Η θέαση της πραγματικότητας με τα μάτια ενός εικαστικού, μας αποκαλύπτει αλήθειες ή το «Ναυάγιο» σε θέση σύγχρονου Γκιούλιβερ για το νησί μας.

Ο πανικός που κατέλαβε, δικούς και ξένους, όταν μαθεύτηκε ότι η γνωστή παραλία Ναυάγιο, κινδυνεύει από ρυπογόνα λήμματα, ήταν το πρώτο καμπανάκι.

Οικολογική ευαισθησία μόνον ή κάτι διαφορετικό, κρυμμένο πίσω από τις λέξεις και τις σειρήνες των λιμενικών, που κυνηγούσαν τους δράστες;

Η απορία είχε εγκατασταθεί μέσα στο μυαλό μου και περίμενε την κατάλληλη ευκαιρία να εκφραστεί.

Και η ευκαιρία ήρθε.

Και μαζί της ήρθε και η εξήγηση, που δεν ήταν καθόλου ανακουφιστική. Έδειχνε ότι το σύγχρονο πρόσωπο της άναρχης τουριστικής μας ανάπτυξης, βιάζει τη φύση, βιάζει τον άνθρωπο και τον τοποθετεί σε μια θέση λιλιπούτειου δυνάστη κάθε μοιραίου ναυαγίου, που από τύχη και μόνο, προσαράζει στα καθαρά νερά του Φιόρου του Λεβάντε.

Και για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, ο εικαστικός Γιάννης Μαρκόπουλος στο έργο του: « Το φορτηγό «Gulliver», 1995, ναυάγιο και σκοινιά, 110χ110 μέτρα, Ζάκυνθος, παραλία Ναυάγιο», που εντοπίσαμε στο κεφάλαιο Διασπορά: η ελληνική τέχνη εκτός των τειχών, της σειράς «Ελληνομουσείον», Επτά αιώνες ελληνικής Ζωγραφικής, στ΄ τόμος, Ιούνιος 2009, εκδ. Ελεύθερος Τύπος-Εκδόσεις Μίλητος, σ. 116, που επιμελείται ο Ιστορικός της Τέχνης Μάνος Στεφανίδης, κατέδειξε ότι, η πραγματικότητα, βιωμένη μέσα από την εικαστική ματιά και ευαισθησία του καλλιτέχνη, μπορεί ν’ αποκαλύψει πτυχές της ζωής που φτάνουν στην καρδιά του προβλήματος.

Παρουσιάζει το πλοίο Παναγιώτης, δεμένο με τεράστια σκοινιά, που όπως είναι γνωστό, ξεβράστηκε το 1982, μεταφέροντας παράνομα τσιγάρα, από την Τουρκία. Το πλοίο, λόγω εξαιρετικά δυσμενών καιρικών συνθηκών και χαλασμένης μηχανής, βρέθηκε εκτός πορείας και σύντομα έπεσε στα βράχια της βορειοδυτικής πλευράς της Ζακύνθου.

Σαν άλλος Γκιούλιβερ, το πλοίο Παναγιώτης, ονειρεύεται να εξερευνήσει πιο μακρινούς και εξωτικούς τόπους. Αλλά η μοίρα του επεφύλασσε μία άλλη τύχη, αφού παραμένει αιχμάλωτο στον κάθε έναν, που θεωρεί ως καλή ιδέα, την τουριστική αξιοποίηση της περιοχής με το να εκθέτει ένα σκουριασμένο, αχρηστεμένο, λεηλατημένο κουφάρι.

Ο Γκιούλιβερ, ήρωας του μυθιστοριογράφου, λιβελογράφου, δοκιμιογράφου και ποιητή Jonathan Swift (Δουβλίνο 1667-1745), υπήρξε παθιασμένος με τα θαλασσινά ταξίδια και τις περιπέτειες. Στο πρώτο του μεγάλο ταξίδι, με προορισμό τις θάλασσες του Νότου, μια μεγάλη καταιγίδα, που προκάλεσε το ναυάγιο του πλοίου του, στάθηκε η αφορμή να φτάσει σε μια χώρα φανταστική. Η χώρα έμοιαζε με κήπο, οι αγροί με παρτέρια γεμάτα λουλούδια κι οι άνθρωποι δεν ξεπερνούσαν σε ύψος τα δεκαπέντε εκατοστά: βρισκόταν στη Λιλιπούτη! Συναρπαστικά, αλλά και καυστικά, ο Swift, μέσα από τις περιπέτειες του ήρωά του σατιρίζει με μοναδικό τρόπο τα κακώς κείμενα των κοινωνιών και της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Όμοια και ο εικαστικός Γιάννης Μαρκόπουλος, σατιρίζει τα κακώς κείμενα στη δική μας Λιλιπούτη. Γεννημένος στις 7 Ιουλίου 1962 στην Αθήνα, σπούδασε στην Α.Σ.Κ.Τ. του Α.Π.Θ. στη Θεσ/κη στο εργαστήρι του Βαγγέλη Δημητρέα (1984-1986) και κατόπιν συνέχισε τις σπουδές του στο Hochschule der Künste στο Βερολίνο (1987-1991) με καθηγητή τον Karl Horst Hödicke. Σήμερα ζει και εργάζεται στο Βερολίνο. Έργα του βρίσκονται στο Αμερικανικό Κολλέγιο (THE AMERICAN COLLEGE OF GREECE: ACG ART).

Με το έργο του εισηγείται ένα νέο είδος τέχνης: την τέχνη του «δεσμείν» - Art Binding. Ο καλλιτέχνης δένει ιεροτελεστικά ένα ναυάγιο στην ακτή του Ιονίου ή ένα υπερμέγεθες κτίριο του Βερολίνου. Επίσης «δεσμεί και λύει» τελετουργικά ένα γυναικείο σώμα σε performance μιας γκαλερί. Τι σημαίνει τέχνη του
«δεσμείν»;

 Είναι η εξασφάλιση της μονιμότητας σ’ έναν κόσμο που όλα αλλάζουν ή ο εντοπισμός της αρχαίας σκουριάς που βασανίζει τόπους, κτήρια, ανθρώπους και που οδηγεί σε μία αναστολή της προόδου σε κάθε επίπεδο, αφού εμποδίζει την έκφραση των νέων ιδεών;

Πιστεύουμε ότι, ο Μαρκόπουλος, στην περίπτωσή μας με το έργο του Το φορτηγό «Gulliver», σχολιάζει με τον καλύτερο τρόπο, τη συμβολική παρουσία του προσαραγμένου πλοίου στο νησί μας, αφού μας τοποθετεί στο ρόλο των λιλιπούτειων κατοίκων που προσπαθούν να δέσουν, να αιχμαλωτίσουν, επενδύοντας την υστεροφημία τους σ’ ένα κακόπαθο σκαρί και όχι αξιοποιώντας την ομορφιά των ιδεών των ανθρώπων  και της ευλογημένης φύσης που το περιβάλλει.

Για άλλη μια φορά λοιπόν η Τέχνη, σε ρόλο σχολιαστή, μας φέρνει στην καρδιά του προβλήματος.

Γι’ αυτό πριν η αδρεναλίνη χτυπήσει κόκκινο για τ’ απορρίμματα που πέφτουν  στο Ναυάγιο, καλό θα ήταν να σκύψουμε με πραγματικό οικολογικό ενδιαφέρον στις ομορφιές του νησιού μας, φροντίζοντάς το με αγάπη και σεβασμό. Τότε ίσως καταφέρουμε να ψηλώσουμε λίγο, για να μας βρει ο Γκιούλιβερ, όπως βρήκε τους κατοίκους της επόμενης χώρας που επισκέφτηκε: Γίγαντες!

Το κείμενο δημοσιεύεται και στις σελίδες 170-172 του βιβλίου μου. Πρώτη δημοσίευση εφημερίδα ΕΡΜΗΣ, 3/7/2009.