Παρουσίαση βιβλίου Διονυσίας Μούσουρα - Κυριακή 3 Αυγούστου 2025 - Θεατράκι πλατείας Σολωμού

 

Αγαπητοί Φίλοι,

Κυρίες & Κύριοι,

Όταν το χειμώνα έλαβα στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο το βιβλίο της Διονυσίας «Από την ομίχλη του Χθες στις Αλήθειες του σήμερα», για να το επιμεληθώ φιλολογικά,  θαύμασα ακόμα μια φορά την ενέργεια, το σφρίγος, τη γνώση που δίνει η ωριμότητα, αλλά και την πλήρη συναίσθηση της παρακαταθήκης μιας ευγενικής ψυχής, που έχει στη διαδρομή της ζωής της συναντήσει πολλούς ανθρώπους, έχει ακροαστεί τις περιπέτειες και τα πάθια τους και έχει γίνει κοινωνός στις αναμνήσεις των προσωπικών τους βιωμάτων.

Αλλά σαν αναγνώστρια όλων της των πονημάτων και πολλές φορές με μεγαλύτερη ακόμα εμπλοκή σ’ αυτά, καθώς σε αρκετά με τίμησε με την ανάθεση της παρουσίασής τους, στη Ζάκυνθο και στη Μελβούρνη, με τη συζήτηση για το εξώφυλλο, τον τίτλο, τον εκδότη τους, το συντάκτη του οπισθόφυλλου κ.λπ., είδα ότι, το τελευταίο αυτό βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας, διαφέρει από τα προηγούμενα.

Και η διαφορά έγκειται στην επίγνωση της συγγραφέως ότι ο χρόνος περνά, οι άνθρωποι βιώνουν τις δικές τους ιστορίες που χάνονται, αλλά δεν είναι ανεύθυνοι των όσων συμβαίνουν παγκόσμια.

Γιατί μπορεί στις 27 ιστορίες του βιβλίου να αναγνωρίσετε τα πρόσωπα της διπλανής πόρτας, στο χωριό και στην πόλη σας, αλλά αυτοί οι μικροί άνθρωποι, είναι εκείνοι που σμιλεύουν το πρόσωπο της ανθρωποσύνης μας, εκείνοι που μας δείχνουν, με τις σωστές και τις λάθος επιλογές τους, τι δρόμο να πάρουμε εμείς.

Είναι εκείνοι που μας παράδωσαν στην οικολογική καταστροφή, στους «άφρονες ηγέτες», που έζησαν, αγάπησαν, βίωσαν ήθη και έθιμα, που σήμερα χάνονται, αλλά και εκείνοι που χάραξαν πρωτοπόρες διαδρομές και μεγάλες ανακαλύψεις στον τομέα της επιστήμης.

Γι’ αυτό διαβάζοντας τις ιστορίες της, γραμμένες όχι με ενοχλητικό διδακτισμό, αλλά με τη δύναμη του παραδείγματος, μπορούμε να αφυπνιστούμε και να διορθώσουμε, όσο είναι καιρός, τα κακώς κείμενα, να διασώσουμε όσα χάνονται, να θυμηθούμε το πεπερασμένο της ανθρώπινης φύσης και να θέσουμε εαυτόν σε  τροχιά επούλωσης και δράσης.

Και αυτή είναι η αγωνία της Διονυσίας: να  καταγράψει, να διασώσει, να νουθετήσει και κυρίως να παραδώσει στη νεότερη γενιά, εμπειρίες ζωής, παθήματα ανθρώπων, ήθη και έθιμα που τείνουν να ξεχαστούν, και χτυπάει το κόκκινο καμπανάκι για τα όσα θα χαθούν ανεπανόρθωτα, εάν δεν αναλάβουμε εμείς σήμερα δράση.

Και είναι πολύτιμο και αυτό της το βιβλίο καθώς κατορθώνει με το μάτι της λαογράφου να φέρει στη βιβλιοθήκη μας όλα όσα τείνουν να ξεχαστούν, πολύτιμα για όσους τα έζησαν και αφυπνιστικά για όσους αφήνονται να τα λησμονήσουν.

Αποτελεί όμως και ένα φόρο τιμής στην ανθρώπινη δύναμη, που συνεχίζει να χαράζει πρωτοπόρες διαδρομές και που μέσα από τεράστιες δυσκολίες, ριζώνει στη νέα γη, προκόβει και υψώνει αειθαλή  κλαδιά. 

Γι’ αυτό, η Διονυσία, αφιερώνει το βιβλίο αυτό «στις επόμενες γενιές».

Κάποιος ίσως θα αναρωτηθεί: «πώς έχει το χάρισμα να το κάνει;».

Θα σας απαντήσω. Για τρεις λόγους.

Ο πρώτος είναι η επαγγελματική της δράση. Διδάσκοντας για πολλά χρόνια ελληνικά στα απογευματινά σχολεία της ελληνικής παροικίας της Μελβούρνης και στα Σαββατιανά Πολυγλωσσικά Σχολεία του Υπουργείου Παιδείας της Αυστραλίας, εργαζόμενη σαν ψυχιατρική διερμηνέας, επίσης, για δεκαετίες στα Ομοσπονδιακά και Πολιτειακά Υπουργεία της Αυστραλίας, σαν Επιμορφωτική Σύμβουλος στο Καρκινικό Συμβούλιο και στην Υπηρεσία Διαβητικών Αυστραλίας, ήρθε σε επαφή με τις ιστορίες πολλών ανθρώπων.

 Όπως μου είχε πει σε μία συνέντευξη για το περιοδικό ΤΕΧΝΗΣ ΛΟΓΙΑ, το Σεπτέμβριο του 2015: «Τα περισσότερα από τα διηγήματά μου, αναφέρονται σε υπαρκτά πρόσωπα και γεγονότα, ψυχασθενείς που για χρόνια έβλεπα και βλέπω, στη δουλειά μου. Φυσικά, είναι έτσι δοσμένα, ώστε να προστατεύεται στο έπακρο η ανωνυμία αυτών των ανθρώπων. Μολονότι, οι περισσότεροι μου το ζήτησαν οι ίδιοι να γράψω την ιστορία τους και μάλιστα επώνυμα! Όχι μόνον αυτό, αλλά κάποια άτομα, με πλησίασαν προσφέροντάς μου σεβαστά ποσά, ως ανταμοιβή, για να γράψω για τη ζωή τους. Κάτι φυσικά που ουδέποτε δέχτηκα.  Σε άλλα διηγήματα, όπως σε εκείνα στο βιβλίο «Γνεφολογήματα», αντλώ θύμησες για πρόσωπα, γεγονότα κ.λπ., από τα παλιά και μερικά είναι αυτοβιογραφικά».

Ο δεύτερος λόγος είναι η χώρα που την αγκάλιασε μετά τον ξεριζωμό από την πρώτη της πατρίδα και την οδήγησε να ανακαλύψει αυτό που πάντα είχε σαν φλέβα μέσα της και δονούσε τους παλμούς της καρδιάς της. Γιατί είναι ξεκάθαρο σε μένα, πως χάρις στην αγκαλιά της Αυστραλίας, η Διονυσία, κατάφερε να ξεκλειδώσει τον λογοτεχνικό της θησαυρό και να τον εκθέσει με τον γραπτό λόγο.

Από  την ίδια συνέντευξη πάλι, δεν μπορώ παρά να σας διαβάσω κάτι που θεωρώ εξαιρετικά επίκαιρο.

Στη ερώτηση: «Ποια είναι η γνώμη σου, Διονυσία, για την σημασία της πολυπολιτισμικής εκπαίδευσης σε έναν τόπο και μάλιστα στην Ελλάδα, που έχει τόσους μόνιμους πια κατοίκους από άλλες χώρες που ζουν και εργάζονται εδώ;», η απάντησή της αξίζει να μας προβληματίσει,  αναλογιζόμενοι τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στη Χώρα μας και στην μεταναστευτική πολιτική που εφαρμόζει.

 Είχε απαντήσει τότε η Διονυσία: «Πολύ φοβάμαι, Κατερίνα μου, ότι η Ελλάδα έχει πολλή δουλειά να κάνει ακόμα, αν ποτέ γίνει, για να προσπαθήσει να καλύψει τις γλωσσικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές ανάγκες των μονίμων πια «μεταναστών» που βρίσκονται στη Χώρα.

Για να μπορέσω να αγγίξω και μόνο τη σημασία και σπουδαιότητα  διατήρησης της μητρικής γλώσσας και του πολιτισμού, ανθρώπων που για πολλούς και διαφόρους λόγους, υποχρεώθηκαν ή επέλεξαν να ζουν εκτός της πατρίδας τους, θα πρέπει να διαθέσουμε πολλές ώρες και πολύ μελάνι και χαρτί!

Γνωρίζω, ότι ο εδώ χώρος πολύ περιορισμένος, οπότε θα αρκεστώ μόνο να κάνω μια ερώτηση:

Πού και πώς θα ήταν σήμερα ο Απόδημος Ελληνισμός αλλά και η Ελλάδα, κι αριθμούμε κάμποσα εκατομμύρια, αν οι Χώρες υποδοχής, δεν μας επέτρεπαν να διατηρήσουμε και να μεταλαμπαδεύσουμε στις επόμενες γενιές, τη γλώσσα, τα ήθη και έθιμά μας και γενικά τον πολιτισμό μας; Μπορώ να το συνοψίσω σε λίγες λέξεις μόνο. Ένα τεράστιο, πολύτιμο κομμάτι του Ελληνισμού, θα είχε χαθεί για την Ελλάδα!».

Ο τρίτος και καθοριστικότερος λόγος, που απαντά στο ερώτημα: «πώς η Διονυσία έχει το χάρισμα να γράψει ένα τέτοιας ποιότητας βιβλίο», είναι οι ρίζες της.

Σε όλα τα βιβλία αναφέρεται πολύ σε αυτό το θέμα. Η μάνα, ο παπάκης, τα αδέλφια, το χωριό της, ο «Κραταιός Νόστος»,  που αποτελεί και τίτλο του πρώτου πεζογραφικού της βιβλίου (έκδοση του Πανεπιστημίου RMIT: Royal Melbourne Institute of Technology), το 2000, μπόλιασαν με πνεύμα την ψυχή της και την έκαναν ευνοϊκή παρατηρήτρια των μικρών και ασήμαντων, αλλά συγχρόνως και μεγάλων και καταλυτικών για τη ζωή ενός ανθρώπου.

Είναι οι ίδιες ρίζες που σήμερα προσπαθούμε να μπολιάσουμε, να φατσινάρουμε τα παιδιά μας, μέσα από θεατρικά και μουσικά σχήματα, όπως αυτό που θα ακούσετε σε λίγο, από χορευτικά συγκροτήματα, μέσα από επισκέψεις στα μουσεία και τα μνημεία μας, μέσα από το έργο συλλόγων & σωματείων, που μοχθούν καθημερινά να μεταδώσουν στα νέα παιδιά το λαϊκό πολιτισμό, μέσα από τις γεύσεις της παραδοσιακής μας κουζίνας, κόντρα στη μάστιγα του υπερτουρισμού.

 Και γι’ αυτό τούτο το βιβλίο της Διονυσίας Μούσουρα ξεχωρίζει, καθώς φροντίζει, με τον τρόπο της, αυτές τις ρίζες, να τις μεταδίδει στα εγγόνια της και σε όλους εμάς.

Την ευχαριστούμε γι’ αυτή της την προσφορά, της ευχόμαστε υγεία και περιμένουμε με ανυπομονησία και το επόμενο βιβλίο της.

Σας ευχαριστώ!

Το 53 της Ελίνας …

               Σε μια εποχή που η αριθμολογία παίζει περίεργα παιχνίδια -βλέπε το 57 (ψυχές που ζητούν απαντήσεις)-, το 53, που αποτελεί τον αριθμό των έργων που παρουσιάζονται στην έκθεση με τίτλο «Moving Souls / Κινούμενες ψυχές – Ταξίδι στο Χωροχρόνο», της Ελίνας Τσινγκίρογλου, θα μπορούσε να ερμηνεύσει το γιατί, το πότε και το πώς τα έργα αυτά συγκεντρώθηκαν στο νησί που ο Αύγουστος του ’53, σηματοδότησε τη νέα πορεία για την οικονομική, πνευματική και πολιτιστική εξέλιξή του.

            Το γιατί είναι η προσωπική επιλογή της εικαστικού, η οποία επιλέγει να εκθέσει σε ένα νησί, που παρόλο που δέχεται την πολυπολιτισμική κουλτούρα των χιλιάδων επισκεπτών του, εξακολουθεί να διατηρεί μια ερωτική σχέση με το πολιτιστικά βαρύ παρελθόν του, το οποίο επιβιώνει μέσα από το άρωμα της σταφίδας στις αποθήκες του Σταφιδεργοστασίου της Ένωσης και τα ήθη και έθιμα σε κάθε έκφανσή τους, θρησκευτική, λαϊκή ή κοσμική.

Το πότε είναι Σήμερα, καθώς ερμηνεύουν την ιδιαίτερη συγκινησιακή, διανοητική και μεταφυσική στάση της, η οποία αναζητά ένα νέο ξεκίνημα, ξαναβλέποντας και η ίδια όσα δημιούργησε, από το 2008 που ξεκίνησε την εικαστική της διαδρομή. Έτσι, χωρίζοντας τα έργα σε τρεις χρονικές περιόδους (2008-2013, 2013-2021, 2021 έως σήμερα), οι οποίες σηματοδοτούν την εικονική και ανεικονική φάση της, την ρεαλιστική και την αφαιρετική, οδηγείται και μας οδηγεί σε εκείνον τον κατάλληλο χρόνο όπου η Τέχνη γίνεται κατάφαση, αποδοχή και ένταση της ζωής.

                       

            Με αυτό τον τρόπο αντιλαμβανόμαστε το πώς, έργα με διαφορετική αφετηρία εναποτίθενται στην έκθεσή της κόβοντας τον ομφάλιο λώρο με το παρελθόν, και ξαναρχίζοντας μια καινούργια ζωή, αυτήν που της ευχόμαστε ολόψυχα να κερδίσει. Εδώ, στο νησί των Ποιητών, "εις τον πάτο της εικόνας πάντα η Ελλάδα με το μέλλον της. Από την αρχή ως το τέλος περνάνε από πόνον εις πόνον έως τον άκρον πόνο"[1]. Στον τόπο που χιλιάδες μετανάστες - Κινούμενες Ψυχές, έχοντας αφήσει πίσω τους τις πατρίδες τους έχουν πιάσει τη ζωή τους από την αρχή, ριζώνοντας, τεκνοποιώντας, δημιουργώντας. 

                  Τα 53 έργα της Ελίνας, με τις μνημειακές ή μικρότερες διαστάσεις τους και τους ποιητικούς τους τίτλους, με απλοχεριά καταθέτουν την ευαισθησία της ψυχής της, βασισμένα σε εκφραστικά στοιχεία διανοητικά, παρουσιάζοντας εναλλασσόμενες φάσεις ρεαλισμού και αφαίρεσης, όπως ακριβώς είναι η ζωή μας.

               Την ευχαριστούμε γι' αυτό και της ευχόμαστε καλή συνέχεια στο ταξίδι στο Χωροχρόνο .     

  

* Το κείμενο γράφτηκε για τον κατάλογο της έκθεσης.

---

[1] Δ. Σολωμός, Οι Ελεύθεροι πολιορκημένοι, Στοχασμοί του Ποιητή.

«Το μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας» ξεδίπλωσε τα μυστικά του στο Μουσείο Γρηγορίου Ξενόπουλου.

 

Ένα πρωτότυπο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, βασισμένο στη διαπλαστική παιδαγωγική μέθοδο του Ξενόπουλου και τις τεχνικές του Εκπαιδευτικού Δράματος, υλοποιήθηκε τους δύο τελευταίους μήνες του 2024, στους μαθητές της Ζακύνθου, στο Μουσείο Γρηγορίου Ξενόπουλου του Δήμου Ζακύνθου, με πρωτοβουλία του Συλλόγου Φίλων Ξενοπουλείου Παιδικής Βιβλιοθήκης (ΣΦΞΠΒ).

Το πρόγραμμα, το οποίο τέθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο και το ενέταξε στα εγκεκριμένα προγράμματα του προηγούμενου έτους, απευθύνθηκε σε μαθητές των τριών τελευταίων τάξεων του Δημοτικού και σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου και Λυκείου.

Τα μέλη της θεατρικής ομάδας ΖΥΜΩΣΙΣ, Τάσος Αβούρης και Αντώνης-Δαυίδ Παπαδάκης, υπό τις σκηνοθετικές κατευθύνσεις του Κωνσταντή Μουζάκη, ζωντάνεψαν το έργο του μεγάλου θεατρικού συγγραφέα και με την διδασκαλία της θεατρολόγου Έφης Λάζου, που για τις ανάγκες του προγράμματος έγινε Βαλέραινα, και την συνεπικουρία της Προέδρου του ΣΦΞΠΒ, νηπιαγωγού Αλεξάνδρας Κατσαΐτου, μύησαν τα παιδιά στο πνεύμα, το έργο και τη διαπλαστική παιδαγωγική μέθοδο του Γρηγορίου Ξενόπουλου, μέσα στο ίδιο του το σπίτι.

Οι μαθητές γνώρισαν τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που επηρέασαν τις επιλογές και τις πράξεις των ανθρώπων σε  άλλες εποχές και τις συνέκριναν με τη δική τους, προβληματιζόμενοι πάνω στο δίλημμα: Ιδανικά ή Ανάγκη.

Συμμετέχοντας ενεργά στην ιστορία της κοντέσας Βαλέραινας βοήθησαν στη λύση του προβλήματος μέσα από τις διαδραστικές τεχνικές του  Εκπαιδευτικού Δράματος και τους  ρόλους των «Συνεργατών της Διάπλασης» και του «Παυλάκη».

Εξασκήθηκαν στην καλλιέργεια «συνεργατικού ήθους, χαρακτήρα και ψυχής», όπως η παιδαγωγική του Ξενόπουλου υπαγόρευε για το ρόλο του σχολείου, και περιηγήθηκαν στο Μουσείο Ξενόπουλου και στη Βιβλιοθήκη, ασχολούμενοι με τα έργα του ως μικροί συγγραφείς και συνεργάτες.

Τέλος είχαν την ευκαιρία να εξοικειωθούν με τα τεκμήρια που σχετίζονται με το έργο: «Το μυστικό της κοντέσας Βαλέραινας», από το ψηφιοποιημένο αρχείο του Μουσείου Ξενόπουλου, προϊόν της περσινής δράσης του Μουσείου, με τίτλο: «Δημιουργία ψηφιακού αποθετηρίου και τεκμηρίωση αρχείου Ξενόπουλου για το Μουσείο Γρηγορίου Ξενόπουλου του Δήμου Ζακύνθου», το οποίο πάλι είχε εγκριθεί από το ΥΠ.ΠΟ.

Η δράση αποτυπώθηκε άρτια καλλιτεχνικά σε ένα τευχίδιο, που επιμελήθηκε ο Ιωάννης-Πορφύριος Καποδίστριας και οργάνωσε η Στέλλα Αντιόχου, τα κείμενα του οποίου συνέταξαν η Βασιλική Γκούγια, η Ευφροσύνη Λάζου και η υπογράφουσα, ενώ το ψηφιοποιημένο υλικό επέλεξε η Δήμητρα Ραφτοπούλου. 

Για ξεφύλλισμα, εδώ: https://simplebooklet.com/tBQjsPPxsrFn1kTXioU42X

Ο Δημήτρης Μαρκεσίνης βιντεοσκόπησε ένα από τα σχολεία που παρακολούθησαν το πρόγραμμα και με υπομονή επέφερε τις συνεχείς αλλαγές που του ζητούσαμε, πολλές φορές πιεστικά και σε ακατάλληλες ώρες, ενώ ο Μιχάλης Τσαούσης έντυσε αριστοτεχνικά με μουσική τις εικόνες, μουσική πρωτότυπη και απολύτως ταιριαστή με το πνεύμα του προγράμματος.

Ο μεγάλος θεατρικός συγγραφέας έγραψε για «Το μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας», πως «είναι έργο διδακτικό και καρποφόρο» και πως «αν οι Κυβερνητικοί και οι Σωματειακοί Σύμβουλοι ήταν σοφότεροι, πρακτικότεροι να πω καλύτερα, την Κοντέσσα Βαλέραινα θα διάλεγαν να πατρονάρουν, ώστε να την ιδεί στο Θέατρο κόσμος πολύς και να μάθει απ’ αυτή πώς πολεμά και πώς πεθαίνει στην ανάγκη ο ανώτερος άνθρωπος για τη συνείδησή του, τον όρκο του, την τιμή του, το Ιδανικό του».

Αυτά όμως είναι μία άλλη συζήτηση.

Είναι η συζήτηση που σχετίζεται με τις αξίες που θέλουμε να εμπνεύσουμε τους νέους.

Ο ΣΦΞΠΒ, συστηματικά και αθόρυβα, συνεχίζει να καλλιεργεί με τις δράσεις του στα παιδιά μας αξίες κι ευχόμαστε τη φετινή χρονιά να βρει ουσιαστική βοήθεια από την Πολιτεία.

Καλή χρονιά με πραγματική στήριξη σε όσα είναι ψυχωφελή για τα παιδιά μας.