές λοιπόν διαπιστώνουμε τη διάχυση της γνώσης σε όλο το νησί, με τους 6.000 ενεργούς μικρούς αναγνώστες της παιδικής δανειστικής βιβλιοθήκης, τα «Ξενοπουλάκια», όπως τρυφερά αποκαλούνται από τους εθελοντές - εμψυχωτές και αποτελούν τη συνέχεια των παλαιών «Διαπλασόπουλων».

Ξαναθυμόμαστε όλους τους σπουδαίους συγγραφείς που πέρασαν από τη βιβλιοθήκη και συνομίλησαν για τα βιβλία τους με τα παιδιά, όπως την αείμνηστη Αγγελική Βαρελά, αλλά και νεότερους, όπως το Διονύση Λεϊμονή, τη Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, τη Σοφία Ζαραμπούκα, την Ελένη Σβορώμου, τον Μάνο Κοντολέων και τόσους άλλους.

Ξαναφέρνουμε στη μνήμη μας τις δράσεις έξω από τους τοίχους της Παιδικής Βιβλιοθήκης στα χωριά του νησιού (Γαλάρο, Κερί, Λακαδάκια), στα Μουσεία του (Μουσείο Ζακύνθου, Μουσείο Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων), σε κομβικούς τόπους μνήμης και ιστορίας (Λόφος Στράνη, Ναός Παναγίας Φανερωμένης, Άγιος Νικόλαος του Μώλου).

Ταξιδεύουμε μέσα στη δημιουργική φαντασία των παιδιών, τα οποία μέσα από τα ποιήματα, τα παραμύθια, τα ακρωνύμια και τις κάθε λογής εργασίες, κατάκτησαν -μέσα από το παιχνίδι- τη γνώση, αλλά και μας αποκάλυψαν τις δικές τους προτάσεις για φλέγοντα θέματα, όπως είναι η μόλυνση του περιβάλλοντος.

Μέσα από το Λεύκωμα, διαπιστώνουμε ότι μας έδωσαν τη δική τους προσέγγιση σε σημαντικές επετείους, όπως «τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821» και «τα 150 χρόνια από τη γέννηση του Γρηγορίου Ξενόπουλου», καθώς χαλαρωμένα από το άγχος για τη σχολική επίδοση, μίλησαν για τους δικούς τους ήρωες κι έκαναν τον συγγραφέα μέλος της δικής τους οικογένειας, που τους συμβούλεψε και τους έλυσε απορίες.

Και το κυριότερο, το Λεύκωμα μάς παρουσίασε ανάγλυφα, με χρώμα, χιούμορ και χαρούμενη διάθεση, πώς τα δώδεκα χρόνια λειτουργίας της Βιβλιοθήκης, που συμπίπτουν με τη διάρκεια της φοίτησης ενός παιδιού στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, κατόρθωσαν να ενισχύσουν την παιδαγωγική πράξη και να συνδράμουν στην ψυχοπνευματική ανάπτυξη των παιδιών που πέρασαν την πόρτα του μικρού Μουσείου.

Και με μεγάλη συγκίνηση βλέπουμε στις φωτογραφίες τα πρόσωπα εκείνα που έριξαν τον πρώτο σπόρο για τη δημιουργία της βιβλιοθήκης (Άκης Λαδικός) και άλλα που δεν είναι πια ανάμεσά μας και που έθεσαν μέσα από τις πολύτιμες γνώσεις τους τις γερές βάσεις για να στηθεί το δύσκολο εγχείρημα (Άννα Κλαυδιανού, Διονύσης Φλεμοτόμος, και άλλοι).

Όλοι οι συντελεστές της έκδοσης, η Πρόεδρος και το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Φίλων Ξενοπουλείου Παιδικής Βιβλιοθήκης, οι Εθελοντές, οι Γονείς, που αγάπησαν το Σπίτι του Ξενόπουλου και έφεραν σε πέρας το δύσκολο εγχείρημα της συλλογής και αρχειοθέτησης του υλικού αυτού, καμαρώνουν βλέποντας «τα Ξενοπουλάκια» των πρώτων χρόνων, τώρα να έχουν μεγαλώσει και να έχουν χαράξει το δικό τους δρόμο στη ζωή.

Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να ενισχυθεί το έργο που γίνεται και να υπάρχει η δυνατότητα κάθε χρόνο να αποτυπώνεται εκτυπωτικά η μεγάλη προσπάθεια.

 Το πρώτο βήμα είναι να περάσουν όλοι από το Μουσείο Ξενόπουλου και να  αποκτήσουν την εν λόγω έκδοση που διατίθεται στη βιβλιοθήκη στο ωράριο λειτουργίας της.  

Το δεύτερο, σύντομα το Μουσείο να μπορέσει να ανοίξει το πορτόνι  του με μόνιμο προσωπικό και με βιβλιοθηκονόμο για τη Βιβλιοθήκη.

Ας ελπίσουμε ότι η ευχή μας θα ακουστεί από ευήκοα ώτα αρμοδίων.

Διαφορετικά θα ξαναδιαβάσουμε ακόμα μία φορά για την αγωνία μας για το Ναυάγιο….

Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε και στην τοπική εφημερίδα ΗΜΕΡΑ ΖΑΚΥΝΘΟΥ, Τετάρτη 11-09-2024, αρ. φύλλου 7163 και στην ηλεκτρoνική της σελίδα, εδώ: https://www.imerazante.gr/2024/09/11/348495