Παρουσίαση βιβλίου Διονυσίας Μούσουρα - Κυριακή 3 Αυγούστου 2025 - Θεατράκι πλατείας Σολωμού

 

Αγαπητοί Φίλοι,

Κυρίες & Κύριοι,

Όταν το χειμώνα έλαβα στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο το βιβλίο της Διονυσίας «Από την ομίχλη του Χθες στις Αλήθειες του σήμερα», για να το επιμεληθώ φιλολογικά,  θαύμασα ακόμα μια φορά την ενέργεια, το σφρίγος, τη γνώση που δίνει η ωριμότητα, αλλά και την πλήρη συναίσθηση της παρακαταθήκης μιας ευγενικής ψυχής, που έχει στη διαδρομή της ζωής της συναντήσει πολλούς ανθρώπους, έχει ακροαστεί τις περιπέτειες και τα πάθια τους και έχει γίνει κοινωνός στις αναμνήσεις των προσωπικών τους βιωμάτων.

Αλλά σαν αναγνώστρια όλων της των πονημάτων και πολλές φορές με μεγαλύτερη ακόμα εμπλοκή σ’ αυτά, καθώς σε αρκετά με τίμησε με την ανάθεση της παρουσίασής τους, στη Ζάκυνθο και στη Μελβούρνη, με τη συζήτηση για το εξώφυλλο, τον τίτλο, τον εκδότη τους, το συντάκτη του οπισθόφυλλου κ.λπ., είδα ότι, το τελευταίο αυτό βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας, διαφέρει από τα προηγούμενα.

Και η διαφορά έγκειται στην επίγνωση της συγγραφέως ότι ο χρόνος περνά, οι άνθρωποι βιώνουν τις δικές τους ιστορίες που χάνονται, αλλά δεν είναι ανεύθυνοι των όσων συμβαίνουν παγκόσμια.

Γιατί μπορεί στις 27 ιστορίες του βιβλίου να αναγνωρίσετε τα πρόσωπα της διπλανής πόρτας, στο χωριό και στην πόλη σας, αλλά αυτοί οι μικροί άνθρωποι, είναι εκείνοι που σμιλεύουν το πρόσωπο της ανθρωποσύνης μας, εκείνοι που μας δείχνουν, με τις σωστές και τις λάθος επιλογές τους, τι δρόμο να πάρουμε εμείς.

Είναι εκείνοι που μας παράδωσαν στην οικολογική καταστροφή, στους «άφρονες ηγέτες», που έζησαν, αγάπησαν, βίωσαν ήθη και έθιμα, που σήμερα χάνονται, αλλά και εκείνοι που χάραξαν πρωτοπόρες διαδρομές και μεγάλες ανακαλύψεις στον τομέα της επιστήμης.

Γι’ αυτό διαβάζοντας τις ιστορίες της, γραμμένες όχι με ενοχλητικό διδακτισμό, αλλά με τη δύναμη του παραδείγματος, μπορούμε να αφυπνιστούμε και να διορθώσουμε, όσο είναι καιρός, τα κακώς κείμενα, να διασώσουμε όσα χάνονται, να θυμηθούμε το πεπερασμένο της ανθρώπινης φύσης και να θέσουμε εαυτόν σε  τροχιά επούλωσης και δράσης.

Και αυτή είναι η αγωνία της Διονυσίας: να  καταγράψει, να διασώσει, να νουθετήσει και κυρίως να παραδώσει στη νεότερη γενιά, εμπειρίες ζωής, παθήματα ανθρώπων, ήθη και έθιμα που τείνουν να ξεχαστούν, και χτυπάει το κόκκινο καμπανάκι για τα όσα θα χαθούν ανεπανόρθωτα, εάν δεν αναλάβουμε εμείς σήμερα δράση.

Και είναι πολύτιμο και αυτό της το βιβλίο καθώς κατορθώνει με το μάτι της λαογράφου να φέρει στη βιβλιοθήκη μας όλα όσα τείνουν να ξεχαστούν, πολύτιμα για όσους τα έζησαν και αφυπνιστικά για όσους αφήνονται να τα λησμονήσουν.

Αποτελεί όμως και ένα φόρο τιμής στην ανθρώπινη δύναμη, που συνεχίζει να χαράζει πρωτοπόρες διαδρομές και που μέσα από τεράστιες δυσκολίες, ριζώνει στη νέα γη, προκόβει και υψώνει αειθαλή  κλαδιά. 

Γι’ αυτό, η Διονυσία, αφιερώνει το βιβλίο αυτό «στις επόμενες γενιές».

Κάποιος ίσως θα αναρωτηθεί: «πώς έχει το χάρισμα να το κάνει;».

Θα σας απαντήσω. Για τρεις λόγους.

Ο πρώτος είναι η επαγγελματική της δράση. Διδάσκοντας για πολλά χρόνια ελληνικά στα απογευματινά σχολεία της ελληνικής παροικίας της Μελβούρνης και στα Σαββατιανά Πολυγλωσσικά Σχολεία του Υπουργείου Παιδείας της Αυστραλίας, εργαζόμενη σαν ψυχιατρική διερμηνέας, επίσης, για δεκαετίες στα Ομοσπονδιακά και Πολιτειακά Υπουργεία της Αυστραλίας, σαν Επιμορφωτική Σύμβουλος στο Καρκινικό Συμβούλιο και στην Υπηρεσία Διαβητικών Αυστραλίας, ήρθε σε επαφή με τις ιστορίες πολλών ανθρώπων.

 Όπως μου είχε πει σε μία συνέντευξη για το περιοδικό ΤΕΧΝΗΣ ΛΟΓΙΑ, το Σεπτέμβριο του 2015: «Τα περισσότερα από τα διηγήματά μου, αναφέρονται σε υπαρκτά πρόσωπα και γεγονότα, ψυχασθενείς που για χρόνια έβλεπα και βλέπω, στη δουλειά μου. Φυσικά, είναι έτσι δοσμένα, ώστε να προστατεύεται στο έπακρο η ανωνυμία αυτών των ανθρώπων. Μολονότι, οι περισσότεροι μου το ζήτησαν οι ίδιοι να γράψω την ιστορία τους και μάλιστα επώνυμα! Όχι μόνον αυτό, αλλά κάποια άτομα, με πλησίασαν προσφέροντάς μου σεβαστά ποσά, ως ανταμοιβή, για να γράψω για τη ζωή τους. Κάτι φυσικά που ουδέποτε δέχτηκα.  Σε άλλα διηγήματα, όπως σε εκείνα στο βιβλίο «Γνεφολογήματα», αντλώ θύμησες για πρόσωπα, γεγονότα κ.λπ., από τα παλιά και μερικά είναι αυτοβιογραφικά».

Ο δεύτερος λόγος είναι η χώρα που την αγκάλιασε μετά τον ξεριζωμό από την πρώτη της πατρίδα και την οδήγησε να ανακαλύψει αυτό που πάντα είχε σαν φλέβα μέσα της και δονούσε τους παλμούς της καρδιάς της. Γιατί είναι ξεκάθαρο σε μένα, πως χάρις στην αγκαλιά της Αυστραλίας, η Διονυσία, κατάφερε να ξεκλειδώσει τον λογοτεχνικό της θησαυρό και να τον εκθέσει με τον γραπτό λόγο.

Από  την ίδια συνέντευξη πάλι, δεν μπορώ παρά να σας διαβάσω κάτι που θεωρώ εξαιρετικά επίκαιρο.

Στη ερώτηση: «Ποια είναι η γνώμη σου, Διονυσία, για την σημασία της πολυπολιτισμικής εκπαίδευσης σε έναν τόπο και μάλιστα στην Ελλάδα, που έχει τόσους μόνιμους πια κατοίκους από άλλες χώρες που ζουν και εργάζονται εδώ;», η απάντησή της αξίζει να μας προβληματίσει,  αναλογιζόμενοι τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στη Χώρα μας και στην μεταναστευτική πολιτική που εφαρμόζει.

 Είχε απαντήσει τότε η Διονυσία: «Πολύ φοβάμαι, Κατερίνα μου, ότι η Ελλάδα έχει πολλή δουλειά να κάνει ακόμα, αν ποτέ γίνει, για να προσπαθήσει να καλύψει τις γλωσσικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές ανάγκες των μονίμων πια «μεταναστών» που βρίσκονται στη Χώρα.

Για να μπορέσω να αγγίξω και μόνο τη σημασία και σπουδαιότητα  διατήρησης της μητρικής γλώσσας και του πολιτισμού, ανθρώπων που για πολλούς και διαφόρους λόγους, υποχρεώθηκαν ή επέλεξαν να ζουν εκτός της πατρίδας τους, θα πρέπει να διαθέσουμε πολλές ώρες και πολύ μελάνι και χαρτί!

Γνωρίζω, ότι ο εδώ χώρος πολύ περιορισμένος, οπότε θα αρκεστώ μόνο να κάνω μια ερώτηση:

Πού και πώς θα ήταν σήμερα ο Απόδημος Ελληνισμός αλλά και η Ελλάδα, κι αριθμούμε κάμποσα εκατομμύρια, αν οι Χώρες υποδοχής, δεν μας επέτρεπαν να διατηρήσουμε και να μεταλαμπαδεύσουμε στις επόμενες γενιές, τη γλώσσα, τα ήθη και έθιμά μας και γενικά τον πολιτισμό μας; Μπορώ να το συνοψίσω σε λίγες λέξεις μόνο. Ένα τεράστιο, πολύτιμο κομμάτι του Ελληνισμού, θα είχε χαθεί για την Ελλάδα!».

Ο τρίτος και καθοριστικότερος λόγος, που απαντά στο ερώτημα: «πώς η Διονυσία έχει το χάρισμα να γράψει ένα τέτοιας ποιότητας βιβλίο», είναι οι ρίζες της.

Σε όλα τα βιβλία αναφέρεται πολύ σε αυτό το θέμα. Η μάνα, ο παπάκης, τα αδέλφια, το χωριό της, ο «Κραταιός Νόστος»,  που αποτελεί και τίτλο του πρώτου πεζογραφικού της βιβλίου (έκδοση του Πανεπιστημίου RMIT: Royal Melbourne Institute of Technology), το 2000, μπόλιασαν με πνεύμα την ψυχή της και την έκαναν ευνοϊκή παρατηρήτρια των μικρών και ασήμαντων, αλλά συγχρόνως και μεγάλων και καταλυτικών για τη ζωή ενός ανθρώπου.

Είναι οι ίδιες ρίζες που σήμερα προσπαθούμε να μπολιάσουμε, να φατσινάρουμε τα παιδιά μας, μέσα από θεατρικά και μουσικά σχήματα, όπως αυτό που θα ακούσετε σε λίγο, από χορευτικά συγκροτήματα, μέσα από επισκέψεις στα μουσεία και τα μνημεία μας, μέσα από το έργο συλλόγων & σωματείων, που μοχθούν καθημερινά να μεταδώσουν στα νέα παιδιά το λαϊκό πολιτισμό, μέσα από τις γεύσεις της παραδοσιακής μας κουζίνας, κόντρα στη μάστιγα του υπερτουρισμού.

 Και γι’ αυτό τούτο το βιβλίο της Διονυσίας Μούσουρα ξεχωρίζει, καθώς φροντίζει, με τον τρόπο της, αυτές τις ρίζες, να τις μεταδίδει στα εγγόνια της και σε όλους εμάς.

Την ευχαριστούμε γι’ αυτή της την προσφορά, της ευχόμαστε υγεία και περιμένουμε με ανυπομονησία και το επόμενο βιβλίο της.

Σας ευχαριστώ!

Το 53 της Ελίνας …

               Σε μια εποχή που η αριθμολογία παίζει περίεργα παιχνίδια -βλέπε το 57 (ψυχές που ζητούν απαντήσεις)-, το 53, που αποτελεί τον αριθμό των έργων που παρουσιάζονται στην έκθεση με τίτλο «Moving Souls / Κινούμενες ψυχές – Ταξίδι στο Χωροχρόνο», της Ελίνας Τσινγκίρογλου, θα μπορούσε να ερμηνεύσει το γιατί, το πότε και το πώς τα έργα αυτά συγκεντρώθηκαν στο νησί που ο Αύγουστος του ’53, σηματοδότησε τη νέα πορεία για την οικονομική, πνευματική και πολιτιστική εξέλιξή του.

            Το γιατί είναι η προσωπική επιλογή της εικαστικού, η οποία επιλέγει να εκθέσει σε ένα νησί, που παρόλο που δέχεται την πολυπολιτισμική κουλτούρα των χιλιάδων επισκεπτών του, εξακολουθεί να διατηρεί μια ερωτική σχέση με το πολιτιστικά βαρύ παρελθόν του, το οποίο επιβιώνει μέσα από το άρωμα της σταφίδας στις αποθήκες του Σταφιδεργοστασίου της Ένωσης και τα ήθη και έθιμα σε κάθε έκφανσή τους, θρησκευτική, λαϊκή ή κοσμική.

Το πότε είναι Σήμερα, καθώς ερμηνεύουν την ιδιαίτερη συγκινησιακή, διανοητική και μεταφυσική στάση της, η οποία αναζητά ένα νέο ξεκίνημα, ξαναβλέποντας και η ίδια όσα δημιούργησε, από το 2008 που ξεκίνησε την εικαστική της διαδρομή. Έτσι, χωρίζοντας τα έργα σε τρεις χρονικές περιόδους (2008-2013, 2013-2021, 2021 έως σήμερα), οι οποίες σηματοδοτούν την εικονική και ανεικονική φάση της, την ρεαλιστική και την αφαιρετική, οδηγείται και μας οδηγεί σε εκείνον τον κατάλληλο χρόνο όπου η Τέχνη γίνεται κατάφαση, αποδοχή και ένταση της ζωής.

                       

            Με αυτό τον τρόπο αντιλαμβανόμαστε το πώς, έργα με διαφορετική αφετηρία εναποτίθενται στην έκθεσή της κόβοντας τον ομφάλιο λώρο με το παρελθόν, και ξαναρχίζοντας μια καινούργια ζωή, αυτήν που της ευχόμαστε ολόψυχα να κερδίσει. Εδώ, στο νησί των Ποιητών, "εις τον πάτο της εικόνας πάντα η Ελλάδα με το μέλλον της. Από την αρχή ως το τέλος περνάνε από πόνον εις πόνον έως τον άκρον πόνο"[1]. Στον τόπο που χιλιάδες μετανάστες - Κινούμενες Ψυχές, έχοντας αφήσει πίσω τους τις πατρίδες τους έχουν πιάσει τη ζωή τους από την αρχή, ριζώνοντας, τεκνοποιώντας, δημιουργώντας. 

                  Τα 53 έργα της Ελίνας, με τις μνημειακές ή μικρότερες διαστάσεις τους και τους ποιητικούς τους τίτλους, με απλοχεριά καταθέτουν την ευαισθησία της ψυχής της, βασισμένα σε εκφραστικά στοιχεία διανοητικά, παρουσιάζοντας εναλλασσόμενες φάσεις ρεαλισμού και αφαίρεσης, όπως ακριβώς είναι η ζωή μας.

               Την ευχαριστούμε γι' αυτό και της ευχόμαστε καλή συνέχεια στο ταξίδι στο Χωροχρόνο .     

  

* Το κείμενο γράφτηκε για τον κατάλογο της έκθεσης.

---

[1] Δ. Σολωμός, Οι Ελεύθεροι πολιορκημένοι, Στοχασμοί του Ποιητή.

«Το μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας» ξεδίπλωσε τα μυστικά του στο Μουσείο Γρηγορίου Ξενόπουλου.

 

Ένα πρωτότυπο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, βασισμένο στη διαπλαστική παιδαγωγική μέθοδο του Ξενόπουλου και τις τεχνικές του Εκπαιδευτικού Δράματος, υλοποιήθηκε τους δύο τελευταίους μήνες του 2024, στους μαθητές της Ζακύνθου, στο Μουσείο Γρηγορίου Ξενόπουλου του Δήμου Ζακύνθου, με πρωτοβουλία του Συλλόγου Φίλων Ξενοπουλείου Παιδικής Βιβλιοθήκης (ΣΦΞΠΒ).

Το πρόγραμμα, το οποίο τέθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο και το ενέταξε στα εγκεκριμένα προγράμματα του προηγούμενου έτους, απευθύνθηκε σε μαθητές των τριών τελευταίων τάξεων του Δημοτικού και σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου και Λυκείου.

Τα μέλη της θεατρικής ομάδας ΖΥΜΩΣΙΣ, Τάσος Αβούρης και Αντώνης-Δαυίδ Παπαδάκης, υπό τις σκηνοθετικές κατευθύνσεις του Κωνσταντή Μουζάκη, ζωντάνεψαν το έργο του μεγάλου θεατρικού συγγραφέα και με την διδασκαλία της θεατρολόγου Έφης Λάζου, που για τις ανάγκες του προγράμματος έγινε Βαλέραινα, και την συνεπικουρία της Προέδρου του ΣΦΞΠΒ, νηπιαγωγού Αλεξάνδρας Κατσαΐτου, μύησαν τα παιδιά στο πνεύμα, το έργο και τη διαπλαστική παιδαγωγική μέθοδο του Γρηγορίου Ξενόπουλου, μέσα στο ίδιο του το σπίτι.

Οι μαθητές γνώρισαν τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που επηρέασαν τις επιλογές και τις πράξεις των ανθρώπων σε  άλλες εποχές και τις συνέκριναν με τη δική τους, προβληματιζόμενοι πάνω στο δίλημμα: Ιδανικά ή Ανάγκη.

Συμμετέχοντας ενεργά στην ιστορία της κοντέσας Βαλέραινας βοήθησαν στη λύση του προβλήματος μέσα από τις διαδραστικές τεχνικές του  Εκπαιδευτικού Δράματος και τους  ρόλους των «Συνεργατών της Διάπλασης» και του «Παυλάκη».

Εξασκήθηκαν στην καλλιέργεια «συνεργατικού ήθους, χαρακτήρα και ψυχής», όπως η παιδαγωγική του Ξενόπουλου υπαγόρευε για το ρόλο του σχολείου, και περιηγήθηκαν στο Μουσείο Ξενόπουλου και στη Βιβλιοθήκη, ασχολούμενοι με τα έργα του ως μικροί συγγραφείς και συνεργάτες.

Τέλος είχαν την ευκαιρία να εξοικειωθούν με τα τεκμήρια που σχετίζονται με το έργο: «Το μυστικό της κοντέσας Βαλέραινας», από το ψηφιοποιημένο αρχείο του Μουσείου Ξενόπουλου, προϊόν της περσινής δράσης του Μουσείου, με τίτλο: «Δημιουργία ψηφιακού αποθετηρίου και τεκμηρίωση αρχείου Ξενόπουλου για το Μουσείο Γρηγορίου Ξενόπουλου του Δήμου Ζακύνθου», το οποίο πάλι είχε εγκριθεί από το ΥΠ.ΠΟ.

Η δράση αποτυπώθηκε άρτια καλλιτεχνικά σε ένα τευχίδιο, που επιμελήθηκε ο Ιωάννης-Πορφύριος Καποδίστριας και οργάνωσε η Στέλλα Αντιόχου, τα κείμενα του οποίου συνέταξαν η Βασιλική Γκούγια, η Ευφροσύνη Λάζου και η υπογράφουσα, ενώ το ψηφιοποιημένο υλικό επέλεξε η Δήμητρα Ραφτοπούλου. 

Για ξεφύλλισμα, εδώ: https://simplebooklet.com/tBQjsPPxsrFn1kTXioU42X

Ο Δημήτρης Μαρκεσίνης βιντεοσκόπησε ένα από τα σχολεία που παρακολούθησαν το πρόγραμμα και με υπομονή επέφερε τις συνεχείς αλλαγές που του ζητούσαμε, πολλές φορές πιεστικά και σε ακατάλληλες ώρες, ενώ ο Μιχάλης Τσαούσης έντυσε αριστοτεχνικά με μουσική τις εικόνες, μουσική πρωτότυπη και απολύτως ταιριαστή με το πνεύμα του προγράμματος.

Ο μεγάλος θεατρικός συγγραφέας έγραψε για «Το μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας», πως «είναι έργο διδακτικό και καρποφόρο» και πως «αν οι Κυβερνητικοί και οι Σωματειακοί Σύμβουλοι ήταν σοφότεροι, πρακτικότεροι να πω καλύτερα, την Κοντέσσα Βαλέραινα θα διάλεγαν να πατρονάρουν, ώστε να την ιδεί στο Θέατρο κόσμος πολύς και να μάθει απ’ αυτή πώς πολεμά και πώς πεθαίνει στην ανάγκη ο ανώτερος άνθρωπος για τη συνείδησή του, τον όρκο του, την τιμή του, το Ιδανικό του».

Αυτά όμως είναι μία άλλη συζήτηση.

Είναι η συζήτηση που σχετίζεται με τις αξίες που θέλουμε να εμπνεύσουμε τους νέους.

Ο ΣΦΞΠΒ, συστηματικά και αθόρυβα, συνεχίζει να καλλιεργεί με τις δράσεις του στα παιδιά μας αξίες κι ευχόμαστε τη φετινή χρονιά να βρει ουσιαστική βοήθεια από την Πολιτεία.

Καλή χρονιά με πραγματική στήριξη σε όσα είναι ψυχωφελή για τα παιδιά μας.

 

Για τους "Αλησμονημένους"

 «…Σφιγγόταν ένας πλάι στον άλλο

και κάπου εφτυούσε καταγής.

Ω! πόσο βάσανο μεγάλο

το βάσανο είναι της ζωής!

Όσο κι ο νους να τυραννιέται,

άσπρην ημέρα δε θυμιέται…»

Οι Βαρναλικοί ήρωες του Θοδωρή Γράμψα, δεξιοτεχνικά παραστημένοι από τον Πέτρο Αυγερινό και το Θοδωρή Καμπίτση, έως τις 15 Δεκεμβρίου, στο Θέατρο του Σαρακινάδου, είναι η καλύτερη προετοιμασία για τις γιορτές που έρχονται.

Ένα δυνατό κείμενο και δύο ηθοποιοί που ισόρροπα υποστηρίζουν τους ρόλους τους, μέσα στο αισθητικά άψογο σκηνικό της Θάλειας Ξενάκη, ανοίγουν την ψυχή και τα μάτια μας, σε αυτό που επισυμβαίνει δίπλα μας.

Η πρωτότυπη μουσική του Γιάννη Παντάκη, που κεντάει κυριολεκτικά τις νότες του πάνω στις λέξεις, υποστηρίζει με θαυμαστό τρόπο ερμηνείες και νοήματα, γλυκαίνοντας την ψυχή μας και ακουμπώντας πάνω στην ευαισθησία των καταστάσεων.

Ακόμα και το εισαγωγικό βίντεο του Μιχάλη Σπίνου, εισάγει στον άχρονο τόπο, όπου εμείς αναγνωρίζουμε τη ζακυνθινή ύπαιθρο, αλλά θα μπορούσε να είναι οποιοδήποτε μέρος της ελληνικής υπαίθρου ή του διαμερίσματος της διπλανής πολυκατοικίας.

Γιατί «οι Αλησμονημένοι» είναι όλοι οι μοναχικοί άνθρωποι που έχουν εγκαταλειφθεί στη μοίρα τους, πρώτα από την ίδια την κοινωνία και έπειτα οι ίδιοι, από τους εαυτούς τους.

Συγχαίρουμε όλους τους συντελεστές και προτρέπουμε να δουν όλοι αυτή τη δυνατή παράσταση, πριν τα φώτα των γιορτών ανάψουν.

Αυτή είναι κατά τη γνώμη μου η πιο ψυχωφελής προετοιμασία…

Βιβλιοπαρουσίαση νέου πονήματος Γρηγόρη Ρουνμπάνη: «Τα νέα από την αποικία». Λέσχη “Ο ΖΑΚΥΝΘΟΣ”, Κυριακή 17-11-2024

 

          Κυρίες & Κύριοι,

Αγαπητοί Φίλοι,

          Ευρισκόμενη απόψε στην προνομιακή θέση του τρίτου ομιλητή, αισθάνομαι αρκετά χαλαρωμένη καθώς οι προηγούμενοι εκλεκτοί ομιλητές έχουν ήδη παρουσιάσει λεπτομερώς το αξιόλογο βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας, πράγμα που με κάνει περισσότερο ελεύθερη να ξεδιπλώσω τη δική μου προσέγγιση, χωρίς να φοβάμαι ότι θα φύγετε από την αποψινή παρουσίαση με λειψή την εικόνα του.

          Έτσι, αφού προ-δηλώσω τη χαρά μου που ξανασυναντιέμαι με ένα ακόμα βιβλίο του Γ.Ρ. μετά την Εταιρεία (εκδόσεις Ταξιδευτής, 2013), σπεύδω να αναφέρω ότι Τα νέα από την αποικία, μέσα στις 455 σελίδες τους και στα 13 κεφάλαια, συμπυκνώνουν με λόγο εναργή, παλλόμενο κι ελκυστικό, τα σημαντικότερα γεγονότα της νεότερης ελληνικής ιστορίας τους τελευταίους δύο αιώνες.

          Μη απεκδυόμενος την επαγγελματική του ταυτότητα ο παλαίμαχος δημοσιογράφος, μας φέρνει τι άλλο; ΤΑ ΝΕΑ. Και μάλιστα με ένα λόγο χειμαρρώδη, υπεύθυνο, με θέση και άποψη για τα ιστορικά γεγονότα και τα πολιτικά τεκταινόμενα.

Καλός γνώστης της συμπυκνωμένης γραφής, αποφεύγει τις περιττολογίες και σαν να γράφει είδηση για την εφημερίδα, αναλαμβάνει να μας ταξιδέψει στο χρόνο, με οδηγούς, από τη μια πλευρά την βιβλιογραφική εντρύφηση σε έγκυρες, επιστημονικές εκδόσεις και πηγές και από την άλλη, όταν πρόκειται για τα πιο πρόσφατα γεγονότα, την προσωπική του εμπειρία και επαφή, με πρόσωπα και καταστάσεις.

Για τo πρώτo, φτάνει να ρίξουμε μια ματιά στις παραπομπές, που βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου για να καταλάβουμε την ολιστική έρευνα που έχει κάνει, ενώ για το δεύτερο, είναι υπεύθυνος για το σαράκι της ζήλειας που αισθανόμαστε, όταν πληροφορούμαστε για όλα αυτά τα πρόσωπα που γνώρισε και τα γεγονότα που βίωσε από κοντά.

Κι αν δεν ήταν ο Γρηγόρης που ξέρουμε και τον βλέπουμε το πρωί του Σαββάτου στη λαϊκή, θα λέγαμε το δίχως άλλο, πως πρόκειται για έναν βαθύ ανατόμο της νεότερης πολιτικής ιστορίας του τόπου, που πίνει τον καφέ του κάθε πρωί στον Εθνικό Κήπο, ατενίζοντας την προτομή του εθνικού μας Ποιητή, συνομιλώντας μαζί του.

Γιατί το βιβλίο που παρουσιάζουμε απόψε έχει αρετές.

Αρετή 1^η: Είναι γραμμένο με γεγονοτολογική ακολουθία από την εποχή του Καποδίστρια έως σήμερα, χωρίς ιστορικά κενά, επιλέγοντας χειρουργικά το σημαντικό, διακρίνοντας το από το ασαφές, το συγκαλυμμένο, με παρρησία και ελευθεροστομία. Ακόμη και τα γεγονότα που πλήγωσαν ανεπανόρθωτα την ελληνική ψυχή, είναι εδώ, δοσμένα στον αναγνώστη, για να θυμηθεί, να προβληματιστεί, να σκεφτεί.

Αρετή 2^η: Είναι γραμμένο διαπιστωτικά, με στόχο την καταγραφική παρουσίαση των γεγονότων χωρίς να ζητάει από τον αναγνώστη να απεκδυθεί τα πολιτικά του πιστεύω. Ο βασικός καμβάς όμως είναι το επίγραμμα του Δ. Σολωμού: «Δυστυχισμένε μου λαέ καλέ και αγαπημένε. Πάντα ευκολόπιστε και πάντα προδομένε».

Αρετή 3^η: Είναι γραμμένο σε γλώσσα απλή, χωρίς βερμπαλισμούς και ρητορείες και σε ωραία ελληνικά. Αν μου επιτρέπετε, λάτρεψα τη χρήση του ξεχασμένου υπερβατού σχήματος, το οποίο αποδεικνύει την καλλιτεχνική του τάση να κεντάει τις λέξεις πάνω στον καμβά της φράσης, χωρίς να ξεχειλώνουν οι προτάσεις του, αλλά με δύναμη, αυτοτέλεια και περιεκτικότητα.

Αρετή 4^η: Είναι γραμμένο σε ύφος λιτό, πυκνό, αλλά ζωντανό και οικείο. Το κείμενο κερδίζει πολύ με την παράθεση διαλόγων, πρωτοπρόσωπης αφήγησης, αλλά και προσωπικών βιωμάτων, με γλυκόπικρο χιούμορ. Το τελευταίο το διαπιστώνουμε κυρίως στους τίτλους των κεφαλαίων και των υποκεφαλαίων, τα οποία, αν και επεξεργάζονται ένα τόσο μεγάλο ιστορικά χρονικό διάστημα, είναι ευσύνοπτα και καθόλου κουραστικά. Έτσι, όταν τελειώνει το ένα, θέλουμε να περάσουμε, να «ρουφήξουμε», θα έλεγα, αμέσως, στο επόμενο.

Αρετή 5^η: Είναι γραμμένο για να διαβάζεται, αλλά είναι γραμμένο και για να αναγιγνώσκεται. Δοκιμάστε να το διαβάσετε δυνατά. Δοκιμάστε να το διαβάσετε σε κάποιον άλλον. (Τι ωραία που περάσαμε, Τάκη!).Τι θα κερδίσετε; Πέραν της απόλαυσης της ακρόασης μιας γλώσσας μεστής νοημάτων, θα κερδίσετε τον διάλογο που θα ξεκινήσετε με τον συνακροατή σας. Αυτός θα σας δώσει την ευκαιρία να προβληματιστείτε, να αποφορτιστείτε από τα όσα πληροφορείστε για τις διαχρονικές περιπέτειες της πατρίδας μας και πιθανά να προβείτε σε δυνητικές αποφάσεις στις επόμενες εκλογές.

Αρετή 6^η: Είναι γραμμένο με στόχο να πληροφορήσει, να ενημερώσει, να νουθετήσει, χωρίς διδακτισμό και τιμωρητική διάθεση. Γιατί είναι μεν διδακτική η επανάληψη των λαθών (πάλι εδώ ο Σολωμός, θα πούμε ότι τα έγραψε όλα.

Στροφές 10 & 11, από τον Ύμνο εις την ελευθερία:

Μοναχή το δρόμο επήρες

και ξανάρθες μοναχή.

Δεν είν΄εύκολες οι θύρες,

 

αν η χρεία τες κουρταλεί.

 

 

Άλλος σού έκλαψε εις τα στήθια,

αλλ’ ανάσασιν καμιά·

άλλος σού έταξε βοήθεια

και σε γέλασε φρικτά.

Αλλά είναι διδακτική τόσο όσο να ενεργοποιεί τη σκέψη του αναγνώστη όχι για να αποδώσει ευθύνες. Είναι δε τόσο εύστοχη η επιμελής καταγραφή των ποσοστών των Κομμάτων στις διάφορες εκλογικές αναμετρήσεις, που από μόνη της παρουσιάζει ανάγλυφα τις μετακινήσεις της εκλογικής δύναμης, τους νεοπρόβλητους κομματικούς σχηματισμούς, τις αίωλες, ευκαιριακές συνεργασίες, καθώς επίσης και τις σταθερές εκείνες που διαχρονικά βρίσκονται στο πλευρό του λαού και της εργατικής τάξης.

Αρετή 7^η: Είναι γραμμένο με κέφι, διάθεση και αγάπη, ένα βιβλίο που άνθισε μέσα στον κύκλο των ανθρώπων, που με ζεστασιά τον περιβάλλουν και πίστεψαν στο εγχείρημά του, τα ονόματα των οποίων θα διαβάσετε στον επίλογο του βιβλίου. Ξεχωρίζω μόνο το όνομα της Λίλας, καθώς δεν θεωρώ καθόλου κοινότυπο να αναφέρω, πως πίσω από όλες μας τις δραστηριότητες, ο σύντροφός μας στηρίζει, ενεργοποιεί και εμπνέει.

Σκέφτομαι ότι εδώ ταιριάζει πολύ, αυτό που είχα συμπεριλάβει στην παρουσίαση της Εταιρείας, το Μάρτιο του 2013, με συμπαρουσιαστές τον τότε βουλευτή Ζακύνθου Σταύρο Κοντονή και τον φιλόλογο και αγαπητό φίλο, Βασίλη Πρασσά. Διάβασα τότε από το κεφάλαιο 8 του βιβλίου, με τον τίτλο: «Ο Τζίτζικας»:

«Το θέμα είναι ν’ αφήσεις το σπόρο σου εκεί που θ’ αγαπήσεις. Εκεί που στη θέση της δικιάς σου φωνής θα γεννηθεί μια συναυλία ολόκληρη, μια συναυλία που θα δώσει έμπνευση για νέα ζωή. Κι αυτή να γίνει τροφή για ακόμα πιο όμορφη ζωή και πάει λέγοντας. Αυτός είναι ο προορισμός του ανθρώπου. Να κάνει ακόμα πιο όμορφη την ψυχή και τη ζωή του».

Η 7η λοιπόν αρετή του βιβλίου έγκειται ακριβώς στο σπόρο που αφήνει το βιβλίο που παρουσιάζεται απόψε. Ένα βιβλίο καρπός γνώσης, εμπειρίας, μελέτης, πείσματος και θάρρους,

Αρετή 8^η , και τελευταία: Είναι ένα βιβλίο επίκαιρο.

Διαβάζουμε στο υποκεφάλαιο με τίτλο: «Η ώρα 3 π.μ. 17/11.», του κεφαλαίου Θ':

 «...Ήταν από τις στιγμές εκείνες που η Ιστορία αφήνει τα κιτάπια της παράμερα, σηκώνεται από τη θέση της, λύνει τα μαλλιά της, ανοίγει το πουκάμισο να γεμίσουν τα στήθη της από τον αέρα της ελευθερίας, πιάνει απ’ το χέρι τους ανθρώπους που βρίσκονται στους δρόμους και τραβάει μπροστά, στο μέτωπο της μέθης και της θυσίας....».

Σήμερα, 17 Νοέμβρη, επέτειος του Πολυτεχνείου, μία επέτειος που ακόμα λοιδωρείται, καθώς έχουμε περάσει στη φάση του αναθεωρισμού στα πάντα, μία στάση που απορρέει από την ωρίμανση του αστικού κράτους, το οποίο δεν σέβεται τίποτα και δεν έχει να δώσει τίποτα στην εργατική τάξη, η οποία μοχθεί στα ξενοδοχεία, στα εργοστάσια, στα σχολεία, στα νοσοκομεία μας,  σήμερα που τα παιδιά μας πρέπει από την αρχή να τα διδαχτούν όλα, σήμερα που Πολίτες Κέιν, ξεπηδάνε σε κάθε γωνιά του πλανήτη, άλλοτε με μέσα όπως το twitter ή τα tesla τους, το βιβλίο του Γ.Ρ. είναι μία εξαιρετική περίπτωση συμπυκνωμένης ιστορικής ένεσης, η οποία αφυπνίζει, ενεργοποιεί και ποιος ξέρει, ικανή να φέρει την ανατροπή.

 

Για την παρουσίαση του βιβλίου του Ραϋμόνδου Αλβανού: «Ο ελληνικός εμφύλιος. Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες, εκδόσεις Επίκεντρο». Δημοτικό Θέατρο Ζακύνθου, Σάββατο 21-9-2024

 

Φίλες & Φίλοι,

Για τα Μέλη της Λέσχης μας, η φιλαναγνωσία είναι συνυφασμένη με τις καθημερινές μας συνήθειες, είναι τρόπος ζωής, αδιάκοπη ανακάλυψη νέων συγγραφέων, μυσταγωγικό ξαναδιάβασμα κλασικών και αγαπημένων γραφίδων, περιπέτεια γοητευτική που δεν χάνει την ευκαιρία να μοιραστεί την εμπειρία της με τους άλλους.

Είτε πρόκειται για λογοτεχνία, είτε πρόκειται για ποίηση, για δοκίμιο, για αυτοβιογραφίες, για ημερολόγια, όλες οι προτάσεις που τίθενται στη μηνιαία μας συνάντηση γίνονται δεκτές με ενθουσιασμό, με αποτέλεσμα να έχει χτιστεί ανάμεσά μας μια στενή σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης, που με τα χρόνια έχει εξελιχθεί σε ειλικρινή φιλία.

Ευτυχώς δεν έχουμε ακόμα πέσει στο παράπτωμα της στείρας τοπικιστικής παραγωγής ούτε στην λαγνεία της Κίρκης των λιστών με  τα ευπώλητα βιβλία των Κυριακάτικων εφημερίδων.

Συνήθως κάποιο μέλος προτείνει ένα βιβλίο που διάβασε και το έχει βρει ενδιαφέρον και από εκεί ξεκινάει η συζήτηση και το ταξίδι για την επόμενη βιβλιοαναγνωστική επιλογή.

Το βιβλίο που παρουσιάζεται απόψε με τίτλο: «Ο ελληνικός εμφύλιος. Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες, εκδόσεις Επίκεντρο», ήρθε σαν πρόταση δύο μελών μας, τα οποία «τράκαραν» με το συγγραφέα στο μεταπτυχιακό τμήμα του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου με αντικείμενο  «Δημόσια Ιστορία».

Οι περισσότεροι όμως τον έχετε γνωρίσει σαν τον αυτουργό του θέματος που «έπεσε» στο μάθημα της Γλώσσας στις πανελλαδικές εξετάσεις, τον Ιούνιο του 2022 και μάλιστα μέσα από το παρουσιαζόμενο βιβλίο.

Τι είναι όμως η Δημόσια Ιστορία;

Στις μέρες μας, συχνά, τα όρια ανάμεσα στη δημόσια και την ακαδημαϊκή Ιστορία είναι δυσδιάκριτα, καθώς, τόσο η χρήση της Ιστορίας από πολιτικούς, δημοσιογράφους και ιστορικούς είναι ευρέως διαδεδομένη, όσο και τα νέα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ευνοούν τις πολλαπλές ωσμώσεις ανάμεσα στις δύο.[1]

Ενώ λοιπόν το ακαδημαϊκό κομμάτι της ιστορικής κουλτούρας περιλαμβάνει την έρευνα και τη διδασκαλία μέσα στις ακαδημαϊκές αίθουσες, η δημόσια ιστορία αναφέρεται στη συνδρομή των ιστορικών και της ιστορικής μεθόδου έξω από τα όρια της ακαδημαϊκής κοινότητας[2].

Γι’ αυτό, δημόσια Ιστορία δεν είναι μόνο οι πολλαπλοί τρόποι με τους οποίους το παρελθόν αξιοποιείται ή αποτυπώνεται στον δημόσιο χώρο, αλλά επίσης η συστηματική μελέτη ενός φαινομένου, με δικές του ερευνητικές προτεραιότητες και δικές του εξειδικευμένες μεθοδολογικές πρακτικές[3].

Αυτές τις πρακτικές αναπτύσσει, ξετυλίγει και καταθέτει ο Ραϋμόνδος Αλβανός στο ανά χείρας βιβλίο και μάλιστα με έναν τρόπο απλό, συναρπαστικό που διαβάζεται τόσο από την ακαδημαϊκή κοινότητα όσο και από τη δική μας μικρή Λέσχη, που το αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή.

Ο συγγραφέας του σαν δημόσιος ιστορικός αναγνωρίζει ότι το παρελθόν και η ιστορία δεν είναι συνώνυμα: η  κάθε είδους ιστορία, κατασκευάζεται[4].

Τα γεγονότα όμως δεν κάνουν την ιστορία. Ο ιστορικός κάνει τα γεγονότα. Αυτός, με την επιλογή, παίρνει από το παρελθόν ό,τι φαίνεται ότι τον ενδιαφέρει περισσότερο.

Απόψε θα τον ακούσουμε να μας αναπτύσσει το καυτό θέμα της δικής του αφήγησης για μία από τις πιο τραυματικές στιγμές της νεότερης ιστορίας.

Κυρίως όμως θα του ζητήσουμε να μας ερμηνεύσει με το δικό του τρόπο το οργουελικό «Όποιος ελέγχει το παρελθόν, ελέγχει το μέλλον. Όποιος ελέγχει το παρόν, ελέγχει το παρελθόν».

Σας ευχαριστώ!

 

---

[1]Χάρης Αθανασιάδης, Τα αποσυρθέντα βιβλία. Έθνος και σχολική ιστορία  
στην Ελλάδα, 1858-2008, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2015, σελ. 25

[2] Χάρης Αθανασιάδης, όπ., σελ. 16

[3] Χάρης Αθανασιάδης, όπ., σελ. 32

[4] Hilda Kean, “Introduction” στο H. Kean, P. Martin (επιμ.), The Public  
History Reader, Routledge, Νέα Υόρκη και 'Αμπιγκτον, 2013, σελ.  xiv

Για την παράσταση «Κατσαρίδα» της ΦΙΕΡΑΣ.

 

Μία πρωτοποριακή παράσταση παρακολουθήσαμε χθες στο Θέατρο του Σαρακινάδου από το εφηβικό τμήμα του Θεατρικού Εργαστηρίου-Τεχνοχώρου ΦΙΕΡΑ, το οποίο παρουσίασε το έργο του Βασίλη Μαυρογεωργίου «Κατσαρίδα».

Πρόκειται για ένα έργο που κινείται  μέσα στο χώρο του καλλιτεχνικού κινήματος του Ντανταϊσμού, το οποίο παρουσιάστηκε το 1915, λίγο μετά το ξέσπασμα του Α Παγκοσμίου Πολέμου και είχε βραχύβια διάρκεια, έως το 1924 περίπου. Οι πρωτεργάτες του ήταν ποιητές και ζωγράφοι που είχαν καταφύγει στην ουδέτερη Ελβετία κατά τη διάρκεια του Πολέμου και συγκεντρώνονταν στο Καμπαρέ Βολταίρ του Χούγκο Μπαλ (1886-1927). Κύριος εκπρόσωπός του καθιερώθηκε ο Τριστάν Τζαρά (1896-1963), ο οποίος συνέταξε το Μανιφέστο Νταντά (1918).

Τα έργα των Ντανταϊστών αποτελούσαν μηδενιστικές χειρονομίες και προκλήσεις.

Τα παιδιά της ΦΙΕΡΑΣ ανέλαβαν να παρουσιάσουν μια νέα εκδοχή του έργου, μέσα από τη διασκευή - διδασκαλία της Έφης Λάζου και να αφηγηθούν, την ιστορία της Ιωάννας, μιας μικρής, κόκκινης και εξόριστης κατσαρίδας, η οποία ονειρεύεται να ανέβει στο φεγγάρι.

Το έργο, ελπιδοφόρο και ανατρεπτικό, μας  προκαλεί να κάνουμε μια «βουτιά» μέσα μας και να ανακαλύψουμε το πιο ζωντανό κομμάτι μας, αυτό που ονειρεύεται.

Όλοι μοιάζουμε με τη μικρή, κόκκινη κατσαρίδα. Όλοι νιώθουμε σαν να μην μας καταλαβαίνουν. Όλοι θέλουμε να κάνουμε τα όνειρά μας πραγματικότητα, αλλά διαρκώς τα αναβάλλουμε.

Πόσο ψυχοφελής η επιλογή του συγκεκριμένου έργου για τους εφήβους που συμμετείχαν στην παράσταση, αλλά και για όσους την παρακολουθήσαμε και γίναμε για λίγο τα παιδιά κι εμείς που κάποτε ονειρευτήκαμε να ανεβούμε στο φεγγάρι.

Συγχαρητήρια στην Έφη Λάζου για το μεγάλο βάρος που ανέλαβε, αλλά και σε όλους όσους στήριξαν την παράσταση. Ιδιαίτερη αναφορά στον καταπληκτικό μουσικό αφηγητή Νίκο Ποταμίτη.

Ανυπομονούμε για την επόμενη παράστασή τους…