Για την Έκθεση Ζωγραφικής των μαθητών της ΣΤ' Δημοτικού του 2ου Δημοτικού Σχολείου Ζακύνθου με τίτλο: «ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΥ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ». Αυλή του Μ.Σ.&Ε.Ζ.- Δευτέρα 10 Ιουνίου, 7.00’ μ.μ.

«Πρέπει πρώτα με δύναμη να συλλάβει ο νους, κι έπειτα η καρδιά θερμά να αισθανθεί ό,τι ο νους εσυνέλαβε» [Στοχασμός του Ποιητή].

Αυτός ο Στοχασμός του Ποιητή αποτέλεσε το εφαλτήριο για να σχεδιαστεί η αποψινή «Έκθεση Ζωγραφικής» των μαθητών της «Στ’ Τάξης» του «2^ου Δημοτικού Σχολείου Ζακύνθου», απέναντι από τα εναπομείναντα κιγκλιδώματα από τις εκκλησίες της προσεισμικής πόλης, ως αποτέλεσμα της εκπαιδευτικής δράσης με θέμα τη ζωή και το έργο του Διονυσίου Σολωμού, που πραγματοποιήθηκε μέσα στη σχολική χρονιά, που διανύσαμε.

     Είναι γνωστό ότι, τα τελευταία χρόνια, το Μουσείο Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων έχει αναπτύξει έντονη δραστηριότητα στον τομέα των εκπαιδευτικών προγραμμάτων αναπτύσσοντας, παράλληλα με τη λειτουργία του ως εκθεσιακού χώρου, και εκπαιδευτικά προγράμματα, τα οποία απευθύνονται σε όλες τις εκπαιδευτικές κοινότητες του νησιού μας.

Εκτός από το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας, για το οποίο έχει σχεδιάσει ειδικά προγράμματα με στόχο την κατανόηση του έργου του Εθνικού μας Ποιητή, βασισμένα στα βιβλία της Γλώσσας της Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης, έχει δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα στο μάθημα της Ιστορίας, των Εικαστικών, της Μουσικής, της Μελέτης Περιβάλλοντος, κ. ά,  αξιοποιώντας τις δυνατότητες, που η νέα τεχνολογία του παρέχει.

Απαραίτητη προϋπόθεση του σωστού διαλόγου που ένα μουσείο ανοίγει με την εκπαιδευτική κοινότητα, είναι να ξέρει  ο υπεύθυνος του μουσείου, τι γνωρίζουν οι μαθητές που το επισκέπτονται.

Τα διδακτικά εγχειρίδια που φιλοξενεί η εκπαιδευτική πλατφόρμα «Ψηφιακό Σχολείο» (http://ebooks.edu.gr/new/), τα οποία αναρτήθηκαν στο πλαίσιο του έργου «Ψηφιακή Εκπαιδευτική Πλατφόρμα, Διαδραστικά Βιβλία και Αποθετήριο Μαθησιακών Αντικειμένων», ένα έργο του Υπουργείου Παιδείας, που υλοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και εκδόσεων (ΙΤΥΕ)- «Διόφαντος», το διάστημα 2010-15, έδωσαν στον υπεύθυνο του Μουσείου, που σχεδιάζει τα εκπαιδευτικά προγράμματα, όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το τι γνωρίζουν οι μαθητές, που επισκέπτονται το Μουσείο.

          Τα προγράμματα αυτά σχεδιάζονται σε τρεις φάσεις:

       Η πρώτη είναι η φάση της προετοιμασίας πριν από την επίσκεψη στο χώρο του Μουσείου. Σε αυτήν ο εκπαιδευτικός συνεργάζεται με τον υπεύθυνο του Μουσείου και χαράζονται οι άξονες πάνω στους οποίους θα κινηθεί το πρόγραμμα. Στη φάση αυτή ο εκπαιδευτικός παραλαμβάνει από το Μουσείο το εποπτικό υλικό, που θα βοηθήσει τους μαθητές να προετοιμάσουν την επικείμενη επίσκεψη. Το υλικό αυτό περιλαμβάνει πληροφορίες για τη ζωή του Ποιητή, ποιήματα, φωτογραφικό υλικό, μελοποιήσεις έργων από τα CD του «Σωματείου των Φίλων του Μουσείου» και από το διαδίκτυο, φύλλα εργασίας.

     Στη συνέχεια ακολουθεί η επίσκεψη στο Μουσείο, όπου γίνεται αναλυτική ξενάγηση, και λύνονται οι απορίες των μαθητών, που προέκυψαν από τη μελέτη του σταλθέντος υλικού. Κατά την επίσκεψη εντοπίζονται τα στοιχεία εκείνα που σχετίζονται με το μάθημα για το οποίο αναπτύσσεται η σχετική δράση.

Για παράδειγμα για τη δράση που σχετίστηκε με το μάθημα των Εικαστικών, δόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα στις προσωπογραφίες του Ποιητή από την εφηβική και την ενήλικη φάση της ζωής του, που εκτίθενται στο Μουσείο. Στο μάθημα της Μουσικής, δόθηκαν μελοποιημένα ποιήματα του Σολωμού, ενώ στα μαθήματα Ξένων Γλωσσών (Αγγλικών-Ιταλικών), δόθηκαν ποιήματα, αλλά και το βιογραφικό σημείωμα του Ποιητή, στις αντίστοιχες γλώσσες, κ. ά.

     Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται μέσα στην τάξη, όπου κατ΄ αρχήν συζητιέται η εμπειρία από την επίσκεψη  στο Μουσείο. Εκεί τα παιδιά καλούνται να αποτυπώσουν τη μορφή του Ποιητή και να εκφράσουν τα συναισθήματα από την επίσκεψή τους στο χώρο και να συζητήσουν πάνω στις γνώσεις που αποκόμισαν για τη ζωή και το έργο του.

     Στη συγκεκριμένη δράση με την καθοδήγηση της εκπαιδευτικού – εικαστικού κ. Νικόλ Κάπαρη, υπεύθυνης για το μάθημα στο 2^ο Δημοτικό Σχολείο Ζακύνθου, οι μαθητές ξεκινώντας από την προσωπογραφία του Βαν Γκογκ, γνώρισαν το συγκεκριμένο  είδος  κοσμικής ζωγραφικής («τι είναι το πορτραίτο;») και το μελέτησαν, αφού πρώτα γνώρισαν τα επιμέρους συστατικά του. Ειδικότερα ασχολήθηκαν με το ελεύθερο σχέδιο, έκαναν ασκήσεις χρώματος, σύνθεσης και τόνων και τέλος επέλεξαν το υλικό (τέμπερες ή μολύβι), με το οποίο συνέθεσαν το δικό τους έργο με θέμα τον Διονύσιο Σολωμό (!).

     Όλα τα έργα των παιδιών χαρακτηρίζονται από πρωτοτυπία και μοναδικότητα.

       Η ευαισθησία με την οποία προσέγγισαν τη μορφή του Εθνικού μας Ποιητή απηχεί την αγάπη με την οποία περιέβαλλε όλη τη δράση η εκπαιδευτικός κ. Νικόλ Κάπαρη, η οποία ενθάρρυνε τα παιδιά να δουλέψουν με ελευθερία και συγχρόνως με γνώση και σεβασμό για το θέμα.

          Τη συγχαίρουμε γι΄ αυτό και θα θέλαμε να επισημάνουμε τη χαρά μας για την όλη συνεργασία μας μαζί της.

      Ευχαριστούμε θερμά το Διοικητικό Συμβούλιο της Λέσχης «Ο Ζάκυνθος» και ιδιαίτερα τον κ. Γιάννη Κοπανά για την παραχώρηση των ταμπλώ, που εκτίθενται τα έργα των παιδιών.

             Η γνώση της ιστορίας και κατ’ επέκταση του τόπου μέσα στον οποίο ζούμε, δημιουργούμε και δραστηριοποιούμαστε, έρχεται και μέσα στις αίθουσες των Μουσείων. 

       Με τη βοήθεια εμπνευσμένων εκπαιδευτικών τα Μουσεία τροφοδοτούν τη γενική παιδεία στην πιο κοινή της μορφή, αφού γνωρίζουμε καλά μόνο ό,τι αγαπάμε.

Για εμάς αυτό είναι το στοίχημα και η πρόκληση.

H έκθεση του Χρήστου Μπάρλου στο ELEON: 19-5-2019

Σε καιρούς έντονα αντικαλλιτεχνικούς, με  μοναδικό κριτήριο για τη θέαση  του κόσμου το κραυγαλέο, το συνθηματικό και το δήθεν πολιτικά ορθό, η αποψινή έκθεση του Χρήστου Μπάρλου, στο φιλόξενο χώρο του Atlantica Eleon Grand Resort and Spa, στο Τραγάκι Ζακύνθου, έρχεται με την εικαστική της παρέμβαση να εκπλήξει ευχάριστα και να λειτουργήσει αναζωογονητικά για τους κοινωνούς της.

Δύο χρόνια μετά την έκθεση των ζωγραφικών του έργων στο ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ (8-3-2017), ο Χρήστος συνεχίζει να πειραματίζεται με τα πινέλα και να διευρύνει τη θεματική του.

Σε πείσμα όσων πίστευαν ότι η ενασχόληση με τη ζωγραφική αποτέλεσε ένα καπρίτσιο της στιγμής, ο καλλιτέχνης απέδειξε ότι προχωράει γερά, ανιχνεύοντας βαθύτερα τον εικαστικό χώρο της επιφάνειας, έχοντας τη φαρέτρα του γεμάτη με τη γνώση της προηγούμενης δουλειάς του, που απαιτούσε μεγάλη σωματική και ψυχική δύναμη για να επιβληθεί πάνω στα φυσικά υλικά.

Τότε είχαμε διαπιστώσει ότι εμβαθύνοντας στη χειρονομιακή προσπάθεια της τιθάσευσης φυσικών υλικών, όπως η πέτρα και το ξύλο, και στο δέσιμό τους με το σίδερο, τον μπρούτζο και το χαλκό, ανέσυρε πνευματικά στοιχεία μέσα από την σύγκρουση του Ανθρώπου με τα στοιχεία της Φύσης. Μέσα από τη συγκεκριμένη τεχνική την ερμήνευσε, εντόπισε μέσα της αρχετυπικές μορφές και κατάφερε τέλος να απολιθώσει την ουσία της ύπαρξης.

Με τον πειραματισμό του στον χώρο της Ζωγραφικής και μάλιστα Ζωγραφικής μεγάλων διαστάσεων, μνημειακής, αναδιατύπωσε τα εκφραστικά όρια μεταξύ των δύο μορφών Τέχνης, Γλυπτικής & Ζωγραφικής, και εγκαινίασε το διάλογο με τις μορφές που εμπεριέχονται μέσα του.

Ο Χρήστος στράφηκε στον εσωτερικό του κόσμο, στα οράματά του, στις μορφές που στοίχειωναν τη σκέψη του.

Αυτές τις μορφές τις εξέφρασε πάνω σε μεγάλες επιφάνειες, με έναν τρόπο μοναδικό, χρησιμοποιώντας τα έντονα χρώματα των Φωβιστών ζωγράφων.

 Με μια εκφραστική που συναντάμε στην Ποπ Αρτ, οι μορφές του κοίταζαν και κοιτάζουν κατ’ ενώπιον.

Τα έντονα μάτια τους, παραπέμπουν στα πορτραίτα Φαγιούμ και περικλείουν ευαισθησία, τρυφερότητα, σκληρότητα, έρωτα, μουσικότητα, έντονη δύναμη.

Τότε ήταν οι γυναικείες μορφές που στοίχειωσαν τη σκέψη του και τότε είχε έρθει η ώρα να γεννηθούν. Ήταν οι μορφές που τον πίεζαν σε όλη τη διάρκεια της προηγούμενης καλλιτεχνικής του πορείας και που απαλλαγμένες από κάθε είδους διδακτισμό, τον ωθούσαν μέσα από τη συναισθηματική εγρήγορση στην καλλιτεχνική δράση.

Ανοίγοντας το κουτί της Πανδώρας της Ψυχής του, έκαναν την εμφάνισή τους, Μούσες και Θεές μαζί, με πρόσωπα, στα οποία φαινόταν η χαρμολύπη της σχέσης τους με το Δημιουργό.

Πορτραίτα που αποκτούσαν ρόλο γυναικείου Ιανού, τον απελευθέρωσαν από τη σχέση τους μαζί του και του έδωσαν τη συγχώρεση που είχε ανάγκη για να συνεχίζει να ζει και να δημιουργεί.

Σήμερα βλέπουμε ότι τα πρόσωπα αυτά ανέσυραν στην επιφάνεια και άλλα.

Έτσι ανάμεσα στα νέα έργα με γυναικείες μορφές που ακολουθούν την ίδια εκφραστική, κάνουν την εμφάνισή τους ανδρικές και παιδικές μορφές.

Πολλές από αυτές είναι μορφές αναγνωρίσιμες, που συνδέονται στενά με τον καλλιτέχνη και αποκαλύπτουν την αξιακή του σφαίρα. Για παράδειγμα μέσα από το πορτραίτο διάσημου νεοέλληνα  συγγραφέα, δίνει μεγάλη σημασία στην αξία της Φιλίας, που καταργεί τα καλλιτεχνικά σύνορα και παντρεύει την τέχνη του Λόγου με εκείνη της Εικόνας.

Άλλες πάλι λειτουργούν σαν σχόλιο σε καυτά θέματα, που βασανίζουν τον σύγχρονο κόσμο, όπως είναι το μεταναστευτικό. Έτσι στο πορτραίτο της «Μικρής Αφγανής» αποκαλύπτει μόνο το ένα μάτι. Το άλλο παραμένει μισοκρυμμένο, σαν να σχολιάζει την υποκρισία του πολιτισμένου κόσμου μας.

Όλες όμως έχουν ένα κοινό.

Η θέασή τους απαιτεί απόσταση για να τις δούμε.

Και αυτό είναι κατά την προσωπική μου γνώμη το μήνυμα των ζωγραφικών έργων του Χρήστου: πρέπει να πάρουμε απόσταση από τα πράγματα για να μπορέσουμε να δούμε το βάθος τους. Με την απόσταση κρύβονται οι διαφορές. Όσο πιο κοντά πλησιάζουμε τόσο περισσότερο βλέπουμε αυτά που μας χωρίζουν. Όσο πιο πολύ απομακρυνόμαστε τόσο οι διαφορές λειαίνονται.

Μήπως αυτό είναι και ένα σχόλιο για τις επικείμενες εκλογές;

Ας δούμε λοιπόν τα πράγματα από απόσταση. Ίσως τελικά ανακαλύψουμε περισσότερο αυτά που μας ενώνουν  και αφήσουμε πίσω αυτά που μας χωρίζουν... 

To κείμενο δημοσιεύτηκε και στην τοπική εφημερίδα ΕΡΜΗΣ, 7-6-2019, αρ. φύλλου 5529.

Το ασπρόμαυρο της πολυχρωμίας μία ερμηνεία για την αποχή στις Ευρωεκλογές.[1]

Τα 22 ασπρόμαυρα ψηφοδέλτια, με τα ονόματα των κομμάτων και των υποψηφίων τους Ευρωβουλευτών, που παραδόθηκαν στον επίδοξο ψηφοφόρο, λίγο πριν την λήψη της κρίσιμης απόφασης, σε μια εποχή έντονης σημειολογικής αναζήτησης των σημείων των καιρών και φυσικά του εκλογικού αποτελέσματος, αποτελούν ικανό θέμα διαπραγμάτευσης, για τη στήλη των ΕΠΙΛΟΓΩΝ του «ΕΡΜΗ», που διακρίνεται πλέον από μία τάση  εβδομαδιαίας περιοδικής παρουσίας.

Γιατί αν θεωρήσουμε ότι η γραφιστική απεικόνιση των λογοτύπων των υποψήφιων κομμάτων, που φυσικά δεν είναι ασπρόμαυρα, υπακούουν σε εικαστικούς νόμους, τότε ενδεχομένως θα ερμηνεύαμε γιατί κάποιοι από εμάς έκαναν εκείνη την επιλογή και κάποιοι άλλοι, την άλλη.

Άλλωστε η καλλιτεχνική θέαση του κόσμου έχει τόσο μεγάλη ποικιλία, που μπορεί από μόνη της να μας αποκαλύψει μία άλλη οπτική των πραγμάτων και να δούμε την καθημερινότητα πιο αισιόδοξα, καθώς οι λεπτές αποχρώσεις είναι αυτές που μπορούν να σπάσουν τη μονοχρωμία, οι οποίες ακόμα και αν παίζουν στη χρωματική γκάμα του ασπρόμαυρου ψηφοδελτίου για τις ανάγκες της κάλπης, μπορούν να διασφαλίσουν τη εύρυθμη λειτουργία μιας δημοκρατίας.

Έτσι: το σημείο, η γραμμή, το σχήμα, η διεύθυνση, ο τόνος, το χρώμα και η υφή, τα βασικά δηλαδή στοιχεία, που συνθέτουν το αλφάβητο της εικαστικής γλώσσας των υποψήφιων κομμάτων, μπορούν να λειτουργήσουν στον κατακερματισμένο κόσμο μας ως εκείνα τα δομικά στοιχεία που θα γεφυρώσουν μέσω της Τέχνης, τη διαίσθηση με τη νόηση, το χάος με την τάξη.

Γιατί μέσω αυτών, επιδρούν πάνω μας, νόμοι της Φύσης, και σε συνδυασμό με τις εν ενεργεία ψυχολογικές δυνάμεις μας, βλέπουμε και αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο γύρω μας, και τελικά αποφασίζουμε για το προς τα πού και με ποιον θα πορευτούμε.

Έτσι η ευθεία γραμμή, που είναι η μικρότερη απόσταση ανάμεσα σε δύο σημεία, γίνεται για το μάτι μια γραμμή γεμάτη ταχύτητα, αποφασιστική και δυναμική.

Αντίθετα η κάθετη, μοιάζει να παλεύει ενάντια στη βαρύτητα, και δηλώνει απόφαση, θέση και ανάταση.

Η καμπύλη είναι μία γραμμή τρυφερή και ευαίσθητη. Η αβίαστη κίνησή της, εκφράζει το ανθρώπινο μέτρο, την ελευθερία.

Το τρίγωνο, αιχμηρό, με γωνίες που τρυπάνε, εκφράζει την ένταση, δηλώνει κατεύθυνση και οδηγεί.

Ο κύκλος, συγκεντρωμένος, τέλειος, συμβολίζει το ατέλειωτο, θυμίζει τη Γη, και εκφράζει προστασία.

Αλλά και τα χρώματα, που έχουν επιλέξει τα υποψήφια κόμματα, ξυπνούν την πιο κατάλληλη διάθεση για το σκοπό του σχεδίου τους. Γιατί γνωρίζουν καλά, ότι δεν είναι το μάτι μας που εξασφαλίζει αυτή την επιλογή, αλλά το ερευνητικό μυαλό, που ξέρει πώς να διεισδύει στις αμφισημίες της όρασης και σ’ αυτό το ερευνητικό μυαλό στοχεύουν.

Ο Ελβετός  Heinrich Wölfflin (1864-1945), ο μεγαλύτερος ίσως ιστορικός της τέχνης της προηγούμενης γενιάς, στο θεμελιώδες του σύγγραμμα «Βασικές έννοιες της Ιστορίας της Τέχνης», που δημοσιεύτηκε το 1915, υποστήριξε ένα μεθοδολογικό σύστημα, με τη βοήθεια του οποίου, είναι σε θέση να κρίνει κανείς όχι μόνο την ποιότητα του καλλιτεχνικού έργου, αλλά ν’ αναγνωρίσει τα ιστορικά γνωρίσματα της εποχής, μέσα από έναν συνδυασμό όμοιων καλλιτεχνικών στοιχείων.

Η άποψή του εκφράζεται τέλεια στη γνωστή του παρατήρηση, ότι η ουσία του Γοτθικού ρυθμού είναι εξίσου φανερή σ’ ένα μυτερό παπούτσι, όσο και σ’ έναν καθεδρικό ναό!

Όσο περισσότερο δηλαδή φορτίζεται ένα αντικείμενο με θρησκευτικά συναισθήματα, τόσο πιο δύσκολο είναι να το αντιληφθούμε οπτικά.

Μας μαγεύουν περισσότερο οι γοτθικοί ναοί, παρά τα γοτθικά παπούτσια, και η αιτία βρίσκεται όχι μόνο στην πολύπλοκη σύνθεσή τους, αλλά στο γεγονός ότι η ευσέβεια που αποπνέουν, μας κατακυριεύει.

Τι σκεφτόμαστε λοιπόν πίσω από το παραβάν ή καλύτερα, κάτω από ποιες δυνάμεις αποφασίζουμε;

Ας ευχηθούμε ότι η ανάλυση για το εκλογικό αποτέλεσμα της 7^ης Ιουνίου, να μην εξαντληθεί στην ερμηνεία του φαινομένου «αποχή». Άλλωστε, όπως γράφτηκε και στο Μεσαιωνικό «Έπος του Ρόδου»:

Αυτός που θέλει μια εικόνα καλά να δει,

σ’ απόσταση πρέπει να είναι.

Γιατί όλα τα ελαττώματα, που βλέπουμε από κοντά

με την απόσταση εξαφανίζονται

Κι εκείνα που από μακριά θαυμάζουμε

Φαίνονται ωραία, αλλά χοντροκομμένα

Όταν από κοντά τα δει κανείς…

---

[1] EΡΜΗΣ, 12-6-2009

"Οι λογοτέχνες μιλούν για τη Ζάκυνθό τους".

"Οι λογοτέχνες μιλούν για τη Ζάκυνθό τους"

της Kατερίνας Δεμέτη

Ο προβληματισμός για την επιλογή των κειμένων των λογοτεχνών, που «θα μιλήσουν για τη Ζάκυνθό τους», μετά την αποδοχή της πρόσκλησης της κ. Ντένιας Πάτρα και της κ. Τζίνας Παττακού, υπευθύνων για το βιωματικό εργαστήριο "Αγαπώ την πόλη μου", την Παρασκευή 8-2-2019, στην Ξενοπούλειο Βιβλιοθήκη, μεγάλος.

Πέρα και πάνω από τις όποιες γνώσεις μου γύρω από τη λογοτεχνία, όφειλα να επιλέξω κείμενα, τα οποία θα μπορούσαν να «μιλήσουν» στους μαθητές. Δηλαδή κείμενα που να νοιώσουν ότι τους αφορούν.

Επειδή αυτό όμως είχε σαν προϋπόθεση ότι τα απολάμβανα κι εγώ, επέλεξα κείμενα που τα αγαπούσα.

Έτσι με αλφαβητική σειρά ανθολόγησα τους κάτωθι λογοτέχνες-ποιητές-ζακυνθινολάτρες εραστές του μικρού νησιού μας, άλλοτε γνωστού ως «φιόρο του Λεβάντε»: ΝΙΚΟΛΑΟ ΒΑΡΒΙΑΝΗ (1898-1980), ΣΠΥΡΟ ΓΚΟΥΣΚΟ (1911-1941), ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΓΟΥΖΕΛΗ (1774-1843), ΓΙΑΝΝΗ ΔΕΜΕΤΗ (1938), ΛΕΩΝΙΔΑ Χ. ΖΩΗ (1865-1956), ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟ (1792-1869), ΤΑΛΜΠΟΤ ΚΕΦΑΛΙΝΟ (1917-1988), ΝΤΙΝΟ ΚΟΝΟΜΟ (1918-1990), ΕΛΙΣΑΒΕΤΙΟ ΜΑΡΤΙΝΕΓΚΟ (1832-1885), ΜΑΧΗ ΜΟΥΖΑΚΗ (1920-2016), ΛΟΥΛΑ ΒΑΛΒΗ – ΜΥΛΩΝΑ (1928), ΓΡΗΓΟΡΙΟ ΞΕΝΟΠΟΥΛΟ (1867- 1951), ΔΙΟΝΥΣΗ ΡΩΜΑ (1906-1981), ΔΙΟΝΥΣΗ ΣΕΡΡΑ (1947), ΜΑΡΙΝΟ ΣΙΓΟΥΡΟ (1885-1961), ΔΙΟΝΥΣΙΟ ΣΟΛΩΜΟ (1798-1857), ΓΕΩΡΓΙΟ ΤΕΡΤΣΕΤΗ (1800-1874), ΙΩΑΝΝΗ ΤΣΑΚΑΣΙΑΝΟ (1853-1908), ΝΙΚΟΛΑΟ ΟΥΓΟ ΦΩΣΚΟΛΟ (1778-1827), ΔΙΟΝΥΣΗ ΦΛΕΜΟΤΟΜΟ (1956).

Η εμπειρία μαγική, καθώς η αίσθηση ότι τα παιδιά μας μπορούν να αγαπήσουν τη λογοτεχνία, έγινε βεβαιότητα, όταν στο τέλος συνέθεσαν το δικό τους ποίημα!

Έτσι τα ερωτήματα ανέκυψαν αβίαστα:

Πώς μπορεί να αξιοποιηθεί η λογοτεχνία στην εκπαίδευση;

Πώς η λογοτεχνία του τόπου μπορεί να ενισχύσει την αγάπη του μαθητή για την ιδιαίτερη πατρίδα του;

Η σύγκριση με την αλλοτινή Ζάκυνθο, πόσο μπορεί να ενσταλάξει την έννοια της συνέχειας και της αλλαγής στη φύση, στο δομημένο περιβάλλον και στον ίδιο τον κάτοικο του «τουριστικόπληκτου» νησιού μας;

Ερωτήματα που παρ΄ όλους τους περιορισμούς που πιθανόν υπάρχουν, όπως λ.χ. η έλλειψη διδακτικού χρόνου που απαγορεύει την γνωριμία των μαθητών με κείμενα της τοπικής λογοτεχνίας, ξαναθέτουν επίσης επιτακτικό το ζήτημα της συγγραφής ενός εγχειριδίου τοπικής ιστορίας – λογοτεχνίας, το οποίο θα έχει θέση μέσα στο ωρολόγιο πρόγραμμα των σχολείων της Ζακύνθου.

Γιατί στόχος μας δεν πρέπει να είναι μόνο η κατασκευή περισσότερων καταλυμάτων για φιλοξενία την τουριστική σεζόν.

Στόχος μας πρέπει να γίνει η δημιουργία «μικρών αναγνωστών», που θα γνωρίζουν τον τόπο τους και θα μπορούν να αντιλαμβάνονται ότι οι όποιες γνώσεις για την ιστορία της λογοτεχνίας, για ρεύματα, συγγραφείς, σχήματα λόγου, αφηγηματολογικές έννοιες κ.λπ. μπορούν να κάνουν τη ζωή τους πιο απολαυστική, την αυτοσυνειδησία τους πιο ξεκάθαρη, την διαχείριση του χρόνου της ζωής τους πιο ποιοτική.

Και πιο ποιοτικός χρόνος σημαίνει ότι αποκτώ γούστο, αισθητική, εκπαιδεύομαι  να επιλέγω το ωραίο, γίνομαι ενεργός πολίτης και δεν επιτρέπω τον τυχάρπαστο  πολιτικό να έχει λόγο στην διαχείριση της ομορφιάς του τόπου μου και κατά συνέπεια και στη δική μου ζωή.

Μέσα από ένα βιβλίο τοπικής λογοτεχνίας, οι μαθητές μπορούν να διδαχθούν ότι, τα λογοτεχνικά έργα, δεν αποτελούν δημιουργήματα μιας εκκεντρικής ιδιοφυΐας, τα οποία μόνο ένας εξίσου ιδιοφυής κριτικός μπορεί να εκτιμήσει και να αξιολογήσει.

Με την κατάλληλη εκπαίδευση τα παιδιά μας μπορούν να γευτούν την ομορφιά των ιδεών του τόπου, να διαβάσουν πίσω από τις λέξεις ενός λογοτεχνικού κειμένου και ν’ αφήσουν τον εαυτό τους να περάσει μέσα από αυτό.

Κέρδος τους: να βγουν και τα ίδια αλλαγμένα,  μαθαίνοντας λ.χ. ότι η ιστορία κάνει κύκλους, ο σεισμός είναι ένα φυσικό φαινόμενο που έρχεται κατ΄ επανάληψη στον τόπο και κυρίως αυτό που λέει ο Φώσκολος, ότι δηλαδή: «Είναι ιερά η Ζάκυνθος!».

2018: Μία δυναμική χρονιά για το Μουσείο Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων, που με ελάχιστα έξοδα και κυρίως με την ανιδιοτελή προσφορά εξωτερικών συνεργατών, έβαλε τον πήχη ψηλότερα για το τρέχον έτος.

Διανύουμε τον πρώτο μήνα του 2019 και φτάνοντας στο τέλος του, έχουμε ήδη να παρουσιάσουμε την πρώτη επιτυχημένη εκδήλωση που έγινε την Κυριακή 13 Ιανουαρίου, με την παρουσίαση στο Πνευματικό Κέντρο Ζακύνθου, του δευτέρου μέρους των έργων για πιάνο της ιταλικής περιόδου του Παύλου Καρρέρ, που φυλάσσονται στο Αρχείο του Μουσείου, από τον πιανίστα Διονύση Σεμιτέκολο και το χορευτικό συγκρότημα «ΥΑΚΙΝΘΗ», που απέδωσε χορούς εποχής δεξιοτεχνικά!

Και κρατώντας ανά χείρας την πρόσκληση για την επόμενη εκδήλωση, που θα γίνει το Σάββατο 2 Φεβρουαρίου και είναι αφιερωμένη στο μεγάλο φιλόσοφο Αριστοτέλη, με ομιλητές τον Περιφερειολόγο κ. Ηλία Β. Μακρή και τον Μαθηματικό, κ. Nικόλαο Χαρ. Κακολύρη, αισθανόμαστε την ανάγκη, φρενάροντας για λίγο,  να  στραφούμε στο χθες και να ξαναθυμηθούμε την προηγούμενη χρονιά.

Η διάθεση είναι και υπομνηστική, για να ξαναθυμηθούμε τα όσα σημαντικά για την δράση του Μουσείου μας μοιραστήκαμε, αλλά κυρίως είναι ενδεικτική για την δυναμική που ένας μικρός, περιφερειακός φορέας μπορεί να αναπτύξει, στηριγμένος αποκλειστικά και μόνο στην προσφορά των εθελοντών εξωτερικών συνεργατών του, στα Μέλη του και στην ξεκάθαρη αντίληψη ότι το Μουσείο είναι ένας χώρος, με σπουδαίο εκπαιδευτικό ρόλο, μέσα στην τοπική κοινωνία.

Ελπίζουμε και το 2019 να μπορέσουμε να συνεχίσουμε το έργο μας, κι ευχόμαστε το Μουσείο, που το 2018 το επισκέφτηκαν αδαπάνως 71 σχολεία με 2.819 μαθητές και 250 συνοδούς, από τη Ζάκυνθο και την υπόλοιπη Ελλάδα (εκτός από τους τουρίστες τη θερινή περίοδο), να βοηθηθεί από την Πολιτεία περισσότερο, καθώς έχοντας «πάντα ανοιχτά πάντα άγρυπνα τα μάτια της ψυχής» των νέων, μπορούμε να ελπίζουμε η ζωή μας, «που ‘ναι μέγα καλό και πρώτο», ν΄ ανθίσει σ΄ ένα καλύτερο αύριο.

Ακολουθούν οι δράσεις που πραγματοποιήθηκαν το 2018 για τις οποίες, ο πτυχιούχος Τμήματος Συντήρησης Έργων Τέχνης του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Ιωάννης-Πορφύριος Παν. Καποδίστριας, εφιλοτεχνούσε αφιλοκερδώς τις αφίσες τους. Αξίζει δε να γίνει ειδική αναφορά στο γεγονός αυτό, γιατί πιστεύουμε ότι, οι αφίσες του Μουσείου μας, προσθέτουν κάτι στην πληγωμένη αισθητική του τόπου μας.

·                    Το Σάββατο 13-1-2018 παρουσιάστηκαν στο Πνευματικό Κέντρο Ζακύνθου, από τους πιανίστες Διονύση Σεμιτέκολο και Βέρα Στραβοπόδη τα έργα για πιάνο σε τέσσερα χέρια του Παύλου Καρρέρ, που φυλάσσονται στο Αρχείο του Μουσείου. Η Διευθύντρια του Μουσείου Κατερίνα Δεμέτη, μίλησε για την μέθοδο ψηφιοποίησης των αρχείων και παρουσίασε  την καταγραφή και τακτοποίηση των έργων του Καρρέρ, που φυλάσσονται στο Μουσείο.

·                    Ο Φεβρουάριος ανακηρύχθηκε «Repostmonth», καθώς στη σελίδα του Instagram του Μουσείου (https://www.instagram.com/museumsolomos), φιλοξενήθηκαν φωτογραφίες εξωτερικών όψεών του, που επιμελήθηκαν επισκέπτες ή απλοί τουρίστες, που βολτάριζαν στην πόλη και συμπεριέλαβαν το Μουσείο στις λήψεις και εν συνεχεία στις αναρτήσεις τους στους προσωπικούς τους λογαριασμούς.

·                    Το Σάββατο 3-3-2018, οργανώθηκε εσπερίδα, για να τιμηθεί ο λησμονημένος Ποιητής Σπήλιος Πασαγιάννης (1874-1909) στην αίθουσα της Λέσχης «Ο Ζάκυνθος». Κατόπιν εισηγητικής προσλαλιάς του Προέδρου του Σωματείου, πραγματοποιήθηκαν σχετικές ομιλίες από τον λογοτέχνη –ποιητή Διονύση Φλεμοτόμο, με θέμα: «Οι Κώστας και Σπήλιος Πασαγιάννης και η σχέση τους με τα Ιόνια νησιά»» και από τον Θεοδόση Πυλαρινό, Ομότιμο Καθηγητή του Ιονίου Πανεπιστημίου, με θέμα: «Σπήλιος Πασαγιάννης, ο λυρικός τραγουδιστής του θανάτου».

·                    Την Δευτέρα 19-3-2018 το Μουσείο συμμετείχε στην εκδήλωση για την επέτειο της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821 της Δ/νσεως Α’/θμιας Εκπ/σεως Νομού Ροδόπης, με τίτλο: «Πτυχές του σολωμικού έργου και της διδασκαλίας του», με εισήγηση της Δ/ντριας του Μουσείου, Κατερίνας Δεμέτη με το θέμα: «Η σολωμική ποίηση μέσα στα σχολικά εγχειρίδια Α’/θμιας & Β’/θμιας εκπαίδευσης και η συμβολή των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Μ.Σ.&Ε.Ζ.» 

·                    Το Μουσείο με την ευκαιρία του Πάσχα, οργάνωσε ειδικό μεγαλοβδομαδιάτικο αφιέρωμα με θέμα: «Λεπτομέρειες Μεγαλοβδόμαδου από το Μ.Σ.& Ε.Ζ.». Από το Σάββατο του Λαζάρου 31/3 έως την Κυριακή του Πάσχα 8/4, στις ψηφιακές πλατφόρμες και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (Ιστοσελίδα: http://zakynthos-museumsolomos.gr, Facebook: https://www.facebook.com/museumsolomos, Instagram: https://www.instagram.com/museumsolomos), πραγματοποιήθηκαν δημοσιεύσεις, που έδωσαν την ευκαιρία στους επισκέπτες να ανακαλύψουν λεπτομέρειες από τα εκθέματα της μόνιμης συλλογής, που απεικονίζουν το Θείο Πάθος.

·                    Την Παρασκευή 11-5-2018 με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Μουσείων, πραγματοποιήθηκε σύνδεση με το Μουσείο Σολωμού της Κερκύρας, με τη χρήση των τεχνολογιών live streaming, με τη συνεργασία του ΤΕΙ Ζακύνθου και της Ομάδας Μουσειολογίας του Ιονίου Παν/μίου και του Καθηγητή Δρ. Σταύρου Βλίζου. Η εκδήλωση πήρε τον τίτλο : «Connected Museums».

·                    Το Μουσείο, συμμετέχοντας στον επίσημο εορτασμό της 18ης Μαΐου - Παγκόσμιας Ημέρας Μουσείων, που για το 2018 είχε ως θέμα του: «Μουσεία και δια(δίκτυα). Νέες προσεγγίσεις, νέο κοινό», παρουσίασε τον κώδικα QR του μουσείου, ως τρόπο προβολής της μόνιμης συλλογής του, μέσω της νέας τεχνολογίας. Το Quick Response (QR) Code είναι ένα συγκεκριμένο barcode (δύο διαστάσεων κωδικός) που έχει σχεδιαστεί για να διαβάζεται από smartphones. Αφίσες με τον κώδικα αυτό τοποθετήθηκαν σε ευκρινείς θέσεις της μόνιμης συλλογής και στο εξωτερικό του Μουσείου.  Είχε δε ιδιαίτερη επιτυχία κατά τη θερινή περίοδο.

·                    Την Παρασκευή 25-5-2018 παρουσιάστηκαν από τους πιανίστες Διονύση Σεμιτέκολο και Βέρα Στραβοπόδη τα έργα για πιάνο σε τέσσερα χέρια του Παύλου Καρρέρ, που φυλάσσονται στο Αρχείο του Μουσείου και η Δ/ντρια του Μουσείου Κατερίνα Δεμέτη, παρουσίασε την καταγραφή των έργων,  στο Ωδείο Αργοστολίου «Ρόκκος Βεργωτής» στα πλαίσια  του ΙΑ’ Πανιονίου Συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε στην Κεφαλονιά. Η συναυλία αυτή αποτέλεσε και την πανηγυρική λήξη του συνεδρίου και συμπεριελήφθη σε όλα τα επίσημα προγράμματα και ανακοινώσεις του.

·                    Την Κυριακή 17-6-2018 παρουσιάστηκε στο Πνευματικό Κέντρο Ζακύνθου, από τον πιανίστα Διονύση Σεμιτέκολον, το πρώτο μέρος των έργων της ιταλικής περιόδου του Παύλου Καρρέρ, με χορούς για πιάνο, από το αρχείο του Μουσείου. Στην ίδια εκδήλωση το χορευτικό συγκρότημα ΥΑΚΙΝΘΗ απέδωσε χορούς εποχής.

·                    Τον Αύγουστο του 2018 ανέβηκε στην σελίδα του Μουσείου στο διαδίκτυο το σύνολο των χειρογράφων του εθνικού ποιητή με την αντίστοιχη τεκμηρίωσή τους  για χρήση των μαθητών, φοιτητών, ερευνητών.

                                            

   

·                    Την Κυριακή 21-10-2018 στο Πνευματικό Κέντρο Ζακύνθου, πραγματοποιήθηκε αφιερωματική εκδήλωση για τον Νικόλαο Βαρβιάνη με την ευκαιρία της συμπλήρωσης εκατό είκοσι ετών  από την γέννησή  του. Στην εκδήλωση, μετά σχετική προσφώνηση του Προέδρου του Σωματείου, μίλησε ο Φιλόλογος Γιώργος Φιορεντίνος, με θέμα: «Ο Βαρβιάνης και η Ζάκυνθος». Ο πιανίστας Διονύσης Σεμιτέκολος απέδωσε έργα του Παύλου Καρρέρ, από το αρχείο του Μουσείου.

·                    Το Μουσείο με την ευκαιρία των Χριστουγέννων, οργάνωσε ειδικό αφιέρωμα στις ψηφιακές πλατφόρμες και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, με θέμα: «Λεπτομέρειες Δωδεκαημέρου από το Μ.Σ.& Ε.Ζ.». Από 24-12-2018 έως 6-1-2019, πραγματοποιήθηκαν δημοσιεύσεις λεπτομερειών από αγιογραφίες της μόνιμης συλλογής του, που απεικονίζουν τις εορτές των Δωδεκαημέρου.

Παρουσίαση βιβλίου Γιάννη Καλπούζου «Γινάτι. Ο σοφός της λίμνης» Πορτοκάλι- Σάββατο 10 Νοέμβρη 2018

Αγαπητοί Φίλοι,

Έχοντας πια συμπληρώσει ένα μεγάλο ράφι στην προσωπική μου βιβλιοθήκη με το όνομα Γιάννης Καλπούζος, καθώς είμαι φανατική αναγνώστρια των έργων του,  χάρηκα πολύ, όταν η κ. Ντένια Πάτρα, από τη «Λέσχη Ανάγνωσης Κερίου», μου πρότεινε να παρουσιάσω το τελευταίο του βιβλίο, με τίτλο «Γινάτι. Ο σοφός της λίμνης», που ήδη η α΄ έκδοση, το Μάρτιο του 2018, βγήκε σε 50.000 αντίτυπα.

Μετά αναλογίστηκα ότι ο Γιάννης Καλπούζος έρχεται τέταρτη φορά στη Ζάκυνθο και δεύτερη φορά στο «Πορτοκάλι», οπότε και μετά και την εκπληκτική επιτυχία του «Ιμαρέτ», της «Σέρρα», και των υπολοίπων έργων του, είναι ήδη τόσο γνωστός σε όλους σας, ώστε περιττεύει ακόμα μία παρουσίαση, που και τον ίδιο θα έκανε να βαριέται, αλλά και εσάς, που ανυπομονείτε να του θέσετε ερωτήσεις.

Γι’ αυτό θα περιοριστώ να μοιραστώ μαζί σας, πολύ σύντομα, κάποιες προσωπικές σκέψεις, που μου γεννήθηκαν τις τελευταίες μέρες, στην προσπάθειά μου να ξεφύγει λίγο το μυαλό μου απ’ τη σεισμική δραστηριότητα.

Σκέψεις, που από γινάτι περισσότερο, θα σας εκθέσω.

Κατ’ αρχήν «Ο σοφός της λίμνης», είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Αναφέρεται στην Ήπειρο, την ταραγμένη περίοδο των ετών 1917-1929.

Μέσα από τις σελίδες του, θα περάσουν ολοζώντανα ο Εθνικός Διχασμός (1914-1917), η Μικρασιατική Καταστροφή, η απόπειρα δημιουργίας Πριγκιπάτου στην Πίνδο, από Ιταλούς, Ρουμάνους και Βλάχους, το 1917,  οι εργασίες για την εξόρυξη πετρελαίου στη Δραγοψά Ιωαννίνων, το 1919, η ανταλλαγή πληθυσμών μετά την υπογραφή της σχετικής σύμβασης στη Λοζάνη, στις 30 Ιανουαρίου 1923 και η αποχώρηση των Τουρκογιαννιωτών από τα Γιάννενα, στις 9 Ιουλίου 1924 και πολλά άλλα.

Ο συγγραφέας παρουσιάζει τα γεγονότα αυτά, όπως ακριβώς ο μαέστρος μελετάει την παρτιτούρα όλης της ορχήστρας. Δηλαδή η παρουσίαση της ιστορίας δεν είναι μόνο μία σειρά γεγονότων και δεν είναι μονογραμμική. Μελετάται ταυτόχρονα και σε πλάτος, ενώ οι μικρές προσωπικές ιστορίες των ηρώων συνθέτουν το πρόσωπο της μεγάλης Ιστορίας.

Έτσι σε όλο το βιβλίο, η αφήγηση, ισορροπεί μέσα στο ισοσκελές τρίγωνο:  Ιστορία -  Πόλη -Άνθρωπος. Κάθε πλευρά του τριγώνου αυτού αναπτύσσεται ισόρροπα, καθώς ο συγγραφέας δεν αφήνει κενά και σιγά σιγά μετατρέπεται σ’ έναν κύκλο, στον οποίο όλα στροβιλίζονται επιβάλλοντας την τελική όσμωση.

Η δεύτερη πλευρά του τριγώνου είναι η πόλη των θρύλων, τα Γιάννενα, της οποίας ο πληθυσμός στην αρχή της αφήγησης είναι μικτός και κατοικείται από 20.000 Έλληνες, Οθωμανούς και Εβραίους. Σ’ αυτήν αναγκάζεται να μεταναστεύσει από το χωριό του ο κεντρικός ήρωας.

Με μεγάλη μαεστρία ο Γ. Καλπούζος παρουσιάζει την κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα της πόλης και εκπλήσσει με τις άπειρες λεπτομέρειες που γνωρίζει για τις χοροεσπερίδες της, τα θέατρα της εποχής, τα καφενεία, τις μαντολινάτες, τις καντάδες των ερωτόπληκτων και περιγράφει με καταπληκτική λεπτομέρεια τόπους αναφοράς, οι οποίοι, μέχρι και σήμερα παίζουν σημαντικό ρόλο στην πόλη των Ιωαννίνων, όπως η λίμνη Παμβώτιδα- η τα πάντα τρέφουσα, το Νησάκι και η οδός Ανεξαρτησίας.

 Η εξαιρετική ασπρόμαυρη φωτογραφία της Βούλας Παπαϊωάννου (1898-1990) στο εξώφυλλο, από το προσωπικό της αρχείο, το οποίο δώρισε η ίδια στο Μουσείο Μπενάκη, και παρουσιάζει τη Λίμνη των Ιωαννίνων, γύρω στο 1950, μας εισάγει από την πρώτη στιγμή, που παίρνουμε το  μυθιστόρημα στα χέρια μας, σε μία άλλη εποχή, και εμβολίζει με το κόκκινο, επιζωγραφισμένο χρώμα του πανιού της βάρκας, την ιστορία που θα διαβάσουμε, προοικονομώντας  τα πάθη και την ένταση των συναισθημάτων των ηρώων.

Κεντρικός ήρωας είναι ο Ζώτος, που καταλήγοντας στα Γιάννενα προσπαθεί με κάθε τρόπο να βιοποριστεί κι ερωτεύεται την Τουρκογιανιώτισσα Χαβαή. Γύρω του υπάρχουν πολλά πρόσωπα. Ο αμφιλεγόμενος  παπα- Λέρας, ο κομπογιαννίτης γιατρός Μαργαζής, η Κήκω, ο Καμπέρ εφέντης, η Ρεσιτά Χανούμ, η Σαραλίν, ο Βιργίλης, ο Γκίνης, η Μελίτα, των οποίων την εμπλοκή στην ερωτική ιστορία Ζώτου – Χαβαής, δεν θα αποκαλύψουμε για να την αναζητήσετε στο βιβλίο.

Θα σταθώ μόνο στον σιορ- Δονάτο, τον μέντορα των δύο ερωτευμένων, ο οποίος δίνει σοφές συμβουλές και κρύβει κι αυτός δικά του μυστικά και ανομήματα. Ο σιορ- Δονάτος, είναι ο συμβουλάτορας που κάθε νέος θα ήθελε στη ζωή του και που με τη σοφία των λόγων του, παίρνει τη μορφή του φύλακα–αγγέλου, και δίνει την ευκαιρία στο συγγραφέα να διατυπώσει αυτόν τον υπέροχα αποφθεγματικό λόγο, που μας βάζει πολλές φορές σε σκέψη και κουρδίζει το ρολόι του μυθιστορήματος.

 Γιατί σ’ ένα μυθιστόρημα υπάρχει πάντα ένα ρολόι. Ο συγγραφέας μπορεί να απεχθάνεται το ρολόι του, αλλά η βάση του μυθιστορήματος είναι η «υπόθεση» και η «υπόθεση» είναι η αφήγηση των γεγονότων σύμφωνα με τη ροή του χρόνου. Και σ’ αυτό ο Γ. Καλπούζος αποδεικνύεται μεγάλος μάστορας.

Για να φτάσουμε στην καρδιά του μυθιστορήματος δε φτάνει μόνο να έχουμε στη διάθεσή μας συγκροτημένους χαρακτήρες, τοποθετημένους προσεχτικά μέσα στο χρόνο και στο χώρο. Χρειάζεται ακόμα να είμαστε ικανοί να τους ενεργοποιούμε, να αντλούμε όλα τα διδάγματα που μπορούν να μας δώσουν.

Αυτό ο Γ. Καλπούζος το καταφέρνει, γιατί διαθέτει πλούτο εσωτερικό, και μια παιδεία βαθιά ανθρώπινη, ικανή να κατανοήσει, να αισθανθεί, να ζωντανέψει τους ήρωές του και να τους οδηγήσει να φωλιάσουν μέσα στην καρδιά και στη σκέψη μας.

Ειδική μνεία αξίζει να γίνει στη γλώσσα που χρησιμοποιεί.

Είναι μια γλώσσα ιδιαίτερη, μπολιασμένη με ελληνικές ντοπιολαλιές και πολύ δουλεμένη.

Σε όσους δεν έχουν ξανακούσει ηπειρώτικα ίσως τους ξενίσει.

Δίχως αυτή όμως δεν θα κερδίσουν το εισιτήριο για να ταξιδέψουν στον κόσμο του μυθιστορήματος.

Τελειομανής και σ’ αυτό ο συγγραφέας, με την κοπιώδη γλωσσική ανασύσταση της εποχής που συνθέτει, κατακτά όλες τις λογοτεχνικές  αρετές.

Ελπίζω να μη με διαψεύσει, τολμώντας να διατυπώσω ότι και αυτό εντάσσεται σε μία καθαρά υπολογισμένη θέση ιστορικής αυτοσυνειδησίας, την οποία μόνο μέσα από την προσεχτική εξέταση στο μικροσκόπιο μακρινών εποχών, που ταλανίστηκαν από ιστορικά προβλήματα αντίστοιχα με τα δικά μας, μπορούμε να αποκτήσουμε.

Ευτυχώς ο Καλπούζος δεν γράφει ένα ακόμα love story. Δεν κάνει «τέτοιου είδους» λογοτεχνία.

Μέσα από την ιστορία αγάπης του Ζώτου και της Χαβαής και τις μικρές ιστορίες των δορυφόρων υπολοίπων ηρώων του βιβλίου, συντίθεται το πρόσωπο της μεγάλης Ιστορίας, και ένα πολύ σημαντικό μήνυμα: να παραμείνουμε προσηλωμένοι στις αξίες μας και στις επιλογές μας, παρ’ όλα τα φτιαχτά σύνορα που βάζουν κατά καιρούς ανάμεσά μας.

Αυτό από μόνο του κατά τη γνώμη μας αρκεί για να προτρέψουμε κάποιον να διαβάσει το νέο βιβλίο του Γ. Καλπούζου.

Σας ευχαριστώ!

«Angels and Demons» του Ωάννες (aka yiannis brouzos)

H γνωριμία μου με τον Γιάννη Μπρούζο (http://yiannisbrouzos.wixsite.com/oannes) έγινε στην έκθεση ζωγραφικής που οργάνωσε το Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, από 8 έως 30 Δεκεμβρίου 2017, με αφορμή τα 150 χρόνια από τη γέννηση του Γρηγορίου Ξενόπουλου. Σ’ αυτήν  ο Γιάννης συμμετείχε με τα έργα: «Τυχεροί και Άτυχοι» ( 35χ50 εκ.) και «Πλούσιοι και Φτωχοί» (50χ70 εκ.), μολυβοκάρβουνα σε χαρτί, εμπνευσμένα από τα ομώνυμα έργα του μεγάλου ζακυνθινού θεατρικού συγγραφέα.

Τότε εντυπωσιάστηκα από την τεχνική του, καθώς κατάφερε σε ελάχιστο χώρο να  μεταμορφώσει το χαρτί του σε θεατρικό σκηνικό και να παρουσιάσει, καταλύοντας την προοπτική, τα σημαντικά γεγονότα από την υπόθεση των δύο μυθιστορημάτων, να αναδείξει το πνεύμα του συγγραφέα και να συμβολοποιήσει τις μορφές και τις εσωτερικές αντιθέσεις που βίωναν.

Περισσότερο όμως από όλα με συγκίνησε η επαφή του με τους μαθητές του, καθώς όχι μόνο  τους ενθάρρυνε να φέρουν στο Μουσείο και δικά τους έργα για τον Ξενόπουλο, αλλά κυρίως γιατί διαπίστωσα ότι η σχέση του με τα παιδιά δεν ήταν εκείνη του απρόσιτου καθηγητή, αλλά του φίλου, του συμπαραστάτη, του πραγματικού παιδαγωγού. Και είδα για μία ακόμα φορά πόσο σημαντικό είναι ο δάσκαλος να είναι πραγματικά κοντά στους μαθητές του, αφήνοντας την καρέκλα της αυθεντίας και αγγίζοντας την ψυχή του εφήβου, τις ανησυχίες του και τους προβληματισμούς του…

Η έκθεσή του τώρα στο Al nur gourmet restaurant, στο Αργάσι, υπό την αιγίδα του ομίλου Unesco Zακύνθου, που αποτελείται από έξι παλιότερα έργα και οκτώ νέα, που δημιούργησε κατά την παραμονή του τα τελευταία δύο χρόνια εδώ, μου έδωσε την ερμηνεία, του γιατί ο Γιάννης είναι κοντά στους μαθητές του:

Επειδή διαλύει το Εγώ του, το κατακερματίζει, αφουγκράζεται την ατμόσφαιρα γύρω του, τον ήλιο, το φως, την άμμο, τη θάλασσα, γίνεται Ένα με το περιβάλλον και αφήνει το πνεύμα του ελεύθερο να  κυοφορήσει τους δαίμονες ή τους αγγέλους που κρύβονται μέσα του. 

Η μόνη παρρησία είναι η αλήθεια της ψυχής, που μεταμορφώνεται σε πλαστικό έργο, με άπειρες ραφές και ακίδες, αιχμηρή, ασταθής, ανισόρροπη και συγχρόνως στιβαρή, κραυγαλέα και σιωπηλή.

Και αυτή η αλήθεια είναι εκείνη που διαμορφώνεται από το περιβάλλον του όμορφου νησιού μας, του πληγωμένου από την τουριστική ανάπτυξη, που συγκινεί τον καλλιτέχνη και τον ενεργοποιεί να αναζητήσει τις δικές του αλήθειες και να τις εντάξει στη δική του συμπαντική σφαίρα.

Και γι’ αυτό ακριβώς ξεχωρίζει ο Γιάννης ως παιδαγωγός:  γιατί τολμάει να υψώσει τη δική του ευαισθησία σ’ αυτό που οι άλλοι θέλουν να παρουσιάσουν ως όμορφο, ελκυστικό, τουριστικά εμπορεύσιμο, οικονομικά συμφέρον. Θέτοντας μάλιστα και τη δουλειά του στην υπηρεσία του κοινού σκοπού για το Διονύση Προκόπη, μας δίνει ένα μάθημα εθελοντισμού.

Έτσι αναπόφευκτα σκεφτόμαστε πως αν ο καθένας μας υψώσει τη δική του αλήθεια, την δική του εκφραστική δυναμική στη λαίλαπα της σκουπιδοντυμένης τουριστικά ανθηρής θερινής μας μαγείας, ίσως έχουμε κάποια ελπίδα σωτηρίας.

Θα δούμε τους αγγέλους και τους δαίμονές μας και διαλύοντας το δικό μας Εγώ, θα οδηγηθούμε σ’ ένα σωστικό Εμείς, αφήνοντας πίσω μας εγωισμούς και ματαιοδοξίες.

Η τέχνη του Γιάννη Μπρούζου μας δίνει ένα καλό εφαλτήριο για σκέψη και προβληματισμό. Γι΄ αυτό ας την επισκεφτούμε μέχρι τις 22 Αυγούστου στο μαγικό χώρο του Al nur gourmet restaurant, στο Αργάσι.

Θα βγούμε όλοι κερδισμένοι.